Publicystyka - ngo.pl

Zuzanna Skoczek pracowała w szkole gotowania dla dzieci. Otrzymywała tam bardzo dużo próśb o zorganizowanie charytatywnych warsztatów dla świetlic środowiskowych i domów dziecka. Gdy zaczęła zgłębiać temat, zrozumiała, że dzieci z szeroko pojętych środowisk defaworyzowanych nie mają okazji nauczyć się gotować. Wspólnie z Katią Roman-Trzaską postanowiły to zmienić. Tak, w walentynki 2018 roku, powstała Fundacja "Samodzielność od kuchni".

– Okazało się, że dzieci nie gotują, bo są różnorakie obostrzenia. Niejasne przepisy, także postępowanie Sanepidu, który w różny sposób ocenia poszczególne przypadki, do tego w domach dziecka nie ma odpowiednich warunków. Uznałyśmy, że skoro mamy dostęp do know-how i znajomości w branży gastronomicznej, spróbujemy to wykorzystać i zmienić tę sytuację. Było o tyle łatwiej, że pracownicy MOPS i wychowawcy z domów dziecka są bardzo otwarci na inicjatywy, które pomagają długofalowo – wspomina Zuzanna Skoczek.

Warsztaty kulinarne prowadzone przez Fundację, a raczej ich cały cykl, poświęcone są najróżniejszym kwestiom: jak robić na zakupy, co można kupić za 5 zł, co warto mieć w spiżarni, jak połączyć to z dietą i tym, co się lubi. Młodzi ludzie dowiadują się również, jak skonstruować domowy budżet, czym jest sezonowość warzyw i owoców, w jaki sposób przetwarzać i nie marnować żywności. I, oczywiście, uczą się gotować.

– Zostawiamy młodzież z twardymi umiejętnościami, ale widzimy też, że zmienia ona swój stosunek do ludzi z zewnątrz. Zyskują poczucie, że coś potrafią, są samodzielni. Nawiązują także sensowne relacje z dorosłymi, czym zresztą sami są często mocno zaskoczeni. Warunek jest jeden: muszą ich spotkać więcej niż jeden raz. Aby się otworzyć. Dlatego też jest to cykl warsztatów, a nie jednostkowe wydarzenia – tłumaczy Zuzanna Skoczek.

Takie spotkania, poza wspomnianymi umiejętnościami, dają uczestnikom różnorakie możliwości. Zaczynają rozumieć wspólnotowy aspekt stołu i spędzania razem czasu przy jedzeniu. Podczas rozmowy zaczynają myśleć także o innych sprawach. Jedna z dziewczyn, uczestniczek warsztatów, została później młodzieżową radną Piaseczna. Z kolei w Łodzi seniorka – bo osoby starsze też niekiedy biorą udział w projektach – tak bardzo polubiła się z jedną dziewczyną, że rozpoczęła procedurę zostania jej prawną opiekunką.

Fundacja "Samodzielność od kuchni" działa w najróżniejszych miejscach, nie tylko w Warszawie, gdzie zresztą próg wejścia do programu jest bardzo wysoki. Domy dziecka w stolicy mają raczej problem przesytu różnorakich inicjatyw do nich kierowanych, niż ich niedoboru. Dlatego warsztaty Fundacji odbywają się co jakiś czas między innymi w Katowicach, Olsztynie, Słupsku. Pierwszy cykl przeprowadziła zaś pod Piasecznem. Wkrótce planuje pojawić się w Łodzi, Poznaniu i Lublinie.

– Często zgłaszają się do nas miejsca, które znajdują się tuż za granicą "docieralności". Mieliśmy kiedyś organizować warsztaty w Grudziądzu, napisał o tym jeden z portali. Tam tę informację znalazła pani z domu dziecka z jednej z okolicznych małych miejscowości. Zadzwoniła i powiedziała, że chciałaby przyjechać z dzieciakami. Okazało się, że nikt do nich nie dociera, jest to placówka kompletnie zapomniana. Mimo więc, że w jedną stronę musieli pokonać 130 km i tak byli gotowi to zrobić. Identyczną sytuację mieliśmy z domem dziecka pod Sochaczewem. Gdy możemy, staramy się więc pojawiać też tam, gdzie pomocy jest mniej – opowiada Zuzanna Skoczek.

Jest to możliwe dzięki wsparciu z wielu różnych stron, głównie jednak od sektora biznesowego. Tam, gdzie Fundacja robi warsztaty stara się łączyć placówki z lokalnymi przedsiębiorcami, co przekłada się na późniejszą, dłuższą współpracę. Jedna z korporacji wspiera cały cykl warsztatów w pięciu miastach. W zajęciach tych udział biorą także seniorzy.

Czasem zdarzy się, że ktoś przeczyta o tym, co robi Fundacja i postanawia ją wesprzeć. Tak było w przypadku szkoły z Milanówka, której nauczycielka plastyki zorganizowała aukcję prac uczniów na rzecz Fundacji. Udało się też namówić 28 restauracji i firm gastronomicznych do wzięcia udziału w akcji charytatywnej – z okazji dnia dziecka oddały one Fundacji część utargu. Zuzanna Skoczek i Katia Roman-Trzaska robią wszystko, by źródeł finansowania było jak najwięcej i by ich działalność mogła służyć jak największej liczbie młodych ludzi.

Inną organizacją zajmującą się pomaganiem wychowankom domów dziecka w usamodzielnieniu się jest powstała w 2015 roku Fundacja Szczęśliwej Drogi. Pomysł, aby założyć organizację narodził się wśród wolontariuszy działających w domu dziecka w Konstancinie.

– Przyszłam tam kiedyś na święta Bożego Narodzenia. Jako że w Konstancinie mieszkają bogaci ludzie, najróżniejszych prezentów było mnóstwo. Jednocześnie w tym samym czasie placówkę opuściła osoba sprawiająca problemy. Przepisy są takie, że jeśli ktoś nie współpracuje, to można sprawić, by opuścił placówkę z dnia na dzień. To był grudzień, chłopak musiał żyć na ulicy. Razem ze znajomymi zaczęliśmy prosić o pomoc znajomych, w ten sposób udało się znaleźć dla niego mieszkanie, pracę, ubrania. Uznaliśmy, że trzeba działać systemowo i zamiast w rzeczy, wyposażać młodzież w kompetencje, które pomogą im godnie żyć – wspomina Kamila Gibas, prezes Fundacji Szczęśliwej Drogi.

Fundacja zaczęła współpracować z biznesem, w efekcie czego do pracy z wychowankami domów dziecka udało się zaadaptować narzędzie pozwalające szukać i rozwijać dobre strony ludzi (początkowo było przeznaczone dla kadry managerskiej). Później przyszedł konkurs unijny, dzięki któremu powstało miejsce kompleksowego wsparcia dla młodych ludzi opuszczających domy dziecka i pieczę zastępczą. Od stycznia 2018 roku Fundacja prowadzi ten program na terenie Warszawy, mając pod opieką setkę młodych ludzi. Pomoc dla nich jest kompleksowa.

Dla młodzieży w wieku 14-17 lat, przebywającej wciąż w domach dziecka podstawą jest praca z asystentem usamodzielniania. Każda osoba ma swojego „opiekuna”, który jej towarzyszy, wysłuchuje, pomaga w razie problemów. Poza pracą indywidualną, są też zajęcia zespołowe. Są dwie 25-osobowe grupy, trochę ze sobą rywalizujące. To tutaj buduje się tożsamość i kompetencje. 

Te drugie dzięki trwającej cały rok Akademii umiejętności. To cykl warsztatów, do udziału w których zachęca dodatkowa motywacja: obecność przekłada się na punkty, a te na pieniądze, które są przeznaczane na karmę dla zwierząt w schroniskach. W trakcie zajęć, młodzież może nauczyć się między innymi czegoś o komunikacji, asertywności, radzeniu sobie ze stresem, relacjach z drugim człowiekiem. Ale też pisania CV i tego, jak poradzić sobie na rozmowie kwalifikacyjnej. Do tego dochodzą wyjścia do kina, teatru, filharmonii. Młodzi spotykają się z inspirującymi osobami, na przykład z 20-letnią dziewczyną, która mimo młodego wieku zwiedziła pół świata, a że pochodzi z bardzo biednej rodziny, na wszystko musiała sama zapracować. 

– Wszystko to robimy wspólnie z domami dziecka i rodzinami zastępczymi. Każdą rzecz konsultujemy, bo jesteśmy dopełnieniem, a nie zamiast. Chociaż można nas nazwać zastępstwem. Czasami, gdy dziecko nie dogaduje się z psychologiem w placówce, znajdujemy mu pomoc gdzie indziej – opowiada Kamila Gibas.

W starszej grupie są osoby w wieku 18+, tuż przed albo tuż po wyjściu z domu dziecka. Asystenci pomagają wtedy w załatwieniu najróżniejszych spraw: mieszkaniowych, majątkowych, prawnych. Te ostatnie wiążą się na przykład z tym, że rodzic alkoholik składa wniosek o alimenty od dziecka, trzeba więc pomóc rozwiązać problem od strony prawnej. To trudne sprawy. Podobnie rzecz ma się z długami, które czasem mają wychowankowie placówek. 

W przypadku starszej grupy wspólna praca polega też na analizie kompetencji. Lista liczy kilkadziesiąt punktów, każda oceniana w skali 1-5, by było widać obszary – na przykład konto w banku, praca, mieszkanie – które trzeba poprawić. Młodzi ludzie stawiają sobie cele, których ewaluacja następuje co miesiąc lub dwa, ale gdy problem jest poważny, nawet co tydzień.

Dodatkowo Fundacja pomaga również mamom z domów dziecka. Poza wsparciem asystentów, dostają one na przykład wyprawki dla dzieci. Dla nich także są przeznaczone specjalne warsztaty, które pomagają na przykład poradzić sobie z różnymi traumami z dzieciństwa, by mogły być lepszymi rodzicami. 

Fundacja Szczęśliwej Drogi oferuje również finansowanie kursów: prawa jazdy i zawodowych. Każdy może z nich skorzystać, o ile realizuje ustalane z asystentami cele.

– Trudności mogą nam towarzyszyć całe życie. Ale jeśli młody człowiek nauczy się pracować, to z większością spraw sobie poradzi. Większość naszych podopiecznych znalazło zatrudnienie. Co istotne, nie chodzi nam o słabo płatne staże, tylko godną płacę za wymagającą pracę – tłumaczy Kamila Gibas.

Fundacja potrzebuje na to oczywiście sporych środków, które stara się pozyskiwać z różnych źródeł. Dużym wsparciem jest Urząd m.st. Warszawy, ale też banki (PKO BP i La Caixa), fundacje Orlenu, Lotto, PwC Polska i firmy, na przykład Benefit Systems. Udało się też nawiązać współpracę z Microsoftem.

– Pracujemy w oparciu o nowe technologie, całą dokumentację mamy w chmurze. Nikt nie pracuje u nas na godziny, od do, tylko kiedy i tam, gdzie potrzebują tego nasi podopieczni. Jesteśmy dostępni bez przerwy. A dzięki temu, że ograniczamy biurokrację, możemy więcej czasu poświęcić młodym ludziom. W końcu to oni są w tym wszystkim najważniejsi – podsumowuje Kamila Gibas.