DYMEK: Niektórzy liderzy w NGO myślą, że skoro stowarzyszenia czy fundacje są co do zasady podmiotami not-for-profit, podatek dochodowy w ogóle ich nie obowiązuje. Tymczasem prawda jest bardziej złożona.
Pamiętacie jeszcze kłopot związany z masowym podważaniem przez ZUS umów o dzieło? A może niektórzy z Was boleśnie odczuli to na własnej skórze? Przez wiele lat co do zasady tolerowano spisywanie umów o dzieło np. na prowadzenie szkoleń, wykładów i inne prace, które klasycznymi dziełami nie były. W pewnym momencie ZUS zaczął to podważać, co gorsza w wielu przypadkach orzecznictwo sądowe podzielało jego opinie. Często kończyło się to dramatycznie dla organizacji – naliczeniem ogromnych kwot zaległych składek za kilka lat wstecz. Niektóre kontrole ograniczały się wręcz do pedantycznego przeglądania umów o dzieło. Można pewnie dyskutować nad etyką takiego sposobu działania administracji państwowej. Postępowanie organizacji było czasem (choć nie zawsze) nieświadome – taka praktyka stosowania umów o dzieło była w całej „okolicy”, a konsekwencje błędów horrendalne. ZUS zazwyczaj działał jednak zgodnie z prawem.
CIT – trzeba uważać
Są też jednak inne potencjalne „miny”, na których siedzi, według moich subiektywnych obserwacji, wiele organizacji pozarządowych. Przykładem jest podatek dochodowy od osób prawnych, tzw. CIT. Niektórzy liderzy w NGO myślą, że skoro stowarzyszenia czy fundacje są co do zasady podmiotami not-for-profit, podatek dochodowy w ogóle ich nie obowiązuje. Tymczasem prawda jest bardziej złożona. Z podatkiem tym jest tak, że obowiązuje on każdego, kto nie został z niego zwolniony. A żadne „hurtowe” wyłączenie stowarzyszeń i fundacji nie zostało przewidziane w ustawie. Dość szerokie zwolnienie od podatku dochodowego przysługuje jedynie organizacjom posiadającym status OPP. Dla nich zwolnione od podatku są dochody przeznaczone na działalność statutową (na gospodarczą już nie). Podkreślam, że ważne jest tu przeznaczenie dochodu, a nie jego źródło.
Ale OPP to mniejszość wśród organizacji pozarządowych. Brak tego statusu nie oznacza automatycznie, że trzeba będzie płacić podatek. Ustawa przewiduje też inne wyłączenia. Najczęściej stosowane w organizacjach to np. zwolnienie z opodatkowania dochodów ze składek członkowskich w stowarzyszaniach (przeznaczonych na cele statutowe), a także tzw. wyłączenie z art. 17.ust.1.p.4. z ustawy o CIT. Przepis ten zwalnia z podatku dochody organizacji, których celem statutowym jest jeden z obszarów działalności wymienionych w ustawie, czyli działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrywania wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego. Co ważne, organizacja musi nie tylko przeznaczyć swój dochód na działanie w jednym z powyższych obszarów, ale w swoim statucie musi mieć literalnie wymienione te obszary jako swoje cele. Nie wystarczą podobne sformułowania.
Uprzedźmy ewentualne zmiany!
Nie jest celem tego artykułu szczegółowy wywód na temat tego, kiedy organizacja powinna zapłacić podatek dochodowy. Porady na ten temat ukazywały się już wielokrotnie na ngo.pl
Warto jednak zastanowić się, czy wspomniany katalog działalności zwolnionej, znajdujący się w art. 17.ust.1.p.4., który od bardzo długiego czasu nie uległ zmianie, jest dalej aktualny. Chyba nadszedł czas, aby przeanalizować szerzej aktualną sytuację podatkową organizacji pozarządowych, prowadzących działalność społeczną. Czy dzisiaj „budowa dróg i sieci telekomunikacyjnych” (nawet na wsi) to obszar, który wymaga szczególnego wsparcia? A co z inicjatywami, które nie mieszczą się w katalogu, a wydają się bardzo potrzebne – na przykład działalność strażnicza, albo oddolne inicjatywy obywatelskie?
Rząd od jakiegoś czasu dyskutuje nad głębszymi zmianami w systemie podatkowym. Być może w jakiejś części dotkną także osób prawnych. Warto przeprowadzić wewnątrzsektorową dyskusję na ten temat. Abyśmy nie przespali ewentualnych zmian, które mogą wpłynąć na działalność społeczną i obywatelską. A wszystkich liderów organizacji, którzy nie zastanawiali się do tej pory nad swoimi podatkami, zachęcam, aby sprawdzili czy na pewno nie powinni odprowadzać podatku dochodowego.
Czym żyje III sektor w Polsce? Jakie problemy mają polskie NGO? Jakie wyzwania przed nim stoją. Przeczytaj debaty, komentarze i opinie. Wypowiedz się! Odwiedź serwis opinie.ngo.pl.
Nadszedł czas, aby przeanalizować szerzej aktualną sytuację podatkową organizacji pozarządowych, prowadzących działalność społeczną.
