Publicystyka - ngo.pl

Zanim odpowiemy sobie na pytanie „Co Polacy myślą o organizacjach pozarządowych?”, trzeba skonfrontować się z przykrym faktem, że duża część z nich o organizacjach nie myśli nic. 40% Polaków nie ma żadnych bezpośrednich skojarzeń ze słowem „organizacja pozarządowa”.

Również wiedza tych, którym to pojęcie coś mówi, jest niewielka i oparta na stereotypach. Sektor pozarządowy jest najczęściej utożsamiany z organizacjami pomocowymi i charytatywnymi, które zbierają środki na pomoc potrzebującym.

Co ukształtowało te przekonania? Wydaje się, że wpływ na nie ma źródło, z którego Polacy czerpią wiedzę o stowarzyszeniach i fundacjach. W 2014 roku 13% Polaków osobiście uczestniczyło w działaniach organizacji pozarządowych, 19% słyszało o nich od rodziny lub znajomych. Jednak najczęstszym źródłem informacji na temat organizacji są media – 36% Polaków zetknęło się z organizacjami za ich pośrednictwem. To właśnie media są w dużej mierze odpowiedzialne za mocno zniekształcony obraz organizacji pozarządowych. O działaniach podejmowanych przez organizacje stosunkowo szeroko informuje prasa lokalna, jednak jej zasięg jest niewielki. Natomiast w mediach o większym zasięgu (przede wszystkim telewizji) najczęściej pojawiają się organizacje pomocowe, a do świadomości odbiorców trafia przekaz związany z komunikowaniem ich potrzeb (zbiórki dla potrzebujących, kampanie związane z odpisem 1% podatku).

W rezultacie Polacy zapytani o działania typowe dla organizacji wymieniają przede wszystkim pomaganie potrzebującym (79%) oraz prowadzenie zbiórek pieniędzy (77%). Tymczasem organizacje zajmujące się pomocą społeczną i usługami socjalnymi to zaledwie 6% sektora pozarządowego.

Niska jest też świadomość dotycząca źródeł finansowania organizacji. Zdaniem 56% Polaków pieniądze, którymi dysponują fundacje i stowarzyszenia pochodzą przede wszystkim z filantropii oraz z odpisu 1% podatku. Jednak w rzeczywistości środki te stanowią zaledwie 7% ogółu pieniędzy, którymi dysponuje sektor pozarządowy.

Polacy nie znają organizacji, ale im ufają. Z najnowszych badań Stowarzyszenia Klon/Jawor wynika, że fundacjom ufa 56% Polaków, a stowarzyszeniom 50%. Dla porównania kościół cieszy się zaufaniem 53% społeczeństwa, samorządom ufa 44% z nas, a rządowi – 22%. Można przypuszczać, że zaufanie ma związek z przekonaniem, że organizacje robią coś dobrego, pomagają. Na temat innych instytucji życia publicznego Polacy nie mają zazwyczaj najlepszego zdania, więc organizacje pozytywnie wyróżniają się na ich tle.

Powierzchowna wiedza o organizacjach i idealistyczne wyobrażenia na ich temat przekładają się na sprzeczne oczekiwania wobec sektora pozarządowego. Niemal dwie trzecie (63%) Polaków chciałoby, żeby organizacje świadczyły wszystkie swoje usługi za darmo. Ponad połowa (54%) jest przekonana, że stowarzyszenia i fundacje powinny unikać zatrudniania płatnych pracowników i opierać się na pracy społecznej. Ale jednocześnie za jeden z czynników ich wiarygodności uznawany jest profesjonalizm ludzi zaangażowanych w ich działania oraz wysoka jakość świadczonych przez nie usług.

– Znalezienie dobrych specjalistów zdolnych do profesjonalnego wykonywania swoich obowiązków „po godzinach” często jest niemożliwe – komentuje Piotr Adamiak, autor wydanego w tych dniach raportu „Wizerunek organizacji pozarządowych”. – Nie zawsze da się świadczyć usługi wysokiej jakości za darmo. Te sprzeczne oczekiwania wynikają z idealistycznych wyobrażeń na temat działaczy i pracowników organizacji, a także z przekonania, że wszystkie lub prawie wszystkie środki, którymi dysponują organizacje, powinny być przeznaczane na działania skierowane bezpośrednio do beneficjentów, a nie na wynagrodzenia pracowników.

Z najnowszego badania przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor wynika, że w ciągu ostatniego roku pogorszyła się opinia na temat organizacji pozarządowych. Są one odbierane jako mniej uczciwe i mniej efektywne niż jeszcze przed rokiem. Pamiętając, jak duży wpływ na opinie o organizacjach mają media, należy przypuszczać, że pogorszenie opinii na temat stowarzyszeń i fundacji wiąże się z obecnością w mediach informacji o nieprawidłowościach w kilku rozpoznawalnych organizacjach.

O ile kontakt z organizacjami za pośrednictwem mediów może wpływać negatywne na ich postrzeganie, o tyle uczestnictwo w działaniach stowarzyszeń i fundacji zdecydowanie poprawia opinię na ich temat. Polacy, którzy zadeklarowali osobisty kontakt z organizacjami, mają do nich zdecydowanie większe zaufanie oraz lepsze zdanie o sektorze pozarządowym. Organizacjom ufa niemal trzy czwarte (72%) z nich. Ponad połowa (52%) dostrzega na co dzień efekty ich działalności, a 50% uważa, że stowarzyszenia i fundacje rozwiązują ważne problemy społeczne w ich sąsiedztwie. W grupie, która nie miała bezpośredniego kontaktu z organizacjami zaufanie deklaruje 45% badanych. Mniej niż jedna trzecia (30%) widzi na co dzień efekty działań organizacji, a 32% dostrzega ich pozytywną rolę w rozwiązywaniu ważnych problemów społecznych w okolicy.

Skoro sam kontakt z organizacjami tak radykalnie zmienia opinię na ich temat, wizerunek sektora będzie tym lepszy, im więcej Polaków będzie miało osobiste relacje z organizacjami. Oznacza to, że organizacje powinny „robić swoje”, ale jednocześnie głośno o tym mówić i docierać do nowych odbiorców. – Organizacje pozarządowe powinny za wszelką cenę dążyć do tego, aby ich działania były rozpoznawalne i obecne w świadomości Polaków – podkreśla Piotr Adamiak. – Powinny też głośno mówić o swoich sukcesach, pokazywać efekty swojej aktywności. Już samo zetknięcie się z działalnością organizacji powoduje poprawę ich wizerunku, a jej widoczne rezultaty są najważniejszym czynnikiem budującym wiarygodność fundacji i stowarzyszeń.

Badanie „Wizerunek organizacji pozarządowych” zrealizowano w listopadzie 2014 roku w ramach projektu Badania – Wiedza – Rozwój III Sektora finansowanego ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

Organizacje cieszą się na tle innych instytucji dużym zaufaniem społecznym. Z badań Klon/Jawor wynika, że fundacjom ufa 56%, a stowarzyszeniom 50% Polaków.