Publicystyka - ngo.pl

W województwie łódzkim pod koniec 2015 roku zarejestrowanych było (wg REGON) niemal 7,5 tys. fundacji i stowarzyszeń, co stanowiło ok. 6% całego polskiego sektora. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców w regionie, oznaczało to 30 organizacje na 10 tys. mieszkańców.

W województwie łódzkim wyraźnie więcej niż w całym sektorze jest stowarzyszeń i fundacji najstarszych – działających dłużej niż 15 lat – 30%, w stosunku do 24% w całym kraju. Odpowiednio mniej jest NGO działających krócej niż 10 lat – w łódzkich sektorze 52%, a w ogólnopolskim 57%.

Nieco więcej organizacji działających w dziedzinie sportu, turystyki, rekreacji i hobby, a także ochrony zdrowia, a jednocześnie mniej tych zajmujących się kulturą i sztuką – to pod względem dziedzin aktywności NGO wyróżnia łódzki sektor na tle ogólnopolskiego.

Województwo łódzkie nie różni się od całej Polski pod względem udziału organizacji działających na skalę lokalną i regionalną. Więcej niż w całym sektorze jest wśród łódzkich organizacji takich, które deklarują zasięg ogólnopolski (taką skalę działań ma 33% stowarzyszeń i fundacji w opisywanym regionie, a w całej Polsce 28%), odpowiednio mniej NGO prowadzi działania poza granicami Polski – w łódzkim 5%, a w całym kraju 10%.

W województwie łódzkim połowa organizacji (50%) działa wyłącznie społecznie, w całym kraju 45%. W konsekwencji mniej jest w łódzkim stowarzyszeń i fundacji, które zatrudniają przynajmniej jedną osobę na stałe – taka sytuacja ma miejsce w 31% łódzkich NGO, a w całym kraju w 35%.

Jeszcze większą dysproporcję między zasobami ludzkimi organizacji w łódzkim i całym kraju widać w przypadku wolontariuszy (niebędących członkami stowarzyszeń ani władz) – w całej Polsce z ich pomocy korzysta 61% NGO, w województwie łódzkim o 12 punktów procentowych mniej: 49%. Z kolei procent aktywnych członków jest w wyższy niż w całej Polsce (55% vs. 48%).

W łódzkim sektorze jest dużo mniejsza „pozarządowa klasa średnia” – udział organizacji o przychodach między 10 tys. a 100 tys. jest w tym województwie o 15 punktów procentowych niższy niż w całym kraju. Jednocześnie więcej jest organizacji o najniższych budżetach – 45% miało w 2014 roku przychody nie przekraczające 10 tys. zł, ale także więcej niż w całym sektorze jest stowarzyszeń i fundacji o wpływach najwyższych: powyżej 100 tys. zł (31% vs. 27%).

W 2014 roku w województwie łódzkim częściej niż w całym sektorze organizacje korzystały z zagranicznych źródeł publicznych i 1% podatku. Z taką samą częstotliwością jak organizacje w całym kraju łódzkie NGO korzystały ze źródeł rządowych oraz samorządowych, a także darowizn od firm oraz osób indywidualnych. Za to rzadziej miały przychody ze środków od innych organizacji, ze składek, majątku oraz działalności odpłatnej oraz gospodarczej.

Przeciętne kwoty ze źródeł takich jak: publiczne źródła zagraniczne, krajowe źródła samorządowe, 1% podatku, darowizny od instytucji i firm, a także działalność gospodarcza i odpłatna były w województwie łódzkim wyższe niż w całym kraju (w przypadku publicznych źródeł zagranicznych przeciętna kwota dotacji w łódzkim była o 50% wyższa niż w całym kraju). Z kolei przeciętne dotacje ze źródeł rządowych, a także innych organizacji, darowizn od osób indywidualnych czy przychody z majątku były w łódzkim niższe niż w całym kraju

Łódzkie organizacje oceniły jakości współpracy między organizacjami a samorządem lokalnym lepiej niż w całym kraju – średnio wystawiły jej ocenę 7,1/10 (gdzie 1 oznacza „bardzo zła”, a 10 „bardzo dobra”), a w całym sektorze była to ocena 6,88.

Dobra ocena współpracy przejawia się zazwyczaj wyższym uczestnictwem w konsultacjach społecznych na lokalnym poziomie. Zasada ta potwierdza się w łódzkim – w ciągu roku przed badaniem 47% organizacji uczestniczyło w procesie konsultacji organizowanym przez lokalny samorząd (w całym sektorze było takich organizacji 39%).

Łódzkie organizacje na tle pozostałych województw mają dosyć krytyczne zdanie o polskim sektorze pozarządowym. Przede wszystkim aż 56% liderów NGO w łódzkim przyznaje, że „w sektorze pozarządowym zbyt często dobre intencje rozgrzeszają brak skuteczności w działaniach” – to o 10 punktów procentowych więcej niż w całym kraju. Częściej też mają wątpliwości co do tego, czy można mówić w Polsce o istnieniu sektora pozarządowego – z opinią, że „istnieją wyłącznie poszczególne organizacje realizujące swoje cele” zgadza się 66% łódzkich organizacji, a więc o 5 pkt. proc. więcej niż w całej Polsce.

W świetle tych danych nie powinno dziwić, że w łódzkim więcej NGO martwi się niekorzystnym wizerunkiem organizacji pozarządowych – 24% w stosunku do 18% w całym kraju.

„Pracując jako animatorka, doradczyni, przez wiele lat miałam wrażenie, że w regionie więcej jest aktywności nieformalnej w stylu koła gospodyń wiejskich niż formalnych organizacji. A jak już trafialiśmy na organizacje, to były to duże struktury powstałe przed laty. Tę naszą obserwację potwierdzają badania Stowarzyszenia Klon/Jawor. W Łódzkiem więcej jest organizacji powstałych 15 i więcej lat temu. To może skutkować kolejnymi zjawiskami, które widzimy potem w badaniach – np. oparcie w większym (nieznacznie, ale jednak) stopniu na pracy społecznej, wolontarystycznej. Nasze obserwacje wskazują, że wiele organizacji nadal uważa, że zatrudnianie pracowników nie idzie w parze z pracą na rzecz innych.

Ciekawe jest też postrzeganie sektora jako całości przez łódzkie organizacje. Rzeczywiście nie jesteśmy mocni we współpracy i wierze, że sektor to jakaś całość. Mało jest projektów partnerskich, niewiele ogólnoregionalnych wydarzeń pozarządowych. Przez dwie kadencje byłam członkinią Łódzkiej Wojewódzkiej Rady Działalności Pożytku Publicznego. Doświadczenie dyskusji, wnoszonych tematów, spraw, którymi się zajmowaliśmy, wskazuje na to, co mówią badania. Sektor łódzki wojewódzki nie jest wspólnotą, więcej jest myślenia projektami lokalnymi, nie toczą się publiczne dyskusje o rozwoju sektora jako pewnej całości, nie widać presji z środka na sieciowanie, współpracę, budowanie trwałych struktur wsparcia, współpracy.

Wyniki badań pokazują nam całkiem niezłą współpracę z samorządem lokalnym, więcej organizacji na środkach samorządowych opiera finansowanie swoich działań, lepiej oceniamy tę współpracę. Mamy w regionie miejsca (np. Łódź, Kutno), gdzie myślenie o współpracy JST z organizacjami układa się zgodnie z modelem współpracy i jest szersze niż jedynie współpraca finansowa. Niektóre samorządy prowadzą działania wspierające sektor, uruchamiają centra wsparcia, włączają organizacje w konsultacje (co ma też odbicie w wynikach badań), może też dlatego „nadmierna kontrola ze strony administracji” przeszkadza jedynie 13% organizacji, bo łódzkie organizacje dobrze odnajdują się we współpracy z samorządem i mają z nim dobre relacje.

Zaskakujący natomiast jest dla mnie tak wysoki procent organizacji korzystających z środków zagranicznych, jestem ciekawa z czego to wynika?”.

Artykuł powstał na podstawie danych zebranych w badaniu „Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2015”, przeprowadzonym mieszaną metodą CAPI oraz CAWI, między kwietniem a wrześniem 2015 roku na ogólnopolskiej, losowej próbie 4 tysięcy stowarzyszeń i fundacji na zlecenie Stowarzyszenia Klon/Jawor.

Badania zostały sfinansowane ze środków Funduszy EOG w ramach programu Obywatele dla Demokracji, Funduszu Inicjatyw Obywatelskich oraz środków Polsko–Amerykańskiej Fundacji Wolności.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.