Publicystyka - ngo.pl

DORADCZYNI SERWISU PORADNIK NGO.PL ODPOWIADA:

Są dwa rodzaje stowarzyszeń:

1. stowarzyszenia (rejestrowane w KRS);

2. stowarzyszenia zwykłe (rejestrowane w ewidencji stowarzyszeń zwykłych starosty).

Stowarzyszenie zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym musi liczyć co najmniej 7 członków. Jeśli członków jest mniej, to zgodnie z Prawem o stowarzyszeniach, stowarzyszenie takie powinno zostać rozwiązane.

Z tego powodu niektóre stowarzyszenia rejestrowe sztucznie utrzymują wyższą liczbę członków, pomimo że członkowie nie przychodzą na zebrania, nie interesują się stowarzyszeniem ani nie angażują w jego życie. „Martwe dusze” to jednak nie najlepsze rozwiązanie – i dla „użytych” członków i dla samej organizacji.

Stowarzyszenie zwykłe, rejestrowane w ewidencji starosty, może działać, jeśli liczy co najmniej 3 członków (oczywiście może ich być też więcej).

Prawo o stowarzyszeniach nie przewiduje przekształcenia stowarzyszenia (rejestrowego) w stowarzyszenie zwykłe. Żadne przepisy nie przewidują też możliwości przekształcenia stowarzyszenia w fundację – są to dwie różne formy prawne.

Jednak nie ma przeciwwskazań, aby osoby działające w dotychczasowym stowarzyszeniu założyły nową organizację, do której wystarczy mniejsza liczba osób niż 7. Może to być stowarzyszenie zwykłe lub fundacja, w której z zasady w ogóle nie ma członków. Potem można zlikwidować „pierwotne” stowarzyszenie.

Likwidacja stowarzyszenia wiąże się m.in. z koniecznością przekazania majątku na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania. Wobec tego stowarzyszenie, które ma zostać zlikwidowane, może przekazać majątek nowo powołanej organizacji, która ma „kontynuować” działania likwidowanego stowarzyszenia. Jednak majątek można przekazać tylko na rzecz organizacji, która już istnieje. Dlatego ważna jest kolejność działań. Aby nowo powstała organizacja – stowarzyszenie zwykłe lub fundacja – mogła skorzystać z majątku likwidowanego stowarzyszenia, kolejność powinna być taka:

1. Najpierw należy utworzyć i zarejestrować stowarzyszenie zwykłe lub fundację.
2. Dopiero po powołaniu nowej organizacji istniejące stowarzyszenie powinno podjąć kroki w celu likwidacji i przekazać nowej organizacji swój majątek.

Warto zwrócić uwagę, że fundacja może zostać utworzona przez osoby fizyczne, ale też przez osoby prawne. Wobec tego fundację mogą założyć osoby będące członkami stowarzyszenia, ale może być też tak, że fundacja zostanie utworzona przez stowarzyszenie (stowarzyszenie będzie fundatorem).

Ustawa o stowarzyszeniach mówi, że nazwa stowarzyszenia powinna być unikatowa. Wobec czego skoro już istnieje stowarzyszenie o określonej nazwie, to nowo powstająca organizacja nie powinna nazywać się tak samo jak istniejące stowarzyszenie. Powołując do życia nową organizację, można nadać nazwę podobną lub zupełnie inną. Po tym jak stowarzyszenie zostanie wykreślone z KRS, można podjąć kroki w celu zmiany nazwy i np. przyjąć nazwę zlikwidowanego stowarzyszenia (o ile nie została w jakiś sposób zastrzeżona).

Z tym jest najtrudniej. Można oczywiście wyrazić wolę stowarzyszenia w postaci uchwały o uprawnieniu do kontynuowania działań i posługiwania się dorobkiem dla nowej organizacji. Jednak w sensie prawnym – nowo powstająca organizacja jest nowym bytem, nie można więc mówić, że istnieje dłużej niż faktycznie istnieje (niż wynika to z dokumentów założycielskich) i prowadziła działania, które de facto prowadziła inna organizacja. Można mówić o kontynuowaniu działań, o tych samych osobach, ideach – ale pod względem formalnym jest to nowa organizacja.

Dlatego podejmując decyzję o likwidacji stowarzyszenia, trzeba mieć na względzie obecne działania, aby np. nie likwidować stowarzyszenia w trakcie realizacji dotowanego projektu – bo nie można „przekazać” projektu. Likwidacja stowarzyszenia w trakcie realizacji projektu wiąże się z zakończeniem jego realizacji, niewywiązaniem się z umowy i koniecznością zwrotu środków – części lub całości.

Podsumowując: Prawo nie przewiduje możliwości przekształcenia stowarzyszenia w inną organizację pozarządową. Jeśli stowarzyszenie nie może dalej działać ze względu na zbyt małą liczbę członków, to można jedynie powołać nową organizację, np. stowarzyszenie zwykłe lub fundację i przekazać jej majątek, a następnie zlikwidować „stare” stowarzyszenie.

• Ustawa Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r. (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 210)

1. Statut stowarzyszenia określa w szczególności:

1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji;

Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.

Szukasz informacji i porad dotyczących NGO? Masz problem z prowadzeniem NGO? Potrzebna ci jest pomoc prawna dla NGO?
Zadaj pytanie: poradnik.ngo.pl/zapytaj.