Publicystyka - ngo.pl

Projekt wciąż "pół" oficjalny?

Kiedy ngo.pl ujawnił projekt ustawy o Narodowym Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, i kiedy dwa dni później w Kancelarii Premiera zorganizowano konferencje prasową, na której przedstawiono projekt, wydawało się, że debata o pomysłach rządu nabierze oficjalnego charakteru. Mija jednak tydzień, a wciąż nie mamy tekstu na stronach rządowych (legislacja.rcl.gov.pl). Jest tylko wpis (z 23 listopada 2016 r.) w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów – bez tekstu ustawy.

Projekt oraz OSR (ocena skutków regulacji) jest za to rozsyłany do wybranych osób (głównie ekspertów pracujących od wiosny 2016 r. w zespołach stworzonych przez Wojciecha Kaczmarczyka) wraz z zaproszeniem na seminarium konsultacyjne, w trakcie którego uczestnikom zostanie przybliżony projekt ustawy i będą oni mogli zgłosić do niego uwagi. Seminarium takie ma się odbyć 7 grudnia 2016 r. w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, z udziałem Adama Lipińskiego, Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Wojciecha Kaczmarczyk, dyrektora Departamentu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Ngo.pl będzie starało się uzyskać zaproszenie na to spotkanie i przedstawić z niego relację.

Projekt w RDPP z oporami

Rada Działalności Pożytku Publicznego to nadal ustawowo najważniejsze ciało doradcze, którego główną kompetencją jest wyrażanie opinii o regulacjach dotyczących sfery pożytku. Projekt Narodowego Centrum na pewno w tej sferze się mieści. Jednak kiedy projekt się pojawia, zaplanowane wcześniej posiedzenie Rady zostaje odwołane, a w kolejnych dniach nie organizuje się oficjalnej dyskusji na forum całej Rady (wymaga to przychylności strony rządowej). Mimo tego, że harmonogram związany z Centrum wskazywałby na potrzebę ekspresowego wystartowania z konsultacjami. Czyżby pomysłodawcom Narodowego Centrum zależało na tym, żeby RDPP nie wypowiadała się na temat projektu?

W dzień odwołanego posiedzenia część pozarządowych członków Rady oraz część członków samorządowych spotkała się w ramach Zespołu ds. Społecznych. Zaplanowano co robić dalej, żeby jednak zająć się tak ważnym dla sektora projektem. Efektem jest m.in. spotkanie 29 listopada. Zorganizowano je w podobnej konwencji jak poprzednie, tzn. było to spotkanie Zespołu ds. Dialogu Obywatelskiego (zespołu problemowego RDPP). Na spotkaniu obecny był Wojciech Kaczmarczyk, który przedstawił projekt.

Wojciech Kaczmarczyk o spotkaniu z przedstawicielami organizacji 29 listopada:

– Nie traktuję tego spotkania jako spotkania konsultacyjnego projektu ustawy, który nie został jeszcze oficjalnie poddany konsultacjom.

Narodowe Centrum Rozwoju – przypomnienie

Wojciech Kaczmarczyk nie powiedział o projekcie niczego, czego wcześniej byśmy nie wiedzieli, nie opisali na ngo.pl, lub, co dociekliwsi, nie doczytali samodzielnie w ujawnionym projekcie. Przypomnijmy jednak w skrócie.

1. Ustawa o Narodowym Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego powoła do życia Centrum, na którego czele stanie Prezes wskazany przez Premiera, oraz Rada zdominowana przez przedstawicieli rządu.
    
2. Centrum będzie rozdzielało środki dla organizacji pozarządowych – na początek przejmie Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
    
3. W projekcie ustawy znalazła się nowa procedura konkursowa inna niż powszechnie stosowana obecnie procedura z ustawy o Działalności Pożytku Publicznego. Nową procedurę będzie stosowało Centrum (i jak na razie chyba tylko ono) ogłaszając konkursy (w tym FIO).
    
4. Nadzór nad Centrum sprawować będzie Pełnomocnik Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego
    
5. Projekt usuwa z ustawy o pożytku ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego i wstawia w jego miejsce Premiera lub Prezesa Narodowego Centrum. Kompetencje i zadania obecnego resortu pracy (takie jak np. prowadzenie bazy sprawozdań OPP) zostają rozdzielone między Premiera i Centrum.
    
6. Konsultacje projektu będą trwały przynajmniej 30 dni (może dłużej ze względu na wypadające w trakcie święta) i rozpoczną się prawdopodobnie w przyszłym tygodniu.
    
7. Centrum wystartuje w pierwszym kwartale 2017 r.

Wojciech Kaczmarczyk powtarzał, że projekt ma charakter kompetencyjny. Wiele odpowiedzi Kaczmarczyka na pytania merytoryczne organizacji wkraczało więc na szerszy obszar, dotyczący planów związanych z projektem Narodowego Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Centrum będzie realizatorem Programu (jest to zapisane w projekcie ustawy), ale sam program wciąż nie został sprecyzowany, nawet na poziomie założeń.

O co pytali i jakie wątpliwości przedstawiali przedstawiciele organizacji

1. Czy ustawa naruszy KOMPETENCJE SAMORZĄDÓW?
   "Narodowe centrum jest instytucją właściwą do (…) koordynowania i organizowania współpracy organów administracji publicznej i podmiotów działających w sferze pożytku publicznego" – to zapis z artykułu 1 projektu ustawy. Mógłby on sugerować, że Centrum będzie wpływało na to jak samorząd ("administracja publiczna" to również samorząd) będzie przekazywać środki organizacjom.
    
2. Duża ilość określeń, które nie są ostre – potrzeba stworzenia słowniczka
   Zwrócono uwagę, że w projekcie dość swobodnie operuje się różnymi pojęciami, nie precyzując, co one właściwie oznaczają (np. społeczeństwo obywatelskie i pożytek publiczny). Zasugerowano, że pojęcia te powinny zostać dookreślone w dodanym do ustawy słowniczku.
    
3. Formuła Agencji Rządowej (taki kształt ma Centrum) obniży rangę NGO
   Postawiono tezę, że Narodowe Centrum w kształcie Rządowej Agencji (nawet podległej Premierowi), to instytucja w gruncie rzeczy o niższej randze niż dzisiejszy departament pożytku podległy ministrowi. Sprawy trzeciego sektora, wbrew założeniom projektodawców, uzyskają mniejszy priorytet niż do tej pory.

Wojciech Kaczmarczyk:

– Prezes Rady Ministrów ma być tym organem, który będzie bezpośrednio nadzorował politykę państwa nakierowaną na wsparcie sektora obywatelskiego.

4. Organizacje w RADZIE Narodowego Centrum bez znaczenia
   Pytano, dlaczego w Radzie Narodowego Centrum, która będzie miała znaczące kompetencje, jest tak duża dominacja przedstawicieli rządu. Tłumaczono, że taki kształt Rady oznacza upolitycznienie spraw III sektora (i polityczny charakter Centrum). Podobnie zresztą oceniany jest sposób powoływania Prezesa Centrum. 

Wojciech Kaczmarczyk:

– Pamiętajmy o tym, że jest to instytucja rządowa, i wprowadzenie tam przedstawicieli trzeciego sektora (to) tylko skonsumowanie zasady przejrzystości.

5. Brak ekspertyz i badań wskazujących, że CENTRALIZACJA rozwiąże problemy
   Jest oczekiwanie, że kiedy pojawi się oficjalna wersja projektu wraz z uzasadnieniem, jej autorzy podeprą przedstawione w projekcie koncepcje badaniami i ekspertyzami. W sektorze nie są znane opracowania, które wskazywałyby, że sposobem na obecne problemy organizacji pozarządowych w Polsce jest stworzenie instytucji w rodzaju Narodowego Centrum. Przedstawiciele sektora chcieliby takie opracowania, wraz z oficjalną wersją projektu, poznać.

Wojciech Kaczmarczyk:

– Nie centralizujemy niczego (…). Mówiłem tylko o jednym Funduszu, który w tej chwili istnieje i przechodzi – Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, który przechodzi (…) do Narodowego Centrum (…). Żaden inny program resortowy nie przechodzi do Narodowego Centrum.

Czekamy na grudzień i start konsultacji

Już na początku spotkania Wojciech Kaczmarczyk zapowiedział, że uwagi i propozycje zgłaszane podczas spotkania nie będą uwzględnione w projekcie, tzn. nie na tym etapie. Można je będzie zgłosić – powtórzyć – po oficjalnym uruchomieniu konsultacji w grudniu 2016 r. Już za chwilę. Nie wiadomo, jak zostaną potraktowane głosy z Rady Pożytku – czy jako uwagi poszczególnych organizacji, czy jako uwagi gremium. Nadal nie jest nawet pewne, kiedy i czy Rada się spotka i jak oficjalnie włączy w konsultacje, na które czekamy.

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.