Publicystyka - ngo.pl

Reprezentuję kilka organizacji i mam za sobą pięćdziesiąt lat aktywnej działalności jako prezes. Żyłem i żyję na przełomie dwóch światów – co więcej, często ten pogardzany PRL jawi mi się jako „kraina szczęśliwości” w odniesieniu do organizacji pozarządowych. W tamtych czasach podejście przedstawiało się następująco: „nie wtrącajcie się do polityki i róbcie, co macie ochotę robić”. Czyli takie współczesne „róbta, co chceta”.

Władze wytyczały kierunki, rzucały hasła, a organizacje w rodzaju Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego, czy Związku Harcerstwa Polskiego były rozliczane za masowość i sprawność działania. Za masowość i sprawność działania dzisiaj wysoko jest oceniany Jurek Owsiak. Ma szczęście, że żyjemy dzisiaj w innych czasach, bo chyba po latach nikt mu nie będzie wypominał, że służył jakimś wrogim siłom i obcym władzom. Nasza naiwność w stosunku do polityki w dawnych czasach dzisiaj jest często oceniana jako kolaboracja z reżimem i wygląda to trochę śmiesznie, bo większość z nas nie zrobiła żadnych karier politycznych i trwa w organizacjach do dzisiaj, nie wstydząc się przed swymi dziećmi i przed młodym pokoleniem zrzeszonym w tych organizacjach.

Reprezentuję między innymi stowarzyszenie Liga Morska i Rzeczna. Zostało ono zarejestrowane w 1981 roku w Gdańsku, przez co wówczas podejrzewane było o wszystko, co „najgorsze”. Stowarzyszenie jednak zostało powołane, funkcjonowało, realizowaliśmy swój bogaty program i nie mieliśmy żadnych problemów zarówno programowych, jak i finansowych. W latach osiemdziesiątych. Teraz każdy dzień to walka o przetrwanie.

Namnożyło się wiele formalizmów i „kagańcowych” przepisów, które blokują działania małych organizacji i nie pozwalają im na swobodę pracy z młodzieżą. Z historycznych kart PTTK wiemy, że Jan Paweł II – Członek Honorowy PTTK – w czasach PRL mógł swobodnie wędrować z klerykami po szlakach turystycznych Polski, pływać kajakami po rzekach i jeziorach, nocować u rolników na tzw. dzikich biwakach lub w stodołach na sianie, dożywiać się zsiadłym mlekiem prosto z wiadra oraz pieczonymi ziemniakami prosto z ogniska. I nie musiał nic wiedzieć na temat, co w tych sprawach ma do powiedzenia SANEPID czy Urząd Skarbowy. Była to bowiem powszechna praktyka.

Dzisiaj drużynowa prowadząca swoją drużynę harcerską na wycieczkę do lasu musi znać mnóstwo przepisów z zakresu prawa wynikających np. z ustawy z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Jest tam cały katalog przestępstw, m.in. o charakterze skarbowym, terrorystycznym i ochronie danych osobowych. W wielu sytuacjach młoda druhna nie wie, jak postępować, aby nie być narażoną na konflikt z prawem. Być może za kilka miesięcy z powodu kryzysu opiekun wycieczki harcerskiej do lasu na grzyby i jagody będzie musiał być jeszcze wyposażony w kasę fiskalną, aby po jej zakończeniu odprowadzić podatek za zebrane runo leśne?

Formalizm ten zabija spontaniczność działania i entuzjazm młodzieży. Dzisiejsze narzędzia technologiczne (internet, tablety, smartfony, itp.) pozwalają na większą różnorodność i swobodę działań. Za rozwiązaniami technologicznymi nie nadążają przepisy prawa dotyczące organizacji pozarządowych. W dzisiejszych czasach każdy prezes organizacji powinien mieć do pomocy prawnika i adwokata, a do tego jeszcze psychologa, aby był odporny na stresy i różne niespodzianki wynikające z kagańcowego prawa obowiązującego w stosunku do NGO.

Młodzież tego nie lubi, bo jest to zabójcze dla kontaktów międzyludzkich. Mówi się o powszechnym braku zaufania Państwa do obywateli i na odwrót. Czyżby organizacje pozarządowe, aby cieszyć się radością wspólnego działania musiały zejść do podziemia czyli „szarej strefy”? Aby zniknąć z oczu urzędnikom, naczelnikom, nadzorcom i innym ich „opiekunom” zza biurek.