Od tego pytania Instytut Spraw Publicznych rozpoczyna cykl otwartych debat na temat relacji Państwo-Kościół w III RP, które będą się odbywały w kolejne wrześniowe środy w Barze Studio w Warszawie. Pierwsze spotkanie już dziś (4 września) o godzinie 17.00.
Głos oddamy znanym politykom, publicystom i ekspertom, a także publiczności. Zaproszenie do udziału w spotkaniach przyjęli między innymi: Michał Boni, ks. Kazimierz Sowa, Barbara Labuda, prof. Jan Hartman, Paweł Cywiński, Anna Dryjańska, Zuzanna Radzik i inni.
- Obecny kształt relacji między sferą publiczną a religią w Polsce to efekt „ideologicznego kompromisu” między Kościołem a państwem, którego korzenie sięgają jeszcze pierwszych lat transformacji ustrojowej. Od ponad dwudziestu lat Kościół katolicki broni, a nawet poszerza swój wpływ na politykę i życie publiczne. Jak wynika z naszych badań, 70% Polaków uważa, że Kościół ma zbyt duży wpływ na politykę, a tylko 5% chciałoby jeszcze większego wpływu. Jednak nasza klasa polityczna boi się ten temat podejmować, twierdząc że to ich wyborcy życzą sobie tak dużej publicznej roli religii i Kościoła – uważa dr Jacek Kucharczyk, szef Instytutu Spraw Publicznych, i wyjaśnia dlaczego Instytut podjął temat relacji państwo-kościół. – Czas, żeby odczarować kwestię relacji między państwem a Kościołem i stworzyć grunt pod rzeczową dyskusję prowadzącą do zmiany utrwalonego przez lata status quo.
Cykl rozpoczynie się 4 września rozmową o nauczaniu religii. Czy religia powinna pozostać w szkole, czy też wrócić do zacisza salek katechetycznych? Czy na świadectwie szkolnym jest miejsce na stopień z religii? Nie będzie łatwo rozstrzygnąć ten dylemat, bo jak pokazują ostatnie badania Instytutu Spraw Publicznych, mimo że religia jest obecna w szkołach od prawie 20 lat, polskie społeczeństwo jest w tej kwestii wyjątkowo podzielone. 51% ankietowanych niedawno przez ISP osób opowiedziało się za pozostawieniem jej w szkołach, a 43% wolałoby religię przenieść do parafii. Tło do dyskusji dostarczy raport prof. Gerharda Robbersa, który przedstawia, jak w innych krajach europejskich funkcjonują rozwiązania dotyczące nauczania religii i relacji między przekazywaniem wiedzy z tej dziedziny a oficjalnym systemem edukacji, a także analiza treści polskich podręczników do religii w klasach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych przeprowadzona przez prof. Beatę Łaciak.
Finansowanie Kościołów będzie tematem drugiej debaty, która odbędzie się 11 września. Nasi goście zmierzą się z pytaniem o sposób finansowania Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce. Czy państwo powinno je (współ)finansować? Jeśli nie, dlaczego? Jeśli tak, to na jakich zasadach? Czy państwo może określać Kościołom warunki przekazywania środków publicznych? Zastanowimy się też nad zaletami i wadami proponowanego 0,5% odpisu podatkowego na rzecz Kościołów i związków wyznaniowych. W debacie zapowiedział swój udział minister Michał Boni, Barbara Labuda i Adam Szostkiewicz. Weźmie w niej również udział prof. Gerhard Robbers, międzynarodowy ekspert w dziedzinie relacji Państwo-Kościół. Robbers przygotował na zlecenie Instytutu Spraw Publicznych raport, w którym przyjrzał się, jak wygląda finansowanie Kościołów w innych krajach europejskich. Czy któryś z opisanych przez Robbersa modeli pasowałby do polskich realiów?
Na koniec (18 września) rozmowa dotyczyć będzie spraw fundamentalnych – czyli, jak w praktyce funkcjonuje w Polsce konstytucyjny rozdział Państwa i Kościoła. Czy granicę między Państwem a Kościołem należy wyznaczyć na nowo?
Parterami cyklu debat są Tygodnik Polityka, Klub Inteligencji Katolickiej, czasopismo „Kontakt”, Szturm na szkoły oraz Bar Studio.
Punktem wyjścia do debat będą opublikowane we wrześniu przez Instytut Spraw Publicznych następujące raporty:
- Analiza podręczników do religii w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz treści religijnych w podręcznikach do języka polskiego w gimnazjach, ze szczególną uwagą poświęconą wątkom związanym z funkcjonowaniem uczniów w społeczeństwie. Link do publikacji: http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/946294791.pdf
- Ekspertyza zagraniczna, przedstawiająca różne funkcjonujące w Europie modelowe rozwiązania dotyczące nauczania religii i relacji między przekazywaniem wiedzy z tej dziedziny a oficjalnym systemem edukacji. Link do publikacji: http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/1398849929.pdf
- Ekspertyza zagraniczna, przedstawiająca modele finansowanie Kościołów i związków wyznaniowych w Europie.
- Kościół a polityka w III RP – duży raport jakościowy, w którym analizowane są między innymi dyskurs publiczny na podstawie wypowiedzi ekspertów i uczestników procesu legislacyjnego.
- Sondaż „Opinie Polaków na temat wybranych aspektów relacji Państwo - Kościół w przestrzeni publicznej oraz ich związku z życiem społecznym”.
