Każdego roku, po przekazaniu odpisów 1% podatku Organizacjom Pożytku Publicznego, w mediach pojawiają się głosy krytykujące proporcje przyznawanych środków. Poddaliśmy analizie zarzuty, które najczęściej padają pod adresem dużych organizacji.
Pożytek publiczny i 1%
Jedną z opinii jest nierówność w dostępie do mediów. Ale czy to rzeczywiście media są przepisem na sukces?
Sceptycy obecnego systemu przekazywania odpisu podatku OPP często starają się udowadniać, że za sukcesem danej organizacji stoi dostęp do mediów i kampanie reklamowe, i że to właśnie one są przyczyną nierówności pomiędzy organizacjami pożytku publicznego. Tymczasem wiele Fundacji, w tym nasza, jest przykładem na to, że to nie kampanie reklamowe decydują o wyborze podatników, a przynajmniej nie w tak znaczącym stopniu.
Fundacje a media publiczne
Co do samego dostępu do mediów publicznych, to ustawa o działalności pożytku daje wszystkim OPP uprawnienia do bezpłatnego czasu antenowego. Przepisy regulujące tę kwestię znajdują się w rozporządzeniu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z 29 kwietnia 2011 r. w sprawie trybu postępowania związanego z nieodpłatnym informowaniem w programach jednostek publicznej radiofonii i telewizji o prowadzonej przez OPP nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Tak więc wszystkie organizacje o statusie OPP mają zagwarantowany taki sam dostęp i mogą ubiegać się o emisję. Jednak sama obecność w mediach to za mało, najważniejsze jest autentyczne przekonanie o chęci niesienia pomocy i potrzeba zarażania tą ideą innych, a także pomysł na ważny społecznie przekaz.
Wszyscy zaczynają od zera
Fundacje, które uznaje się za duże i zajmują miejsce w pierwszej dziesiątce OPP pozyskujących najwięcej środków z 1% podatku, rozpoczynały swą działalność z tego samego pułapu, co wszystkie inne. Rozpoczynały od zera, musiały przekonywać do siebie, mieć pomysły, budować zaufanie. Nikt im tego nie podarował, obowiązuje praca od postaw.
OPP obalają mity
Ale to właśnie dzięki nim powstaje wiele cennych społecznych inicjatyw, jak projekt Sekson Fundacji Avalon, kampania społeczna „Dziecko Ci nie powie” Fundacji Synapsis czy „Sekret” Fundacji Dzieci Niczyje. Wszystkie one poruszają bardzo ważną społecznie tematykę, uświadamiającą wiele ważkich problemów. Nasza Fundacja prowadzi Klub Myszki Norki, którego zadaniem jest integracja dzieci chorych i dzieci z niepełnosprawnościami. Organizuje zajęcia sportowe, podczas których Podopieczni Fundacji mają szansę bawić się i trenować jak równy z równym, zawierać przyjaźnie i obalać bariery i mity. Bez takich zajęć dzieci byłyby pozbawione sportowej rywalizacji, emocji i wielu rówieśniczych kontaktów.
Właśnie dzięki takim projektom społeczeństwo zmienia swoje podejście do wielu zagadnień związanych z dostępnością architektoniczną, potrzebą opieki wytchnieniowej dla opiekunów osób z niepełnosprawnością, postrzegania osób ze spektrum autyzmu i wielu innych.
A jaka jest nasza historia?
Fundacja Dzieciom „Zdążyć z Pomocą” jest przykładem na to, że o wyborze OPP decydują podatnicy, którzy wiedzą, że przekazane środki trafiają do Podopiecznych jako realna pomoc. Za tym przekonaniem stoi już ponad 41 tysięcy Podopiecznych i ponad 2 miliony 800 tysięcy podatników. Działamy już prawie ćwierć wieku i przez ten czas zdobyliśmy zaufanie tysięcy Podopiecznych i darczyńców.
Nie startowaliśmy z uprzywilejowanej pozycji. Możemy nawet stwierdzić, że mieliśmy jeszcze trudniej, bowiem w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku idea dobroczynności i rola Fundacji były znacznie mniej rozpowszechnione. Świadomość konieczności pomagania i sposobów niesienia wsparcia była mniejsza, chociaż rzecz jasna potrzeby od zawsze były ogromne. Na początku mieliśmy zaledwie kilku Podopiecznych, a ich liczba z roku na rok się powiększała. Systematycznie powiększała się także liczba darczyńców, a od 2004 dołączyli do nich podatnicy dysponujący możliwością dokonania odpisu 1% swojego podatku. To świadczy o ogromnym zaufaniu, jakim nas obdarzono.
Przyczyny sukcesu 1% podatku
To, że Fundacje, które mają Podopiecznych i prowadzą dla nich subkonta, pozyskują większość środków z 1% podatku, nie jest najczęściej zasługą zakrojonych na szeroką skalę kampanii reklamowych, a wielkim aktem mobilizacji osób, które mają chore lub niepełnosprawne dziecko w rodzinie. To oni apelują do rodzin, znajomych, środowisk lokalnych i zawodowych – do osób, które znają ich problemy, angażują się i starają się aktywizować innych.
Polska ochrona zdrowia od lat jest niedoinwestowana, wiele innowacyjnych operacji i leków nie jest refundowanych przez NFZ, a dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych często jest niewystarczające. Zaś rodzice, którzy mogliby, pomimo opieki nad dzieckiem, podjąć pracę, są tej możliwości pozbawieni, bo inaczej nie otrzymaliby dodatku pielęgnacyjnego. To wszystko powoduje, że 1% podatku, a od przyszłego roku 1,5%, pozostaje dla nich zwykle jedynym ratunkiem.
Zaufanie i wiarygodność to podstawa
W sytuacji takich braków, rodziny, które walczą o zdrowie i sprawność swoich dzieci, są zdeterminowane, aby zwracać się do ludzi, którzy na te apele nie pozostają obojętni.
Dzięki corocznemu wsparciu podatników, Podopieczni są w stanie podjąć kosztowne leczenie, niezbędną rehabilitację, opłacić całodobową opiekę czy zakupić specjalistyczny sprzęt medyczny. Dajemy im możliwość pozyskiwania środków, ale też wiarygodność. Dla wielu darczyńców renoma Fundacji jest gwarancją, że zebrane kwoty zostaną wydatkowane zgodnie z ich przeznaczeniem. Od lat pracujemy na zaufanie i właśnie to zaufanie, przejrzystość działalności, brak prowizji składają się na przychylność społeczeństwa
Nie zapominajmy, że 1% podatku to w znakomitej większości środki przeznaczone na rzecz naszych Podopiecznych. Na cele statutowe podatnicy przekazują 4,75 % i chociaż to nadal może się wydawać dużą kwotą, my z tych środków, oprócz Centrum Obsługi Podopiecznych, utrzymujemy działalność trzech Ośrodków Rehabilitacji w Warszawie, pięciu hosteli, w których zatrzymują się rodziny przyjeżdżające na turnusy rehabilitacyjne, a także Klubu Myszki Norki.
Tego, co robimy jest o wiele więcej i to wszystko składa się na naszą wiarygodność oraz na to, z czego jesteśmy najbardziej dumni – polecanie sobie naszej Fundacji przez rodziców. Czy jest lepsza rekomendacja?
O czym świadczą nierówności
Rzeczywiście, w wykazie organizacji pożytku publicznego, które w 2022 r. otrzymały 1% należnego podatku za 2021 r. listę zamykają OPP, które pozyskały kilka złotych lub nawet 10 groszy. Może to oznaczać, że do idei ich działalności nie są przekonane nawet osoby z nimi związane najbliżej, skoro same takiego odpisu nie dokonały i nie zadbały o to, aby zrobiły to osoby z najbliższego kręgu. Mogą to być również nowe organizacje, które nie utrwaliły jeszcze swojej pozycji na rynku.
Wybór pozostawmy podatnikom
Sceptycy systemu przekazywania odpisu podatku OPP postulują większy dostęp do mediów i większą dociekliwość podatników. My wierzymy w podatników i uważamy, że są dociekliwi i w swych wyborach nie kierują się jedynie znajomością Fundacji z mediów, a jeśli są tacy, to jest ich znacznie mniej. Świadczy o tym chociażby fakt, że podatnicy skrzętnie uzupełniają cel szczegółowy danymi Podopiecznych. To nie jest wybór kompulsywny, ale jak najbardziej świadomy, do którego są przekonani.
Jeśli podatnicy dodatkowo zdają sobie sprawę, że dana fundacja nie poprzestaje jedynie na pomocy poprzez subkonta, ale, przez szereg różnych innych działań, podejmuje trudne i bardzo ważne tematy, to tym chętniej swoim odpisem „głosują” na fundacje, których działalność staje się im bliska.
Nie możemy spocząć na laurach
Cieszy nas, że Sejm uchwalił zwiększenie podatku do 1,5%, co może nieco zrekompensować zwolnienie ze składania PIT najmniej zarabiających, obniżenie podatków i wysoką inflację. Jednak rzeczywistość nie napawa optymizmem, więc niechaj trudne czasy nie zwalniają nas z krzewienia dobroczynności. Solidarność społeczna to wielka wartość, o której tym bardziej w ciężkich chwilach należy pamiętać.
W tym miejscu pragniemy jeszcze raz gorąco podziękować wszystkim podatnikom, którzy naszym Podopiecznym dają nadzieję i rzeczywiste, tak ważne dla nich wsparcie. Dzięki niemu są w stanie pokonywać codzienne trudności i otrzymują poczucie, że ich los nie jest innym obcy.
