Aktualizacja, która może wpłynąć na życie siedmiu milionów osób w Polsce. Jak mówić i pisać o niepełnosprawnościach
Fundacja StwardnienieRozsiane.Info pod hasłem „Czas na aktualizację słownika” prowadzi kampanię „NIEsłownik” w celu poprawy jakości życia osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Projekt ma na celu zmianę języka opisu niepełnosprawności, aby promować szacunek, równość i społeczną integrację.
W Polsce, według szacunków, mieszka nawet siedem milionów osób z jakąś formą niepełnosprawności (w skali UE, liczba osób z niepełnosprawnościami sięga nawet 100 mln). Język, którym opisujemy osoby z niepełnosprawnościami, wpływa na sposób ich postrzegania w społeczeństwie.
W codziennym użyciu wciąż funkcjonuje wiele określeń, które stygmatyzują osoby z niepełnosprawnościami. Wynika to z faktu, że wiele zwrotów opisujących niepełnosprawność stawia na pierwszym miejscu określenia silnie wartościujące i najczęściej pokazujące osoby z niepełnosprawnością w nadmiernie dramatycznym ujęciu. Określenia takie jak „przykuty do wózka inwalidzkiego”, „cierpiący” na daną chorobę czy „walczący” z nią lub z niepełnosprawnością umniejszają indywidualność osób z niepełnosprawnościami.
– Język, którym opisujemy niepełnosprawność, zmienia się na lepsze, jednak zbyt wolno. Aktualizujemy oprogramowanie w naszych komputerach, telefonach… a czasem zapominamy o tym, że aktualizacji wymagają też słowa, jakimi się posługujemy. Dlatego nasza Fundacja od kilku miesięcy realizuje projekt NIEsłownik, pod hasłem „Czas na aktualizację słownika” Czas na język, który daje szacunek, wyraża zrozumienie i eliminuje przestarzałe stereotypy. Wystarczy już słów, które budują mury – zauważa Monika Łada, prezeska Fundacji StwardnienieRozsiane.Info. – Słowa, których używamy, kształtują nasze relacje i wpływają na to, jak postrzegamy siebie nawzajem. Język to potężne narzędzie, jego „aktualizacja” to wyraz szacunku dla kilku milionów osób. To nie tylko zmiana słów. To zmiana postaw – dodaje Monika Łada.
W ramach kampanii „NIEsłownik”, Fundacja StwardnienieRozsiane.Info, we współpracy z ekspertami z różnych dziedzin, przygotowała stronę internetową NIEsłownik (www.nieslownik.pl), na której znajdują się materiały na temat sposobu opisu niepełnosprawności. Opracowane zostały też dwie publikacje nt. języka opisu niepełnosprawności, w tym jedna skierowana do dziennikarzy.
Na stronie NIEsłownik znajdują się praktyczne porady językowe na temat tego, jak mówić do i o osobach z niepełnosprawnościami. Jednym z kluczowych elementów projektu są również rozmowy z wieloma ekspertami z różnych dziedzin, na temat tego, jak rozmawiać o niepełnosprawności. Fundacja StwardnienieRozsiane.Info przeprowadziła kilkadziesiąt wywiadów m.in. z językoznawcami, psychologami, socjologami, pedagogami, a także np. z przedstawicielami świata kultury wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami (np. z Olgą Bończyk czy Arturem Barcisiem). Rozmówcami są również oczywiście same osoby z niepełnosprawnościami (np. Jan Mela). Pierwsze rozmowy zostały już opublikowane na stronie www.nieslownik.pl, kolejne będą publikowane w najbliższych tygodniach.
Ze słów Artura Barcisia wynika, że staramy się kształtować język pełen empatii, uważny na to, że nasze słowa mogą mieć głębszy wpływ. Proces przyswajania takich zmian jest długotrwały, ponieważ język to coś, do czego jesteśmy głęboko przywiązani, a sposób, w jaki mówimy, kształtowany był przez lata.
– Wyrażenia takie jak „ślepy zaułek” stały się częścią naszego codziennego języka i często nie dostrzegamy ich negatywnych konotacji. Po prostu przywykliśmy do takich powiedzeń, nie zdając sobie sprawy, że mogą one być krzywdzące. Choć zmiana utartych wyrażeń może być trudna, warto zastanowić się, czy nie używamy słów, które mogłyby kogoś ranić – powiedział Artur Barciś w rozmowie zrealizowanej w ramach projektu NIEsłownik.
Fundacja StwardnienieRozsiane.Info zaprasza wszystkich zainteresowanych do przyłączenia się do tej inicjatywy, wspierając rozwój języka, który zbliża, a nie dzieli.
Adresy mediów społecznościowych projektu:
www.instagram.com/nieslownik.pl
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych. Edycja 2024”.
Fundacja StwardnienieRozsiane.Info
Fundacja StwardnienieRozsiane.info została założona w 2018 roku. Powstała jako inicjatywa osób chorujących na stwardnienie rozsiane, z myślą o wsparciu i edukacji pacjentów z tą chorobą. Nie ograniczając się jedynie do tej problematyki, fundacja prowadzi także działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami wywołanymi innymi czynnikami. Fundacja jest członkiem Rady Organizacji Pacjentów przy Rzeczniku Praw Pacjenta oraz Forum Organizacji Pacjentów przy NFZ. Jej działalność skupia się wokół organizacji konferencji, warsztatów oraz innych wydarzeń edukacyjnych. Przygotowuje też publikacje dedykowane chorującym na SM i osobom z niepełnosprawnościami.
Wśród najbardziej prestiżowych inicjatyw Fundacji znajduje się coroczna ogólnopolska konferencja dla pacjentów "SM - i co z tego?". Ostatnia edycja tego wydarzenia, która miała miejsce w maju 2024 r. w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku, zgromadziła blisko 500 uczestników i ponad 50 ekspertów, stając się tym samym nie tylko największym tego typu wydarzeniem w obszarze SM, ale w ogóle jedną z największych pacjenckich konferencji w Polsce. Od lutego 2023 r. Fundacja angażuje się w projekt „(Nie)widzialni", który wspiera osoby z niewidocznymi niepełnosprawnościami. W ramach tego projektu realizowane są m.in. warsztaty w całej Polsce nt. niewidocznych niepełnosprawności (otwarte warsztaty dla mieszkańców oraz szkolenia dla pracowników samorządowych, instytucji kultury i podmiotów prywatnych). Od 2024 r. Fundacja realizuje projekt NIEsłownik. Od 2022 roku Fundacja jest Organizacją Pożytku Publicznego.
Zainteresowane osoby i podmioty proszone są o kontakt mailowy (fundacja@stwardnienierozsiane.info) lub telefoniczny (791 111 301).
Źródło: Fundacja StwardnienieRozsiane.info