Afazja może dotknąć każdego z nas, zarówno osoby młode studiujące, realizujące się zawodowo, jak i seniorów. Przez utracone umiejętności często dotychczasowe życie zmienia się nie do poznania. Rzeczy, które wcześniej były banalne sprawiają ogromna trudność, jak np. rozmowa z bliską osobą czy podpisanie się.
… ale co to właściwie jest afazja?
To zaburzenie mowy. W afazji występują trudności zarówno z tworzeniem wypowiedzi (mówionych i pisanych), jak również z ich odbiorem i rozumieniem. Nasilenie tych deficytów może być bardzo zróżnicowane. Klasyfikacja T.H. Weisenburga i K.E. McBride wyróżnia:
- afazję ekspresyjną – zaburzenia dotyczą nadawania mowy;
- afazję impresyjną – zaburzenia dotyczą percepcji mowy i pisma;
- afazję ekspresyjno-impresyjną (mieszaną) – gdy zaburzenia dotyczą w równym stopniu mówienia i rozumienia;
- afazję amnestyczną – dotyczącą trudności z nazywaniem rzeczy, czynności oraz odnajdywaniem odpowiedniego słowa podczas rozmowy;
- afazję globalną – oznaczającą prawie całkowitą lub całkowitą niezdolność mówienia i rozumienia.
W Polsce rocznie odnotowuję się od 65 000 do 80 000 udarów. Około 30% z tych osób cierpi na afazję. To daje nam prawie 20 tysięcy osób rocznie, które zmagają się z afazją. Dla porównania – to łączna liczba mieszkańców takich miast jak np. Hajnówka czy Opoczno. Niestety, afazja nie jest skutkiem tylko udarów, ale również nowotworów wewnątrzczaszkowych, urazów głowy, incydentów naczyniowo-mózgowych, zatruć lub stanów zwyrodnieniowych.
W praktyce osoba z afazją ma problemy na wielu płaszczyznach, które znacząco wpływają na jakość życia. Są to m.in. trudności z:
· rozumieniem;
· swobodną komunikacją werbalną;
· czytaniem i pisaniem;
· liczeniem;
· pamięcią i koncentracją;
· logiką.
Pojawienie się afazji wpływa nie tylko na funkcje komunikacyjno-językowe pacjenta, ale także na samopoczucie oraz sferę psychospołeczną. Wszelkie konsekwencje afazji mogą znacząco obniżać satysfakcję z życia osoby, która się z nią zmaga. Osoba w wyniku afazji ma zaburzone poczucie bezpieczeństwa, samoakceptacji i niezależności. Utrata swobodnej komunikacji werbalnej spowalnia ją, przez co porozumiewanie się z otoczeniem jest znacząco utrudnione. Może to skutkować długotrwałą frustracją, a co za tym idzie zwiększoną skłonnością do izolacji społecznej, zaburzeń lękowych (np. logofobii) czy depresji.
Dlatego tak ważna jest psychoedukacja, która pozwoli uzyskać pacjentowi i jego bliskim najważniejszych informacji o afazji oraz możliwościach rehabilitacji. Podjęcie terapii neurologopedycznej, neuropsychologicznej oraz nierzadko fizjoterapeutycznej jest nieodzowne w celu usprawnienia utraconych funkcji oraz umiejętności. Ważnym aspektem w trakcie rehabilitacji są również zajęcia grupowe. To bardzo cenne ze względu na czynnik emocjonalny oraz motywację. Tego typu zajęcia odbywają się w Poznaniu, Gdańsku oraz, już niebawem w Warszawie.W Ośrodku Rehabilitacji CEMICUS. Od 6 grudnia ruszają zajęcia grupowe „Na końcu języka” przeznaczone właśnie dla osób z diagnozą afazji.
Uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych czy grupach zrzeszających chorych na afazję pozwala na spotkanie osób będących w tej samej sytuacji życiowej. Dzięki temu pacjent nie czuję się osamotniony i ma możliwość pogodzenia się z nową, trudną i często niezrozumiałą sytuacją.
Plakat Na Końcu Języka, zaproszenie na spotkania dla osób ze zdiagnozowaną afazją.
Autor/źródło: Natalia Bień… czy mnie to dotyczy?
Afazja nie wybiera! Dotyka osoby pracujące fizycznie, jak i intelektualnie.Mogą zmagać się z nią zarówno lekarze, nauczyciele, jak i kierowcy zawodowi. Dla każdej z tych osób jest to bardzo trudne, gdyż często tracą wyuczone umiejętności i nie mogą dalej realizować się zawodowo. Niekiedy deficyty są na tyle duże, że znacznie wpływają na wszystkie sfery życia np. zawodową, rodzinną czy społeczną.
Możemy sobie tylko wyobrazić, jak trudna dla człowieka musi być utrata swojej codzienności. Medycy kształcący się przez wiele lat nagle nie są w stanie pomagać innym, bo sami tej pomocy potrzebują. Tak samo matki lub ojcowie nie są w pełni samodzielni i potrzebują opieki swoich dzieci.
Każdy z nas nie raz spotyka osoby z afazją np. w sklepie czy na poczcie i nawet o tym nie wie. Często są one oceniane jako upośledzone czy pijane przez trudności w wysłowieniu się lub rozumieniu. Przykładów można podawać wiele. Pamiętajmy! Najważniejsze jest okazanie wsparcia i empatii.
Bibliografia:
1. Pąchalska M. (2011): Afazjologia; Wydawnictwo Naukowe PWN,
2. Czaplewska E., Milewski S. (red.) (2015): Diagnoza logopedyczna: podręcznik akademicki. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. s. 280.
3. Panasiuk J. (2013): Afazja a interakcja. Tekst - metatekst – kontekst; Wydawnictwo UMCS
4. Zielińska J., Zieliński M., Ślusarz R (2020).: Wpływ zaburzeń afatycznych na jakość życia pacjentów po udarze niedokrwiennym mózgu; Pielęgniarstwo Neurologiczne i Neurochirurgiczne
5. Strona: Uniwersytet im. Adama Miskiewicza w Poznaniu, połowa świata nie mówi… https://amu.edu.pl/nauka/popularyzacja-nauki/artykuly-popularyzacja-nauki/polowa-swiata-nie-mowi… dostęp (05.10.22r.)
Autorki:
Aleksandra Błażejewska-Jarzembska – neurologopeda Ośrodka Rehabilitacji Cemicus
Natalia Bień – logopeda Ośrodka Rehabilitacji Cemicus,
