Publicystyka - ngo.pl

Rok temu opublikowaliśmy w portalu dwie rozmowy: VII OFIP. Póki sektora, póty debaty oraz Potrzebujemy nowych drożdży. Jakub Wygnański, Piotr Frączak i Marta Makuch opowiadali w nich o tym, w jaki sposób będą przebiegały przygotowania do VII Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych. Głównym celem tych przygotowań miało być nie tyle samo zorganizowanie VII OFIP-u, ale przede wszystkim przeprowadzenie dyskusji, zebranie opinii i uwag potrzebnych do stworzenia Strategii rozwoju sektora obywatelskiego. Co zatem wydarzyło się w ciągu ostatnich 12 miesięcy?

Organizatorzy siódmej edycji OFIP-u (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych - OFOP oraz Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT) zaproponowali koncepcję debat kroczących. W regionach, podczas odbywających się lokalnych Forów Inicjatyw Pozarządowych oraz w ramach spotkań Regionalnych Paneli Eksperckich, organizacje rozmawiały o tym, co dla nich – lokalnie jest najważniejsze, ale także – podejmowały wątki ogólnopolskie, horyzontalne. Każdy region – jeden temat, wybrany spośród 16 zaproponowanych (można się z nimi zapoznać na stronie: nowastrategiasektora.ngo.pl).

Wypracowane rekomendacje zostały przedstawione Krajowemu Panelowi Ekspertów oraz upublicznione (można się z nimi zapoznać także na stronie: nowastrategiasektora.ngo.pl). Warto do nich zajrzeć, przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, będą one podstawą do dyskusji, które odbędą się 14 i 15 września 2014 r. w Warszawie podczas VII Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych. Wcześniejsze zapoznanie się z rekomendacjami pomoże w prowadzeniu merytorycznej debaty. Po drugie, w rekomendacjach można znaleźć wiele interesujących sformułowań i propozycji. Na przykład zezwolenie na przekazywanie 1% wszystkim organizacjom pozarządowym, nie tylko tym ze statutem OPP (to miałby być sposób na uzdrowienie tego mechanizmu) lub zlikwidowanie odpłatnej działalności pożytku publicznego.

Ten ostatni postulat został wypracowany przez organizacje z woj. wielkopolskiego, które zajęły się tematem ekonomizacji sektora pozarządowego w kontekście prowadzenia działalności gospodarczej.

– Rekomendacja, aby zlikwidować odpłatną działalność pożytku publicznego jest kontrowersyjna i nawet wywołała burzliwą reakcję podczas Krajowego Panelu Ekspertów – przyznaje Ewa Gałka ze Stowarzyszenia Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP z Leszna. – Jest jednak, podobnie jak pozostałe nasze rekomendacje, wynikiem długich dyskusji w gronie organizacji, które zaangażowały się w naszą debatę. Główny argument przemawiający za tym rozwiązaniem jest taki, że organizacje często nie odróżniają działalności odpłatnej od gospodarczej, czego wynikiem są potem błędy w prowadzeniu księgowości, zastrzeżenia urzędów itd.

Początkowo trudno było zainteresować organizacje zaproponowanym tematem.

– To wynikało z tego, że organizacje nie myślą o działalności gospodarczej, ponieważ się jej boją – mówi Gałka. – Gdy jednak już udało się przeprowadzić dyskusje, były one bardzo owocne. Przedstawiciele organizacji uświadamiali sobie, że trzeba o tym myśleć, ponieważ jest to szansa na stabilizację sytuacji organizacji.

Ostatecznie w Wielkopolsce w Regionalnym Panelu Eksperckim udział brało około 20 osób, przedstawicieli bardzo różnych organizacji: małych, sieciowych, biznesowych, kościelnych.

Podobnie było w innych regionach.

– W niektórych rzeczywiście zorganizowanie tej dyskusji wymagało może większego zaangażowania ze strony ośrodków sieci SPLOT, aby na przykład dobrze wyważyć reprezentatywność środowisk z dużych i mniejszych miejscowości – przyznaje Zbigniew Wejcman ze Stowarzyszenia BORIS, sekretarz Krajowego Panelu Ekspertów. – Ale wszędzie te zespoły pracowały i na koniec przedstawiły swe rekomendacje.

O zainteresowaniu organizacji tworzeniem Strategii rozwoju sektora obywatelskiego, zdaniem Wejcmana, świadczy także obecność wielu organizacji na lokalnych Forach Inicjatyw Pozarządowych.

– Na takie spotkania organizacje zazwyczaj przyciąga albo jakiś komunikat, który chce im przekazać administracja publiczna albo informacje o nowych źródłach finansowania. Tym razem takich tematów nie było. Motywem przewodnim lokalnych FIP-ów było hasło „razem możemy zadbać o to, jak będzie się rozwijał trzeci sektor”. I przyjeżdżało dużo organizacji, nieraz z odległych od centrum miejscowości, nieraz takich, które od lat nie pojawiały się na spotkaniach pozarządowych – mówi Zbigniew Wejcman.

Dyskusje na temat poszczególnych tematów toczyły się także w innych miejscach, m.in. w portalu ngo.pl publikowaliśmy pomysły na Strategię naszych użytkowników. Na jednym z portali społecznościowych powstał też, założony przez Piotra Frączaka, profil: Strategia sektora obywatelskiego. Ponad 400 osób z różnych części Polski miało okazję wypowiedzieć się tam w wielu istotnych dla sektora sprawach lub chociażby poczytać opinie innych.

Tam na przykład pojawiły się m.in. wątpliwości, czy w ogóle jest potrzebna i czy w ogóle jest możliwa do stworzenia Strategia III Sektora, który przecież za jedną ze swych najważniejszych i najcenniejszych cech uważa różnorodność. Czy da się ją „zamknąć” w jednym dokumencie? I po co?

W jednym z postów Piotr Frączak argumentował: „Jeśli coś chcemy zmienić musimy wiedzieć co i jak. Musimy spriorytetyzować co najpierw… (…) (1) czy chcemy zmiany UDPP, (2) po co są organizacje pożytku (3) dla kogo 1%. A o tym rozmawiamy. I nie chodzi o to, aby zadowolić wszystkich (bo to się nie uda - będą organizacje, które doskonale funkcjonują w obecnych warunkach, inne które tęsknią z PRL-em), ale aby podjąć racjonalne działanie na rzecz zmiany. Bo pytaniem jest: (1) Czy jest dobrze tak, jak jest obecnie i to nie konkretnej organizacji (…), ale obywatelom, którzy chcą działać i oceniać działalność organizacji, (2) jeśli nie jest dobrze, to co trzeba zmienić, (3) a do tego tylko jeszcze, jak trzeba to zmienić. Musimy widzieć całościowo różnorodność, bo inaczej widząc drzewa, nie zobaczymy lasu i nic nie będziemy mogli zrobić. I to jest PODSTAWOWE PYTANIE: czy potrzebna jest jakaś zmiana. Jeśli tak, to jaka?”.

Pytanie o zmianę padnie pewnie jeszcze nie raz. Najbliższa okazja, aby się nad tym zastanowić to VII OFIP. W niedzielę, podczas równoległych sesji tematycznych w godz. od 15.00 do 18.00 będzie można się zapoznać z wynikami prac w regionach i wyrazić swoje zdanie.

– Do tej pory formuła Ogólnopolskich Forów Inicjatyw Pozarządowych była taka, że to ludzie z regionów przyjeżdżali do Warszawy, aby posłuchać, o czym się mówi w stolicy. Tym razem będzie inaczej – to spotkanie ma być okazją do tego, aby wypowiedziały się organizacje z regionów. Merytorycznie bardzo dobrze się to nakłada na dyskusję o Strategii – mówi Zbigniew Wejcman, dodając, że VII OFIP ma być otwarciem procesu pracy nad stworzeniem Strategii, a nie jej zwieńczeniem. – Na samym OFIP-ie będzie można oczywiście podyskutować o prezentowanych rekomendacjach, ale przede wszystkim chcemy też pokazać ludziom, w jaki sposób i poprzez jakie narzędzia będą mogli po OFIP-ie śledzić te prace i włączać się w nie.

Jako materiał do tych dalszych prac posłużą zarówno wypracowane przez Regionalne Panele Ekspertów rekomendacje, sprawozdania z OFIP-owych sesji tematycznych, jak i głosy, które pojawiły się i będą się pojawiać w portalu ngo.pl czy też na profilu Strategia sektora obywatelskiego.

Ułożeniem wszystkich pojawiających się wątków (nieraz wzajemnie się wykluczających, nieraz mocno kontrowersyjnych) w spójny dokument zajmie się Zespół Redakcyjny, powołany przez Krajowy Panel Ekspertów. Na razie zespół ten liczy cztery osoby: Piotr Frączak, Magdalena Dudkiewicz, Arkadiusz Jachimowicz i Zbigniew Wejcman.

– Podczas ostatniego spotkania Krajowego Panelu Ekspertów już rozmawialiśmy, co robić w sytuacjach, gdy rekomendacje są sprzeczne lub wywołują spore kontrowersje – przyznaje Wejcman. – Zespół Redakcyjny, który zacznie pracować po OFIP-ie, będzie próbował te materiały ułożyć w pewną matrycę: wątki diagnostyczne, rekomendacje do wdrożenia w czasie odleglejszym, konkretne wyzwania i zadania do zrealizowania teraz, a także wątki dyskusyjne. I tymi ostatnimi w szczególny sposób zajmiemy się w Krajowym Panelu Ekspertów, a także oddamy pod debaty w Regionalnych Panelach Ekspertów i na innych forach. Tam, gdzie to jest możliwe będziemy dążyć do wypracowania wspólnego stanowiska. Jeśli jednak nie uda się osiągnąć porozumienia w pewnych kwestiach, być może KPE będzie musiał podjąć decyzję o ich wyłączeniu ze Strategii, ze względu na to, że temat zbyt mocno dzielą środowisko.

Prace nad wstępnym projektem Strategii mają się rozpocząć w listopadzie. Ostateczny dokument ma być gotowy za rok.