Powoli dobiega końca projekt, którego głównym celem było opracowanie modelu współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych. Po wielu miesiącach intensywnych prac powstał w końcu dokument wraz z innymi produktami odnoszącymi się do współpracy pomiędzy obiema stronami. Czym charakteryzuje się ów model? Czy usprawni on współpracę pomiędzy sektorami?
Opracowanie takiego dokumentu już z samego założenia nie było rzeczą prostą, dlatego w jego powstanie zaangażowanych było wiele podmiotów. Liderem projektu, koordynującym wszelkie działania był Departament Pożytku Publicznego, działający przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Partnerami były m.in. Instytut Spraw Publicznych, Collegium Civitas oraz Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, odpowiedzialne za część diagnostyczną, reprezentujący samorząd Związek Miast Polskich oraz Sieć SPLOT, która nadawała kierunki działań prac nad modelem.
Zasadniczy schemat modelu jest stosunkowo prosty. Całość oparta jest na sześciu zasadach współpracy określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie: pomocniczości, suwerenności, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji oraz jawności. Piotr Masłowski, jeden z autorów modelu, tak określa te zasady – z jednej strony jest to ustawa, a więc dokument, będący regulacją prawną, który określa granice funkcjonowania administracji samorządowej. Z drugiej jednak strony są to wartości – ich urzeczywistnienie wymaga zrealizowania pewnej wizji współpracy. Tym o to sposobem zasady te stały się osią spajającą cały model.
Relacje samorządu i organizacji pozarządowych określone w modelu zostały opisane za pomocą trzech płaszczyzn. Pierwszą płaszczyznę stanowi tworzenie polityk publicznych, drugą realizacja zadań publicznych, a płaszczyzna trzecia to tzw. infrastruktura współpracy, czyli stwarzanie warunków do aktywizacji obywatelskiej. Każda z płaszczyzn podzielona jest dodatkowo na obszary (szczegółowy opis płaszczyzn i obszarów opisany w modelu współpracy).
Zasady współpracy powinny występować w każdej z płaszczyzn oraz w każdym z obszarów. Pomimo jednej ogólnej definicji, mogą w konkretnych przypadkach oznaczać co innego. Dla przykładu jednym z obszarów pierwszej płaszczyzny, czyli tworzenia polityk publicznych jest współpraca przy opracowywaniu diagnozy. Jednym z obszarów trzeciej płaszczyzny jest natomiast wspieranie integracji trzeciego sektora. W pierwszym przypadku zasada pomocniczości oznaczać będzie, iż samorząd oraz organizacje uzupełniają zakres swojej wiedzy i kompetencji w sprawach dotyczących treści diagnozy. W drugim przypadku zasada pomocniczości oznacza, że samorząd w jak najmniejszym stopniu ingeruje w zadania integrujące sektor pozarządowy, tworząc jedynie warunki dla tego procesu. Zasady te są zatem uniwersalne, należy jednak o nich pamiętać na każdym etapie współpracy.
Autorzy Modelu Współpracy kładą w nim nacisk na jedną, niezwykle istotną kwestię. Jest nią kultura współpracy. Bez niej nawet najlepszy model będzie jedynie „półkownikiem”, czyli dokumentem odłożonym na półkę. To właśnie kultura współpracy, a raczej jej brak jest największą przeszkodą w dzisiejszych relacjach na linii samorząd – organizacje. Kultura współpracy to patrzenie na drugą stronę jako naturalnego partnera, którego potencjał pomoże osiągnąć nasze cele, to akceptowanie odmienności drugiej strony, doszukiwanie się w tej odmienności pozytywów, a nie negatywów, to także pozbycie się stereotypowego myślenia. Kultura współpracy spowoduje, iż postępowanie według zasad współpracy będzie naturalnym elementem przy prowadzonej współpracy i nie trzeba będzie o nich przypominać. Zmiana sposobu myślenia jest jednak najtrudniejsza i to ona właśnie zajmie najwięcej czasu, aby osiągnąć ostateczny cel jakim jest usprawnienie mechanizmów współpracy. Współpraca będzie wtedy naturalnym procesem, a nie przykrym obowiązkiem.
Z uwagi na to, że jako Centrum PISOP jesteśmy członkiem Sieci SPLOT, także i my mieliśmy wkład w powstanie modelu oraz jego upowszechnianie w naszym województwie. Jeszcze w zeszłym roku, podczas zorganizowanej przez nas listopadowej konferencji pn. „Ufaj i sprawdzaj – czyli o efektywnej współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi” doszło do prezentacji modelu przez Zbigniewa Wejcmana, który czynnie uczestniczył w procesie jego powstawania.
W ostatnim czasie osoby z naszego zespołu uczestniczyły także w Szkole Trenerów Modelu Współpracy. Miała ona na celu nauczyć jej uczestników, jak czytać model oraz w jaki sposób go upowszechniać w przystępny sposób. Zajęcia prowadzili współautorzy modelu, by jak najlepiej odzwierciedlić sens, jaki przyświecał poszczególnym płaszczyznom oraz zasadom opisanym w dokumencie.
W następstwie ukończenia tej szkoły poprowadziliśmy na terenie naszego województwa dwa szkolenia z modelu współpracy. Odbyły się one pod koniec stycznia w Starostwie Powiatowym w Gostyniu oraz Urzędzie Miejskim w Murowanej Goślinie. Zainteresowanie szkoleniami było jednak dużo większe. Na naszą ofertę poprowadzenia szkolenia z modelu współpracy, w krótkim czasie odpowiedziało kilkanaście samorządów i organizacji pozarządowych. Oznacza to, że wśród organizacji oraz samorządowców (przede wszystkim pełnomocników ds. org. pozarządowych) jest duże zainteresowanie zgłębienia tej tematyki.
W szkoleniach uczestniczyły osoby reprezentujące urząd oraz organizacje pozarządowe. Nie tylko mieli oni okazję zapoznać się z modelem ale i przekonać się czy taka forma współpracy, jaka jest opisana w modelu, występuje na ich lokalnym terenie, czy też nie, co ewentualnie należałoby zmienić. Taki zresztą był zamysł autorów modelu, by za pomocą wskaźników oraz minimalnych wzorców móc porównywać to jak jest, z tym, jak być powinno.
Staraliśmy się również wytłumaczyć uczestnikom szkoleń dotyczących modelu współpracy, jak ważna jest pamięć o wspomnianych zasadach współpracy. Przedstawiciele samorządu i organizacji pozarządowych mieli za zadanie opisanie form współpracy przy uwzględnieniu wszystkich zasad. W ten oto sposób projektowali organizację wspólnego wydarzenia, powstanie Rady Działalności Pożytku Publicznego lub opracowanie Programu Współpracy. Dzięki temu zadaniu mogli spojrzeć na aspekt podejmowanej współpracy zupełnie z inny sposób, mając przeświadczenie, że tak właśnie wygląda przykład „modelowej” współpracy.
Dzięki tym szkoleniom uczestnicy przekonali się, że na ich terenie nie jest najgorzej ze współpracą, jednakże jest również sporo rzeczy opisanych w modelu, które nie były dotąd praktykowane. Jednakże sama już chęć zorganizowania szkoleń z tematyki modelu współpracy daje powody do przypuszczania, że na tym terenie (w Gostyniu i Murowanej Goślinie), obie strony chcą ze sobą współpracować i będzie ta współpraca w przyszłości „ulepszana”.
O Modelu Współpracy będzie okazja posłuchać już w przyszłym tygodniu podczas konferencji podsumowującej projekt. 21 i 22 lutego, w Warszawie, autorzy modelu zaprezentują go w całości, jego ideę oraz jego planowaną przyszłość. Oprócz modelu przedstawione zostaną również inne produkty, gdyż model współpracy to nie sam model. To także poradnik współpracy, baza dobrych praktyk, system analiz samorządowych, a także gra pod nazwą „Kooperacja”, dzięki której każdy może prowadzić współpracę zgodnie z modelem współpracy wcielając się przy tym zarówno w przedstawiciela samorządu, jak i organizacji pozarządowej.
Więcej o konferencji można dowiedzieć się tutaj
Źródło: Centrum PISOP
