Tezę o słabnącym społeczeństwie obywatelskim w Polsce potwierdzają dane z nowego raportu „Wolontariat, filantropia i 1% - 2007”, przygotowanego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Wolontariuszy od ubiegłego roku ubyło niemal o 9 pkt. procentowych, obecnie zaangażowanie takie deklaruje 13% Polaków. Jednocześnie wzrosła liczba godzin poświęcanych przez wolontariuszy na pracę społeczną, a więc zaangażowanie tych, osób, które jednak poświęcają swój czas jest większe niż rok temu. Podobnie przy systematycznie malejącej liczbie darczyńców (25% w 2007, 31% w 2006 i 41% w 2005), rośnie wielkość kwot przekazywanych organizacjom. Liczba członków organizacji spadła z 22% w roku 2006 do zaledwie 13% w 2007. Najwięcej wolontariuszy, darczyńców i członków straciły organizacje zajmujące się pomocą charytatywną dla bezdomnych i najuboższych.
Autorki raportu przyczyn słabnącego zaangażowania
społecznego Polaków szukają w intensywnych procesach migracyjnych i
poprawiającej się sytuacji na rynku pracy. Szczególnie dotyczy to
osób młodych, dla których dotychczas wolontariat był sposobem na
zdobycie doświadczenia zawodowego, a obecnie ich możliwości w tym
zakresie znacznie się zwiększyły.
W raporcie analizowane są motywacje wolontariuszy i darczyńców, ich
profil społeczno-demograficzny. Autorki pokazują też szersze tło
aktywności Polaków omawiają np. różne formy aktywności
obywatelskiej (podpisywanie petycji, udział w manifestacjach),
ogólną gotowość do niesienia pomocy innym, kwestię niskiego
zaufania społecznego w Polsce na tle Europy, przedstawiają też
wizerunek organizacji pozarządowych, które wciąż nie cieszą się
zbytnią przychylnością Polaków.
Z raportu wynika też, że systematycznie wzrasta liczba osób,
które przekazują 1% swojego podatku Organizacjom Pożytku
Publicznego. W 2007 roku było to 6,7% (w 2004 – 0,34%, w 2005 –
2,88%, w 2006 – 4,85) jak pokazują dane Ministerstwa Finansów. Co
czwarty Polak planuje przekazać swój 1% OPP, co trzeci jest
zdecydowany tego nie robić, a co trzeci jeszcze nie wyrobił sobie w
tej sprawie opinii. Mimo, że w ciągu ostatnich 4 lat kwota
przekazana ta drogą organizacjom wzrosła dziesięciokrotnie, to w
porównaniu do innych krajów, które wprowadziły podobne rozwiązanie,
są to wciąż wyniki niezadowalające.
Ile czasu pracują wolontariusze?
Średnio w 2007 roku wolontariusze przepracowali ok. 4 godzin
miesięcznie.
Ponad 5 godzin rocznie pracowało społecznie 80% wolontariuszy (w
2006 więcej niż 5 godzin pracy na rzecz organizacji zadeklarowało
75%). 40% poświęciło na pomoc organizacjom więcej niż 15 godzin
rocznie, zaś co piąty (18%) ponad 50 godzin.
Komu pomagają?
Porównanie wyników badań z dwóch ostatnich lat
pokazuje również, że w 2007 roku wolontariusze częściej niż w 2006
działali na rzecz więcej niż jednej organizacji. Zadeklarowało to
40% wolontariuszy (niemal 6% Polaków), podczas gry w 2006 roku dwie
lub więcej organizacji wsparło tylko 13% wolontariuszy (ok. 3%
Polaków).
Wolontariusze najczęściej wspierają swoją pracą:
- organizacje i grupy działające w sferze edukacji i wychowania,
- organizacje i grupy pomagające najuboższym (choć odsetek wolontariuszy deklarujący wsparcie tego typu organizacjom jest mniejszy, niż w 2006 roku),
- organizacje i ruchy religijne, parafialne.
Dlaczego to robią?
Najczęstszym powodem pracy społecznej są dla wolontariuszy ich
moralne, religijne i polityczne przekonania (mówi o nich 60%
wolontariuszy). 36% angażuje się w wolontariat licząc na
odwzajemnienie pomocy w przyszłości. 33% podjęło pracę społeczną ze
względu na zainteresowania i przyjemność z jej wykonywania. Na
czwarte miejsce (z siódmego) przesunął się powód pracy społecznej,
który świadczy o umacnianiu się wewnętrznych motywacji
wolontariuszy – 22% wolontariuszy pomaga, bo daje im to możliwość
bycia z ludźmi, nawiązania kontaktów, pozwala pożytecznie
wykorzystać czas.
Kim są wolontariusze?
Najwięcej wolontariuszy jest wśród osób z wyższym wykształceniem
(generalnie można zaobserwować zależność – im wyższe wykształcenie,
tym większa aktywność). Tak jak w poprzednich latach, w 2007 roku
najczęściej w wolontariat angażowały się osoby młode, zwłaszcza te
poniżej 18 roku życia (studenci i uczniowie).
Inne badania
aktywności obywatelskiej potwierdzają, że w działalność społeczną
angażuje się nie więcej niż 15% Polaków:
- według Diagnozy Społecznej 2007 w ostatnim roku 14,1% dorosłych Polaków włączało się w działania na rzecz społeczności lokalnej,
- zaś zgodnie z wynikami międzynarodowego badania European Social Survey 2007 w działalność organizacji społecznych włączało się 13,6% dorosłych obywateli.
Badanie
European Social Survey pozwala porównać Polskę z 17 innymi krajami
Europy. Pod względem poziomu wolontariatu zajmujemy przedostatnie
miejsce, za krajami naszego regionu takimi jak Słowacja (18%
wolontariuszy) i Estonia (24% wolontariuszy), a wyprzedzając tylko
Bułgarię. Procent wolontariuszy jest w naszym kraju trzy razy
mniejszy niż w Hiszpanii i pięć razy mniejszy niż w Norwegii -
przodującej pod tym względem w Europie.
Źródło: inf. własna