Publicystyka - ngo.pl

O tym, że nie każdy handel jest sprawiedliwy wiedzą praktycznie
wszyscy. Duże koncerny płacą śmieszne niskie ceny za produkty (np.
kawę, kakao, herbatę, ryż, pomarańcze, banany, kwiaty) producentom
w krajach Globalnego Południa w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji,
bogacąc się na różnicy pomiędzy cenami zakupu a zbytu. Po drodze
zarabiają także pośrednicy: przewoźnicy, hurtownie, przetwórcy.
Tymczasem miliony ludzi w ubogich krajach, także dzieci, ciężko
pracuje i nie otrzymuje za to godziwego wynagrodzenia. Często musi
przeżyć za równowartość 1 Euro dziennie. Niemal jedna trzecia
żywności konsumowanej w Unii Europejskiej pochodzi z krajów, w
których wielu ludzi cierpi głód, ponieważ musi sprzedawać swoje
towary praktycznie za bezcen, w wielu przypadkach poniżej kosztów
produkcji. Handel międzynarodowy narzuca niesprawiedliwe reguły i
właśnie tym praktykom sprzeciwia się Sprawiedliwy Handel.

Konsumenci nastawieni na kupowanie tanich produktów nie zdają
sobie sprawy, że za niską ceną kryją się często niesprawiedliwe
reguły handlowe, które powodują marginalizację życia producentów z
Globalnego Południa.

– Sprawiedliwy Handel buduje świadomość tego, że powinniśmy
kupować produkty ze znakiem Fairtrade, a co za tym idzie
przyczyniać się do sprawiedliwego podziału dóbr na świecie, a także
do tego, żeby ludzie z Południa mieli środki na godne życie –
twierdzi Janina Ochojska – Okońska, szefowa Polskiej Akcji
Humanitarnej (PAH), która weszła do Koalicji Sprawiedliwego
Handlu.

Ogólnokrajowa koalicja, która została powołana w marcu 2009 r.
zrzesza 14 organizacji, firm i osób prywatnych. To organizacja
nieformalna, której osobowości użycza Polska Zielona Sieć.

– Zajmujemy się koordynacją i integracją działań na rzecz
Sprawiedliwego Handlu. W Polsce działa już kilka organizacji
zajmujących się tą ideą, ważne jest, aby były one zrzeszone i
przedstawiały jednolity wizerunek ruchu. Chcemy też wspierać firmy
zajmujące się Sprawiedliwym Handlem i zbierać dane o produktach
Faitrade w Polsce – wylicza Maria Huma, koordynatorka KSH. –
Najważniejsze jest jednak stworzenie formalnej organizacji, która w
profesjonalny sposób będzie promowała świadomość Fair Trade w
Polsce – dodaje.

Koalicja Sprawiedliwego Handlu nawiązała też współpracę z
międzynarodowymi organizacjami, m.in. TransFair Germany e.V. czy
Fairtrade Labelling Organizations International (FLO). Ta ostatnia
jest stowarzyszeniem 23. organizacji członkowskich, które działają
na zasadzie non-profit i zrzesza przedstawicieli wszystkich
zainteresowanych stron. Jego kluczowym działaniem jest
opracowywanie i dostosowywanie standardów, które muszą spełniać
producenci certyfikowani Fairtrade, oraz warunków wymiany handlowej
dla importerów, eksporterów oraz detalistów. Fairtrade jest
systemem certyfikacji, który monitoruje produkty na każdym etapie
łańcucha produkcji: od producenta poprzez eksporterów, importerów,
przetwórców aż do końcowego produktu.

Drobnym rolnikom i pracownikom plantacji krajów Globalnego
Południa Fairtrade daje trzy główne korzyści: stabilne ceny, premię
wypłacaną dodatkowo do ustalonej ceny, która pomaga producentom
poprawiać jakość ich życia (zazwyczaj inwestują pieniądze w
edukację, ochronę zdrowia, usprawnienie swoich gospodarstw albo
urządzenia do przetwórstwa) oraz zaangażowanie producentów na
zasadach partnerstwa w decyzje, które mają wpływ na ich
przyszłość.

Fairtrade to 1,5 miliona producentów i pracowników działających
w systemie, 1900 licencjobiorców znaku Fairtrade, 569 spółdzielni
producenckich certyfikowanych Fairtrade w 58 krajach. Produkty z
charakterystycznym znakiem obecne są w 50 krajach, a wartość ich
sprzedaży w 2007 r. wyniosła 2,3 mld Euro i wciąż rośnie.

– W zeszłym roku przeprowadziliśmy ponad 50 spotkań w szkołach,
mieliśmy zajęcia z nauczycielami, podczas których mówiliśmy o idei
Sprawiedliwego Handlu. To jednak nie wystarcza, także produkty ze
znakiem Fairtrade muszą pojawić się na rynku – wyjaśnia Tadeusz
Makulski, prezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Sprawiedliwego
Handlu „Trzeci Świat i My”.

W Wielkiej Brytanii rozpoznawalność towarów ze znakiem Fairtrade
wśród konsumentów wynosi ok. 90%. W Niemczech ok. 58%. W Polsce
nikt jeszcze tego nie policzył. W ok. 150 sklepach (w tym
internetowych) można na razie kupić produkty pochodzące ze
Sprawiedliwego Handlu.

– Możemy zazdrościć Anglikom czy Niemcom tak dużej świadomości.
Ale ważne jest, aby taką świadomość zbudować w Polsce. PAH w ramach
akcji edukacyjnej prowadzi program „Szkoła Globalna” i jednym z jej
elementów jest właśnie mówienie o Sprawiedliwym Handlu. Czasem na
efekty nie trzeba długo czekać. Uczniowie jednej ze szkół zaczęli
chodzić po sklepach i pytać się sprzedawców, dlaczego nie ma na
półkach produktów z certyfikatem Fairtrade. Zaczęli też sami je
kupować. Młodzi ludzie zaczynają mieć świadomość, jak ważny jest
Sprawiedliwy Handel i że między innymi dzięki niemu mogą budować
sprawiedliwy świat – twierdzi Janina Ochojska-Okońska.

O ile idea Fair Trade stała się „modna” wśród młodzieży, starsi
konsumenci w Polsce wciąż niewiele o niej wiedzą. Nikt nie ma
wątpliwości, że musi upłynąć dość długi czas, aby większa część
społeczeństwa zrozumiała, jak bardzo jest ona ważna, że robiąc
zakupy można zmienić świat i wpływać na losy milionów biednych
ludzi w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej, którzy ciężko pracują,
aby zaspokoić nasze potrzeby. Jak powiedział Isaias Martnez
Morales, pracownik spółdzielni hodowców kawy UCIRI w Meksyku: „Nie
potrzebujemy dobroczynności, nie jesteśmy żebrakami. Jeśli
dostaniemy godziwe wynagrodzenie za nasze produkty, możemy
spokojnie żyć bez dobroczynności”.

– Od 2005 r. zajmujemy się promocją Fair Trade w Polsce.
Niestety, znajomość tej idei jest u nas znikoma. Można powiedzieć,
że jesteśmy wciąż na początku drogi. Kraje Europy Zachodniej
poznały tę ideę 40 lat temu, a od prawie 20. jest ona tam
rzeczywiście obecna. Mamy więc sporo do nadrobienia – zauważa
Tadeusz Makulski.

– Fairtrade to budowanie mostów pomiędzy producentem i
konsumentem. Niemcy są bogatym krajem, ale lubią kupować tanie
produkty. Z drugiej strony są przeciwko pracy dzieci, ale nie zdają
sobie sprawy, że kupując tanią kawę, przyczyniają się do takiej
pracy. W Afryce co trzecie dziecko pracuje na plantacji kawy –
opowiada Dieter Overath, prezes TransFair Germany e.V. – Jeszcze
kilkanaście lat temu trudno było przekonać ludzi do idei
Sprawiedliwego Handlu. Teraz konsumenci sami dopominają się u
sprzedawców o produkty ze znakiem Fairtrade. Siła konsumentów jest
bardzo duża i dobrze o tym wiedzą wielkie korporacje. Dlatego warto
tłumaczyć ludziom, że korzyści ze Sprawiedliwego Handlu odnoszą
wszyscy: producenci uzyskują dostęp do rynku i stabilność
funkcjonowania. Duży biznes, dzięki praktykom Fairtrade może
poprawić swój wizerunek, a kupujący otrzymują produkty dobrej
jakości – dodaje.

A co najważniejsze, oznaczenie Fairtrade zapewnia konsumentów,
że produkt, który kupują spełnia etyczne standardy społeczne
(poprawia się jakość życia mieszkańców Globalnego Południa),
gospodarcze (ludzie otrzymują godziwe wynagrodzenie za swoje
produkty i pracę, mogą rozwijać swoją produkcję) oraz środowiskowe
(idea Sprawiedliwego Handlu odnosi się także do ochrony środowiska
naturalnego i nieużywania np. pestycydów) ustalane przez FLO.
Jednym słowem korzyści z Fair Trade odnosi znacznie więcej osób, a
nie tylko pracownicy wielkich korporacji narzucający
niesprawiedliwe praktyki w handlu międzynarodowym. Sprawiedliwy
Handel staje się lekcją wychowania obywatelskiego.

Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu obchodzony jest od 2001 r.
w drugą sobotę maja. W tym roku świętowany jest 9 maja pod hasłem
„Beat the Drum” - uderz w bęben. W krajach rozwiniętej Północy i
biednego Południa organizowane są atrakcje i wydarzenia, które mają
pokazać ideę Fair Trade, która nawołuje do uczciwej wymiany
pomiędzy obiema półkulami.

– Fair Trade to jest świadomy wybór. Kupując produkty oznaczone
certyfikatem Fairtrade, pijąc kawę, herbatę czy jedząc czekoladę z
tym znakiem mam świadomość, że przyczyniam się do poprawy losu
ludzi, którzy wyprodukowali te dobra. Przejdźmy więc do działania –
mówi Glen Gregory, właściciel pierwszej polskiej palarni kawy
Faitrade Java Coffee Company.

W Polsce obchody Światowego Dnia Sprawiedliwego Handlu
obchodzone będą w 7 miastach.

W Warszawie, w otwartej przestrzeni miasta będzie można
dowiedzieć się o Dekonsumpcji i idei Fair Trade. Warto wpaść przed
południem 9 maja do Cafe Kulturalna, a wieczorem na Barkę Herbatnik
w Porcie Czerniakowskim, gdzie będzie czynna kawiarenka Fair Trade
i zagra grupa Łąki Łan.

W Krakowie wczesnym popołudniem w Cafe Rękawka na Podgórzu
będzie można skosztować produktów Fairtrade, wziąć udział w
zabawach i zapoznać się z materiałami dotyczącymi Sprawiedliwego
Handlu.

We Wrocławiu przez cały weekend 9-10 maja będzie można spotkać
Sprawiedliwy Handel w kawiarniach Falanster, Kalaczakra oraz
Szczypta Świata. W sobotę odbędzie się rowerowy

wyścig po filiżankę kawy. Wieczorem w Kalaczakrze można będzie
zobaczyć film „Czarne Złoto” , a potem bawić się na afterparty
Rebelia Music. W międzyczasie w Falansterze trwać będzie bazar
ekologiczny, a następnie warsztaty Sprawiedliwego Handlu. W
Szczypcie Świata zaprezentują się spółdzielnie producentów
Fairtrade, a w Mediatece odbędą się warsztaty i wystawa. W
niedzielę w Kalaczakrze można będzie porozmawiać na temat kobiet i
Sprawiedliwego Handlu, a w Falansterze wziąć udział w warsztatach
kulinarnych.

W Toruniu w Piwnicy pod Aniołem w sobotę 9 maja można będzie
obejrzeć wystawę „Kupuj odpowiedzialnie!” i spróbować produktów
fairtrade. Wszystko to w rytmie samby.

W Łodzi w Ośrodku Działań Ekologicznych „Źródła” w sobotę
odbędzie się pogadanka o Sprawiedliwym Handlu i odpowiedzialnej
konsumpcji. Będzie też poczęstunek, mapa Fairtrade’owych miejsc w
Łodzi oraz pokaz filmu „Czarne Złoto”.

W Gdańsku w sobotę na Pikniku Integracyjnym Organizacji
Pozarządowych będzie mowa o idei Sprawiedliwego Handlu. Odbędzie
się też prezentacja, degustacja i sprzedaż produktów z certyfikatem
Fairtrade, projekcja filmów i wystawa fotograficzna.

W Lublinie 9 maja o godz. 14 odbędzie się konferencja prasowa i
akcja informacyjna wśród przechodniów. Całości towarzyszyć będzie
występ muzyczny bębniarzy. Można też będzie zobaczyć pokaz filmu
„Czarne Złoto” o godz. 17 w Przestrzeni Inicjatyw Twórczych
„Tektura”.