Publicystyka - ngo.pl

O nadprodukcji aktów prawnych prasa donosi najczęściej pod koniec każdego roku. Posiłkując się
opiniami fachowców (prawników, konstytucjonalistów) publicyści stawiają jednoznaczną diagnozę i
łączą ją z apelem. Kolejne nowelizacje niczego już nie naprawiają, a wyłącznie psują. Potok nowych
aktów prawnych trzeba zatrzymać. Jeśli tego nie zrobimy nikt już nie będzie w stanie się
zorientować, o co w tym wszystkim chodzi. W tym roku wysiłek, którego efektem ma być zapełnienie
jak największej ilości stron Dziennika Ustaw, podjęto również w połowie roku. Kończy się IV
kadencja Sejmu, na jesieni zmieni się rząd. Zarówno więc posłowie jak i urzędnicy chcą zostawić po
sobie jak najwięcej, a najlepiej obiecać, podarować coś przyszłym wyborcom. Ocenę skutków
postępującej inflacji prawa przedstawia Janusz Wojciechowski, poseł do Parlamentu Europejskiego z
ramienia PSL (były prezes NIK), w Gazecie Prawnej z 22 lipca 2005 r.

Kontrola NIK z 2001 roku pokazała patologię procesu tworzenia prawa. Do pisania projektów prawnych ministerstwa angażowały wynajęte firmy, tak jakby zlecały cyklinowanie podłogi. Fachowcami piszącymi projekty ustaw okazywali się nierzadko studenci - przypomina Wojciechowski. Daremne wysiłki posłów, głosujących nad ustawami, o których nic nie wiedzą, przygotowanymi w pośpiechu i bez pogłębionej refleksji nad ich skutkami, charakteryzuje używając trafnego porównania. Ruch niczym na budowie, gdzie robotnicy biegają z pustymi taczkami, bo tak się śpieszą, że nawet nie mają czasu ich załadować.

Wojciechowski, dołączając się do wcześniejszych apeli Gazety Prawnej, proponuje konkretne
rozwiązania mające poprawić proces stanowienia prawa, czyli powstrzymać lawinę zmian. Na pierwszym
miejscu stawia konieczność powołania Krajowej Rady Legislacyjnej. Rada miałaby monitorować cały
proces legislacyjny. Próba wykreowania tej instytucji nie powiodła się w 2003 r.

Ponieważ najwięcej nowelizacji powstaje w rządzie, na nim to właśnie koncentruje część swoich
uwag były Prezes NIK. Proponuje m.in. aby uczynić ministra sprawiedliwości głównym
legislatorem. To do niego spływałyby pomysły nowych ustaw, a właściwie założenia i koncepcje. Sam
proces pisania projektu odbywałby się właśnie w ministerstwie sprawiedliwości. Obecnie każde
ministerstwo tworzy swoje własne ustawy i chociaż większość z nich przechodzi etap uzgodnień
międzyresortowych oraz monitorowana jest przez Rządowe Centrum Legislacyjne, to jednak nie
zapobiega to chaosowi.

więcej:
"Bieg z pustymi taczkami", Janusz Wojciechowski, Gazeta Prawna 22 lipca 2005 r. 

____________________
Komentarz
W proces tworzenia prawa coraz częściej wciągane są organizacje pozarządowe. Zgadzając się z powszechnymi opiniami, w tym również z opinią Janusza Wojciechowskiego, głoszącymi, że tworzenie prawa w Polsce jest obecnie - z zasady - jego psuciem, należy stwierdzić, iż w psucie to wciągane są również organizacje. Przykładem może być udział przedstawicieli trzeciego sektora w tworzeniu ustawy o spółdzielniach socjalnych. Same idee zawarte w tym akcie były godne poparcia. Jednak kalendarz pracy nad projektem i moment, kiedy trafił on do Sejmu, źle wróżył tej ustawie. "Fizycznie" możliwe było oczywiście przyjęcie projektu przez Sejm (czytaj: przepchnięcie przez Sejm). Posłowie nie raz już pokazali, że nad niektórymi projektami potrafią pracować zgodnie i w ekspresowym tempie. Niestety, takie właśnie narzucone tempo pracy nie pozwoliłoby na rzetelną refleksję i analizę. Nie wiadomo w jakim kształcie projekt wyszedłby z parlamentu. Czy na takich "przepchniętych" i nieprzemyślanych projektach powinno zależeć trzeciemu sektorowi? Można bardzo wierzyć w potrzebę uchwalenia danego aktu (projekt wyszedł od pomysłów i problemów sygnalizowanych przez ngo-sy) oraz cenić swoją pracę zainwestowaną w tworzenie i konsultacje projektu. Jednak nie można zgodzić się z przekonaniem, że dokument przyjęty przez radę ministrów, jest doskonały i wystarczy, żeby przeszedł przez maszynkę do głosowania, w jaką przemienił się ostatnio Sejm, aby wszystkim się poprawiło. Właśnie w ten sposób psujemy prawo - w tym przypadku na własne życzenie.

Znacznie częściej produkty biegunki legislacyjnej powodują w trzecim sektorze zaskoczenie i dezorientację. Gdzie znajdziemy najnowsze przywileje organizacji pożytku publicznego? W ustawie o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która nowelizuje przepisy dotyczące m.in. sprzedaży lokali należących do Lasów Państwowych. Przywileje pojawiły się na końcowym etapie procesu legislacyjnego, ponieważ proponują je senatorowie. Kto zna ich konsekwencje i praktyczne znaczenie? Kto skojarzy autora przywilejów i przyświecające mu założenia? Kto przywileje zapamięta i skorzysta z nich? (jeśli zostaną potwierdzone przez Sejm). Ile jeszcze takich niespodzianek czeka na zdezorientowane organizacje?
(prace Senatu, do których nawiązuje powyższy akapit opisuje Izabela Lewandowska w artykule "To samo w dwu ustawach", Rzeczpospolita 22 lipca 2005 r.