Publicystyka - ngo.pl

Ogólnopolska konferencja szkoleniowa pn. „Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej – dotychczasowe doświadczenia” zgromadziła koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, pracowników socjalnych, specjalistów pracy z rodziną, psychologów, pedagogów, kierowników zespołów ds. pieczy zastępczej oraz dyrektorów i kierowników PCPR/MOPR.

To już druga w tym roku konferencja ogólnopolska zorganizowana przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie „CENTRUM”, poświęcona podnoszeniu kwalifikacji specjalistów pracujących w obszarze pieczy i wspierających rodziny zastępcze. Oprócz podnoszenia wiedzy i umiejętności w ramach bogatego programu szkoleniowego, jej uczestnicy korzystali ze spotkania, by wymieniać się doświadczeniami i dobrymi praktykami.

Otwarcia konferencji dokonał Andrzej Smulczyński, Przewodniczący Stowarzyszenia „Centrum” i dyrektor PCPR w Busku-Zdroju, witając uczestników i przybyłych gości.

Pierwszym prelegentem i zarazem gościem specjalnym konferencji była Anna Kuszczuk Główny Specjalista w Wydziale Wspierania Rodziny, Pieczy Zastępczej oraz Adopcji Departamentu Polityki Rodzinnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jej prelekcja „Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – doświadczenia i przewidywane zmiany, Dodatek wychowawczy 500 +” poświęcona była kilku ważnym zagadnieniom. W Polsce (dane z półrocza 2015 r.) funkcjonuje 39 195 rodzin zastępczych (24 989 rodzin spokrewnionych, 11 719 rodzin niezawodowych, 2 023 rodzin zawodowych i 464 rodzinne domy dziecka). Pomoc, wsparcie i obsługę dla nich świadczy 381 organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej (w tym 350 powiatowych centrów pomocy rodzinie), zatrudniających 1465 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. Zauważalną tendencją jest procentowy, w stosunku do liczby dzieci w Polsce, których liczba maleje, wzrost liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. Anna Kuszczuk omówiła zasady przyznawania dodatku wychowawczego i dodatków do zryczałtowanej kwoty dla rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego oraz wskazała na trzy programy przygotowywane w ministerstwie w celu wsparcia pieczy zastępczej. Kolejna część jej wystąpienia to odpowiedzi na liczne pytania uczestników konferencji oraz ożywiona dyskusja o zapisach ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, wymagających zmiany. W tej części konferencji zwrócono też uwagę na trudną sytuację centrów obsługi placówek opiekuńczo-wychowawczych, które mają przestać działać wraz z końcem roku, przeciwko czemu protestuje już całe środowisko pieczy zastępczej i pomocy społecznej.

Drugą część pierwszego dnia konferencji wypełniła swoim wystąpieniem Mirosława Zielony - dyrektor PCPR w Koszalinie i Zastępca Przewodniczącego Stowarzyszenia „CENTRUM”. W swojej prezentacji „Dobre praktyki w przygotowywaniu planu pomocy dziecku i celów pracy z rodziną” przedstawiła doświadczenia wynikające z realizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zwróciła szczególną uwagę na przygotowywanie planów pomocy dziecku i celów oraz działań w pracy z rodziną. Przedstawiła przykładowe wzory dokumentów ułatwiające realizację zadań ustawowych, podzielone na moduły odpowiadające poszczególnym zadaniom, np. naborowi kandydatów na rodziców zastępczych i przygotowaniu ich do szkolenia, odbiorowi dziecka z rodziny lub powrotowi dziecka do niej, ocenie dziecka, ocenie pracy rodziny zastępczej, procesowi usamodzielnienia wychowanków, współpracy z sądem i innymi instytucjami, które działają w środowisku.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się omówieniem dobrych praktyk w przygotowaniu planów pomocy dziecku i celów pracy z dziećmi i z rodzinami. Tę część przygotowała i prowadziła Mirosława Zielony - dyrektor PCPR w Koszalinie i Zastępca Przewodniczącego Stowarzyszenia „CENTRUM”. Wszyscy uczestnicy konferencji zgodzili się z wnioskiem płynącym ze spotkania, że nadrzędnym celem ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nie jest ani umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej, ani jego przysposobienie. Celem ustawy i wszystkich zobowiązanych do jej realizowania jest przywrócenie rodzinie biologicznej dziecka zdolności do wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych i w efekcie powrót dziecka do swoich rodziców. W gorącej dyskusji, towarzyszącej temu stwierdzeniu, większość uczestników konferencji potwierdzała, że w wielu gminach ta praca z rodziną jest niewystarczająca, a już tylko w nielicznych realizowany jest ustawowy obowiązek pracy z rodziną prowadzonej także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną. Po prezentacji dobrych praktyk rozgorzała dyskusja o pracy organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. Zwracano uwagę na konieczność lepszego wynagradzania koordynatorów; na potrzebę prawnego uregulowania możliwości cofnięcia kwalifikacji rodzicom zastępczym, którzy nie sprawdzili się w realizowaniu zadań stawianych przed rodzinami zastępczymi. Dyskutowano też o niektórych, budzących kontrowersje przy ich realizowaniu albo w ogóle nierealizowanych zapisach ustawy. Zwracano uwagę na pojawiające się praktyki sądów rodzinnych, tworzących rodziny zastępcze z rodzin, które nie otrzymały kwalifikacji organizatora rodzinnej pieczy zastępczej jako rodziny z dysfunkcjami.

Pozostałą część przedpołudnia i popołudnie drugiego dnia konferencji wypełnił autorski warsztat dla koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej i innych specjalistów, pracujących w systemie wsparcia rodziny i pieczy zastępczej, noszący tytuł „Strategie budowania sieci wsparcia dla rodzin zastępczych”. Poprowadziła go Joanna Luberadzka-Gruca, trener Koalicji na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, Dyrektor Fundacji „Przyjaciółka”, Społeczny Doradca Rzecznika Praw Dziecka. Zwracała ona uwagę na potrzebę rozpoznania potrzeb każdego dziecka, wsłuchania się w nie i umożliwiania każdemu dziecka wypowiadania się o tym, czego chce i potrzebuje. Bo jeśli dziecko nie może opowiedzieć o swoich potrzebach, to pokazuje je inaczej: agresją, chorobą, kradzieżami itd. A dziecko trafiające do pieczy jest z góry skazane na sytuację, w której nie ma głosu, nie może powiedzieć, gdzie chce być. Warsztaty te, oprócz pracy w grupach, wskazującej na elementy przydatne w pozyskiwaniu partnerów i tworzeniu środowiska przyjaznego rodzinom zastępczym, wyczuliły też uczestników na potrzebę wspierania rodziców zastępczych, a zwłaszcza matki, bo jeżeli chcemy, by matka zastępcza dobrze zaopiekowała się dzieckiem i zbudowała wspierającą to dziecko więź, to sami dajmy jej wcześniej taką opiekę i wsparcie.

Trzeci dzień konferencji poświęcony był problemowi krzywdzenia dzieci. Mirosław Sobkowiak, dyrektor PCPR w Gostyniu i Zastępca Przewodniczącego Stowarzyszenia „CENTRUM”, w swoim bloku zajęć pn. „Diagnozowanie zagrożeń w środowisku rodzin zastępczych - rozpoznawanie sygnałów i objawów przemocy domowej” scharakteryzował zjawisko przemocy w rodzinie, wskazał kto i w jakim zakresie jej przeciwdziała. Przedstawił też system przeciwdziałania przemocy w rodzinie funkcjonujący w Polsce, oparty na dwóch obszarach: na wymiarze sprawiedliwości (policja, prokuratura, sądy i kuratela), skupiającym się wykrywaniu przestępstw, ściganiu sprawców i wymierzaniu im kar oraz na procedurze „Niebieskie Karty”, realizowanej głównie przez pomoc społeczną, policję i oświatę, wspierane przez ochronę zdrowia oraz gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, a skupiającej się na zapewnianiu pomocy osobom doznającym przemocy i ich rodzinom, ale też na pomaganiu osobom stosującym przemoc w zmienianiu siebie i swoich zachowań. Następnie prelegent przedstawił zasady procedury „Niebieskie Karty” oraz obowiązki i zadania wynikające z niej dla specjalistów pracujących w poszczególnych resortach: pomocy społecznej, oświacie, policji i ochronie zdrowia. Przypomniał też, że koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, mają obowiązek wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”, tak jak pozostali specjaliści pomocy społecznej. Omówił też szczegółowo m.in. zasady przydatne przy diagnozowaniu przemocy w rodzinie, sygnały widoczne w różnych obszarach u dzieci krzywdzonych, sygnały wysyłane przez rodziców niekrzywdzących i sygnały ujawniane przez rodziców krzywdzących. Podkreślił, że ujawnianie krzywdzenia dzieci w rodzinach zastępczych wymaga szczególnej uwagi, gdyż dzieci sygnalizujące przemoc, najczęściej ujawniają przemoc, jakiej doznały w swojej rodzinie biologicznej. Ale sprawdzenia wymaga też aktualna sytuacja dziecka w rodzinie zastępczej, która też potrafi skrzywdzić. Prelegent przedstawił też różne formy i sposoby oddziaływania na osoby stosujące przemoc oraz cały katalog działań pomocowych dla rodziny uwikłanej w przemoc, które mogą zrealizować: pomoc społeczna, oświata, ochrona zdrowia, policja czy gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych.

Ważną częścią programową konferencji były cieszące się bardzo dużym zainteresowaniem, realizowane codziennie rano i wieczorem warsztaty “Samoobrona - Pierwszy krok”, prowadzone przez Mirosława Sobkowiaka, instruktora karate (4.DAN), dyrektora PCPR w Gostyniu, Zastępcę Przewodniczącego Stowarzyszenia „CENTRUM”. Ćwiczono na nich uwalnianie się z chwytów za ręce, objęć z tyłu, duszeń czy chwytów za włosy lub ubranie oraz przejmowanie kontroli nad napastnikiem przez zastosowanie dźwigni lub ataków na czułe punkty na ciele napastnika. Była to odpowiedź na wcześniej zgłaszany przez środowisko problem bezpieczeństwa koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, pracowników socjalnych i innych specjalistów oraz urzędników pracujących w pomocy społecznej.

Konferencję podsumował i zamknął czwartego dnia obrad Przewodniczący Stowarzyszenia „Centrum” Andrzej Smulczyński, dyrektor PCPR w Busku-Zdroju. Podkreślił, że duża liczba chętnych zgłaszających się na szkolenie zorganizowane przez Stowarzyszenie „Centrum”, potwierdza właściwy kierunek działań podjęty przez to stowarzyszenie PCPR-ów. Podziękował też wszystkim uczestnikom za aktywny udział, a szczególnie podziękował prelegentom i trenerom, którzy przygotowali i poprowadzili swoje zajęcia i warsztaty nieodpłatnie.

Warto podkreślić, że to kolejna (w ciągu kilku ostatnich lat) ogólnopolska konferencja szkoleniowa zorganizowana dla koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej - ważnej grupy wspierającej bezpośrednio rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka oraz dzieci, które znalazły w rodzinnej pieczy zastępczej swoje miejsce. Podziękowania za to należą się Andrzejowi Smulczyńskiemu i wspierających go w działaniach organizacyjnych Justynie Ziębie, Annie Syskiej i Justynie Twardy.