Publicystyka - ngo.pl

W województwie świętokrzyskim pod koniec 2015 roku zarejestrowanych było 3 819 fundacji i stowarzyszeń, co stanowiło ok. 3% całego polskiego sektora. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców w regionie oznaczało to 30 organizacje na 10 tys. mieszkańców.

Świętokrzyski sektor pozarządowym charakteryzuje się większym niż w całej Polsce udziałem organizacji najstarszych – działających ponad 15 lat (jest ich 34%, a w całym sektorze 24%). Jednocześnie procent NGO o najkrótszym, nieprzekraczającym 5 lat stażu jest w opisywanym regionie niemal taki sam jak w całym kraju (odpowiednio: 32% i 33%). W konsekwencji, wyraźnie mniej jest w świętokrzyskim stowarzyszeń i fundacji działających między 6 a 15 lat – w województwie działa ich 34%, a w całej Polsce 43%.

Struktura głównych pól aktywności świętokrzyskich organizacji jest niemal dokładnie taka sama jak w całej Polsce. Jedyną różnicą jest minimalnie większy udział organizacji zajmujących się rozwojem lokalnym niż ochroną zdrowia, podczas gdy w całym sektorze jest odwrotnie, to ochrona zdrowia jest częściej wskazywanym obszarem aktywności.

Udział organizacji o najwęższym, lokalnym zasięgu jest w województwie świętokrzyskim większy niż w całej Polsce (45% działa w skali nie większej niż gmina/powiat, podczas gdy w kraju jest to 37%), nieco więcej jako obszar swoich działań wskazuje region – w świętokrzyskim 28%, w całym sektorze 25%.

Jednocześnie mniej jest w opisywanym województwie organizacji ogólnopolskich (24% w stosunku do 28% w całym kraju), a także takich, które działają na terenie innych krajów – w świętokrzyskim tylko 2%, w Polsce 10%.

Procent organizacji działających wyłącznie społecznie w województwie świętokrzyskim i w całej Polsce jest taki sam (45%), jednak w świętokrzyskim większy jest udział stowarzyszeń i fundacji zatrudniających płatnych pracowników na stałe (43% w stosunku do 35% w całym sektorze). Jednocześnie mniej NGO w opisywanym województwie współpracuje z wolontariuszami niebędącymi członkami oraz członkami władz – 56%, podczas gdy w całym kraju jest to 61% organizacji.

Za to aktywność członków stowarzyszeń jest w świętokrzyskim minimalnie większa niż w stowarzyszeniach w całej Polsce – angażuje się na ich rzecz 50% zrzeszonych, a w skali ogólnopolskiej jest to 48%.

Budżety organizacji w województwie świętokrzyskim i całej Polsce w 2014 roku nie różniły się znacząco. W świętokrzyskim nieco więcej niż w całym kraju było organizacji o średnich przychodach – między 10 tys. a 100 tys. zł (42% w stosunku do 39%).

Ważnym źródłem przychodów dla świętokrzyskich organizacji w 2014 roku były zagraniczne i krajowe źródła publiczne. Zarówno ze źródeł zagranicznych, jak i krajowych – samorządowych stowarzyszenia i fundacje w świętokrzyskim korzystały nieco częściej niż w całym kraju (poziom korzystania ze źródeł rządowych był minimalnie niższy).

Dla tych NGO, które uzyskały finansowanie ze źródeł publicznych, były one istotną częścią ich budżetu, chociaż przeciętne kwoty trafiające do świętokrzyskich organizacji z dotacji publicznych były niższe niż w całym sektorze.

Inne źródła finansowania – darowizny, dotacje od innych NGO, składki, przychody z działalności ekonomicznej lub majątku – były przez świętokrzyskie organizacje wykorzystywane rzadziej – o 8 punktów procentowych składki i przychody z filantropii indywidualnej, o 5 punktów procentowych darowizny od firm czy działalności ekonomiczna. Także przeciętne kwoty pozyskane przez świętokrzyskie organizacje z ww. źródeł były niższe niż te, które przeciętnie trafiały do organizacji w całym sektorze.

W województwie świętokrzyskim współpraca organizacji z samorządem lokalnym jest oceniania przez III sektor gorzej niż w całym kraju – średnia ocena jakości współpracy z samorządem (na 10-stopniowej skali, gdzie 1 oznacza „bardzo zła”, a 10 „bardzo dobra”) wynosi tam 6,59, a w całym sektorze 6,88.

Gorsza ocena współpracy idzie zazwyczaj w parze z niższym udziałem organizacji w konsultacjach organizowanych przez lokalny samorząd. Zasada ta potwierdza się także w świętokrzyskim: brało w nich udział 36% świętokrzyskich organizacji i 39% z całego sektora.

Liderzy świętokrzyskich organizacji są dosyć surowi w ocenie sektora pozarządowego – częściej niż przedstawiciele NGO w całej Polsce uważają, że „w sektorze pozarządowym zbyt często dobre intencje rozgrzeszają brak skuteczności w działaniach” (54% w stosunku do 46%), więcej z nich także uważa, że „w Polsce trudno mówić o istnieniu sektora pozarządowego jako wspólnoty organizacji – istnieją wyłącznie poszczególne organizacje realizujące swoje cele” (69% w stosunku do 61%).

Wyraźnie powszechniejsze jest też przekonanie, że „większość organizacji upodobania się pod względem sposobu działania do działań administracji publicznej” – podziela je 48% NGO w świętokrzyskim i 33% w całym sektorze.

Jednocześnie dużo rzadziej świętokrzyskie stowarzyszenia i fundacje narzekają na nadmiernie skomplikowane formalności związane z korzystaniem ze środków grantodawców, sponsorów lub funduszy Unii Europejskiej (48% w stosunku do 60%).

Wyniki badania sektora mogą być dla świętokrzyskiego sektora dość… zaskakujące! Okazuje się bowiem, że wbrew pozorom organizacje pozarządowe w świętokrzyskim nie różnią się tak drastycznie od reszty sektora, jak nam się może wydawać. Ciekawe, że w regionie działa więcej niż średnio w całym kraju organizacji z ponad 15-letnim doświadczeniem.

Symptomatyczne jest jednak, że w regionie jest pięć razy mniej organizacji prowadzących współpracę międzynarodową niż średnia krajowa – z mojego doświadczenia to wynik braku kompetencji językowych w sektorze i odwagi, żeby sięgnąć po międzynarodowe fundusze. Być może stąd wynika fakt, że organizacje statystycznie dysponują mniejszymi budżetami niż średnia. Ciekawe, że świętokrzyskie organizacje mają też problem z pozyskiwaniem funduszy ze składek członkowskich.

Prawie połowa organizacji opiera się wyłącznie na pracy społecznej członków, tak jak średnia krajowa, prawie drugie tyle opiera się tylko na pracownikach. Organizacje, które od czasu do czasu płacą pracownikom to zaledwie 12% – dwa razy mniej niż średnia. Moim zdaniem to niezwykle ważne dane – pokazują, że w regionie mamy albo organizacje niewielkie, hobbystyczne, albo profesjonalne – brakuje „klasy średniej”.

Kluczowe jest to, że świętokrzyskie wciąż pozostaje w tyle, jeżeli chodzi o ilość organizacji na mieszkańca. A jeśli dodać do tego informację, że w regionie bardzo mało widoczne są federacje organizacji pozarządowych i działa niewiele ciał dialogu (np.: RDPP), a zaangażowanie w konsultacje społeczne jest niższe niż średnia, to widać, że mamy przed sobą jeszcze dużo pracy. Niezadowolenie działaczy z sytuacji w organizacjach pozarządowych – krytyczne myślenie o sektorze może być dobrym krokiem w stronę zdecydowanych działań na rzecz zmian.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.