Publicystyka - ngo.pl

Spotkanie RDPP rozpoczęło się od prezentacji Jakuba Wygnańskiego, współprzewodniczącego Rady, który przedstawił wyniki systemowego badania efektywności mechanizmów konsultacji społecznych zrealizowanych na zlecenie Departamentu Pożytku Publicznego (DPP).

– Pojęcie "konsultacje społeczne" coraz częściej pojawia się w różnych debatach. Ale z codziennego doświadczenia wynika, że konsultacjom często towarzyszą pozorność i pośpiech. Trzeba też podkreślić, że przedmiotem naszej pracy było zbadanie relacji z organizacjami pozarządowymi i w ogóle komunikowanie się z obywatelami, czyli personalna demokracja, a nie konsultacje np. ze związkami zawodowymi – mówił J. Wygnański.

Zespół badaczy z Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” zmierzył się m.in. z problemem pomiaru efektywności mechanizmów konsultacji społecznych, a także zbadał praktyki i bariery oraz przeanalizował przepisy prawa dotyczące konsultacji. W raporcie z badania znalazły się także przykłady procesów konsultacji społecznych w krajach europejskich czy Nowej Zelandii. Całe badanie jest bardzo obszerne i szczegółowo traktuje zagadnienie konsultacji społecznych. Członkowie Rady byli zgodni, że to prawdziwa kopalnia wiedzy dla sektora pozarządowego i ważny głos w dialogu obywatelskim, a także solidna baza danych, dzięki którym można doskonalić umiejętności zarządzania sferą pożytku publicznego.

Ustawa i rozporządzenia

Podczas dyskusji o pracach nad nowelizacją Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (które trwają w podkomisji sejmowej ds. polityki społecznej i rodziny) rozmawiano również o rozporządzeniach dotyczących sprawozdania merytorycznego, w tym o jego uproszczonej wersji. Wejście w życie rozporządzenia w sprawie m.in. uproszczonego sprawozdania merytorycznego zaplanowano na dzień 1 stycznia 2012 r., dlatego obecnie organizacje mogą składać je  w dowolnej formie. Jeśli tylko uchwalona zostanie nowelizacja Ustawy o działalności pożytku, która da podstawę do wydania rozporządzenia o uproszczonej wersji sprawozdania, rozpoczną się prace nad tym rozporządzeniem.

Kuba Wygnański przedstawił też gotowe, ale jeszcze nie wydane rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiTv), w którym jest mowa m.in. o czasie antenowym dla organizacji pożytku publicznego. Zgodnie z tym dokumentem audycje o nieodpłatnej działalności pożytku publicznego nie będą emitowane na każdej antenie, tylko „w jednym z wybranych przez Spółkę Telewizyjną programie ogólnokrajowym”. Rozporządzenie określa też w jakim czasie antenowym takie programy będą mogły się ukazywać.

– W rozporządzeniu jest także mowa o tym, kiedy np. powinny być dostarczone przez organizacje materiały do emisji. A także, że reguły dostępu do czasu antenowego mają wyznaczać grupy powoływane  przez RDPP lub rady regionalne – mówił J. Wygnański, który zaproponował także zorganizowanie spotkania członków RDPP z prezydium Rady Programowej TVP, z przedstawicielami zarządu TVP i KRRiTV, aby wyjaśnić, jak w praktyce ma wyglądać wprowadzanie rozporządzenia w życie. Jak zauważyli członkowie Rady – dobrze, że rozporządzenie jest, ale wymaga ono przygotowania solidnej instrukcji jego stosowania, aby nie dochodziło do nieporozumień zarówno w po stronie TVP, jak wśród OPP.

Zmiany w PO FIO

Krzysztof Więckiewicz, dyrektor DPP, przedstawił informację dotyczącą PO FIO w 2011 r., a także opowiedział o planowanych rozwiązaniach w programie w 2012 r.

– W tym roku do PO FIO wpłynęło 4068 wniosków. Dofinansowanie otrzymało 539 projektów, w tym 383 jednorocznych i 156 dwuletnich. W 2011 r. przyznano ogółem środków na kwotę prawie 43 mln zł, a na rok 2012 sumę prawie 13 mln zł – wyjaśnił.

W 2012 r. przewidziano kilka zmian w PO FIO. Wprowadzony zostanie limit punktów, które trzeba uzyskać podczas oceny merytorycznej, aby znaleźć się na liście projektów dofinansowanych. Granica powinna być wspólna dla wszystkich Priorytetów na poziomie 180 pkt. Gdyby punktacja projektów okazała się zbyt niska, istnieje możliwość obniżenia progu o kolejne punkty.

– W Priorytecie II „Sprawne organizacje pozarządowe w dobrym państwie” wyodrębnimy regionalny konkurs mikrograntów w wysokości 2,5 mln zł na wsparcie działań i rozwój organizacji. Wprowadzenie tej formuły będzie się odbywało za pośrednictwem regrantingu – zapowiedział Krzysztof Więckiewicz.

Zmieni się też wysokość wnioskowanej dotacji – dla projektów „jednorocznych” będzie ona wynosiła od 10 do 200 tys. zł, a dla projektów dwuletnich – od 20 do 200 tys. zł.

Zmiany zajdą też w systemie ocen. W 2012 r. liczba ekspertów oceniających projekt będzie uzależniona od wartości dotacji: projekt o wartości do 200 tys. zł będzie oceniało 2 ekspertów, a komponent regionalny w Priorytecie II i IV – Komisja Oceny Projektów.

W PO FIO w 2012 r. każdy z ekspertów będzie mógł też wskazać od 1 do 3 spośród ocenianych projektów, które według niego są najlepsze, najbardziej wartościowe i powinny być dofinansowane. Rozwiązanie to będzie testowane w Priorytecie I – „Aktywni, świadomi obywatele, aktywne wspólnoty lokalne”. Członkowie RDPP opowiedzieli się za wprowadzeniem nowych rozwiązań.

Przyszłość PO FIO

Członkowie Rady dyskutowali także o nowym rozwiązaniu, które może „zastąpić” PO FIO (kończy się on w 2013 r.). Zastanawiano się np., czy nie należałoby powrócić do oryginalnych, zapisanych w dokumentach, koncepcji mówiących o tym, że nowy program dysponowałby ekwiwalentem środków, jakie wpływają od obywateli, np. z 1% - wtedy w programie byłoby o wiele więcej pieniędzy niż obecnie.

– Jeśli kwota byłaby większa, to trzeba zastanowić się, czy nie powinien on być dystrybuowany regionalnie i lokalnie. Czy ten mechanizm nie mógłby być tak skonstruowany, aby wspierał lokalną filantropię, a nie finansował działania, które leżą w gestii samorządu – zastanawiał się Jakub Wygnański. – Ważne jest też, czy ma to być program, który się skończy w pewnym momencie czy może powinna to być oddzielna instytucja, np. fundusz celowy. Należy się też dobrze zastanowić nad tym, jak ten fundusz mógłby wspierać nie tylko organizacje, ale też grupy nieformalne, czy organizacje typu watch dog i think tanki – dodał.

To dopiero początek dyskusji na ten temat. Członkowie RDPP nie mieli jednak wątpliwości, że to niezwykle ważna sprawa, gdyż program taki jak PO FIO wspierający finansowo trzeci sektor jest bardzo potrzebny. Rozmowy na ten temat toczą się także w Kancelarii Prezydenta (KP).

Pozarządowcy u Prezydenta

Marcin Dadel, członek RDPP, a także pracownik Kancelarii Prezydenta, przedstawił działające w KP Fora Debaty Publicznej, na których toczą się dyskusje także na tematy ważne dla trzeciego sektora. Ostatnio odbyła się np. konferencja dotycząca barier związanych z pozyskiwaniem pieniędzy, a także wyzwań finansowych, jakie stoją przed organizacjami pozarządowymi. Przy okazji do dyskusji publicznej powrócił problem 1% i związanych z nim kontrowersji.

– Przy Forum Debaty Publicznej powstał zespół ds. rozwiązań finansowych składający się głównie z przedstawicieli organizacji pozarządowych. Jego członkowie podjęli na początek próbę skatalogowania różnych problemów w obszarze finansowania działalności organizacji oraz podziału możliwych rozwiązań na takie, które wymagają np. interwencji ustawowej, na poziomie aktów wykonawczych, czy bardziej miękkich rozwiązań, np. konsultacji, rekomendacji, wypracowania standardów. Chodzi o to, aby zajmować się sprawami, które wymagają dłuższego zastanowienia i nowych rozwiązań, np. kwestią loterii charytatywnych, a nie tymi sprawami, które są w toku, np. kwestią VAT czy uproszczonej księgowości. Zespół podzielił się też na mniejsze grupy, które będą już opracowywały konkretne rozwiązania – wyjaśniał Marcin Dadel.

Drugą ważną inicjatywą przygotowywaną w Kancelarii Prezydenta jest ustawa o uspołecznieniu samorządów. W tej chwili trwają prace nad opracowaniem wniosków, jakie wpłynęły podczas konsultacji (było ich ok. 1000 z czego 99% negatywnych) i zmianą tej ustawy z wykorzystaniem nadesłanych opinii. Ambicją Kancelarii jest złożenie tej inicjatywy jeszcze w obecnej kadencji Sejmu, dlatego prezentacja nowego projektu ustawy ma się odbyć w czerwcu. Przygotowywane są także inne tematy, które będą omawiane podczas Forów Debaty Publicznej, m.in. kwestie uchodźców, dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej czy zmiany systemu stanowienia prawa w Polsce.

Fundusze i wolontariat

Krzysztof Balon, członek RDPP przedstawił oczekiwania organizacji pozarządowych w sprawie regulacji EFS w kolejnym okresie programowania – chodzi m.in. o sposób rozdawania funduszy europejskich, ich dystrybucji, zasad ich prowadzenia, kontrolowania i sprawozdawczości. Zaproponował też, aby zorganizować spotkanie Rady z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, na którym omówiono by wszystkie wspomniane kwestie. Krzysztof Balon stwierdził też, że w dalszej kolejności należałoby zorganizować spotkania z osobami ze strony społecznej z komitetów monitorujących fundusze. Wszystko po to, aby doprowadzić do konkretnych zmian zasad EFS, gdyż obecne uregulowania budzą wiele zastrzeżeń.

Członkowie RDPP rozpoczęli również dyskusję dotyczącą koncepcji wspierania i rozwoju długoterminowego wolontariatu w Polsce, jako formy obywatelskiego zaangażowania w działalność społeczną. Byłby to Narodowy Program Wolontariatu (NPW). Dokument dotyczący tej kwestii opracował Marcin Dadel. Mówi on m.in. o tym, w jakim wieku mogą być wolontariusze, kto może być instytucją goszczącą wolontariusza, jakie są warunki uczestnictwa w NPW, jaki jest sposób jego finansowania, kto będzie operatorem programu. Członkowie Rady przedstawili swoje opinie dotyczące NPW. Ustalono też, że nad koncepcją programu będzie pracował jeszcze Zespół RDPP ds. funduszy. Kiedy będzie ona już gotowa, zostanie przekazana stronie rządowej oraz Kancelarii Prezydenta.

Priorytety RDPP

Obecna RDPP kończy swoją kadencję w kwietniu 2012 r. Członkowie Rady określili listę spraw, którymi należałoby się priorytetowo zająć. Są wśród nich m.in. opracowanie programu współpracy z ministerstwami i rządem, wsparcie lokalnych rad pożytku publicznego, przygotowanie modelu i wzoru konsultacji społecznych, doprowadzenie do ustawowego umocowania konsultacji społecznych, dyskusja o nowym okresie programowania EFS, kwestia zmian w mechanizmie 1% i założeń do "nowego" PO FIO, zgłoszenie uwag do dziewięciu strategii rozwoju i dopracowanie w nich roli organizacji pozarządowych, określenie nowego podejścia do zadań publicznych, rekomendacje dla kolejnej RDPP (np. umocowanie Rady przy Kancelarii Premiera). Członkowie Rady do następnego posiedzenia RDPP, które odbędzie się 21 czerwca mają określić, którymi zagadnienia należy się zająć w pierwszej kolejności.