Publicystyka - ngo.pl

15 posiedzenie Rada Działalności Pożytku Publicznego V kadencji odbyło się 20 kwietnia 2018 r. – po raz kolejny w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Choć było krótkie, podejmowano na nim wiele tematów.

28 października 2018 r. przestaną obowiązywać obecne akty wykonawcze do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jest ich dziewięć – jedne są mniej istotne dla organizacji (jak np. rozporządzenie regulujące sposób wymiany danych dot. OPP między instytucjami centralnymi), inne są kluczowe dla funkcjonowania NGO, a przy tym skomplikowane. Do takich właśnie należą rozporządzenia z wzorami ofert, umów i sprawozdań. Zapowiedź ich zmiany powtarzana jest od dawna przez Dyrektora Wojciecha Kaczmarczyka. Jak do tej pory konkretów nie ma i nie upubliczniono żadnego z dziewięciu projektów rozporządzeń.

Pytania o rozporządzenia (do ustawy o pożytku, a także dwa inne, które dotyczą działań NIW) nie było w programie spotkania, ale padały na jego zakończenie w punkcie „sprawy różne”. Na pytania odpowiadał Dyrektor Wojciech Kaczmarczyk. Czy wiemy nieco więcej o oczekiwanych projektach?

Dyrektor NIW wyjaśnił przede wszystkim, że zajmie się nimi „zespół Michała Gucia”. Chodzi o grupę ekspertów, która pracuje nad zmianami w otoczeniu prawnym organizacji pozarządowych (grupa wyłoniła się z zespołu ekspertów „Zespół II. Podstawy prawne społeczeństwa obywatelskiego”, powołanego w czasach, kiedy Wojciech Kaczmarczyk był jeszcze Pełnomocnikiem Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego). Zespół Michała Gucia spotka się 11 maja. Dyrektor NIW przybliżył terminy prac nad rozporządzeniami. Pod koniec czerwca mają być one upublicznione, czyli przekazane do opiniowania i konsultacji. Konsultacje potrwają przez wakacje – do końca września.

Dwa inne rozporządzenia – jedno nadające statut Instytutowi Wolności, a drugie będące aktem wykonawczym do ustawy o grach hazardowych (regulujące m.in. kwestię organizowania konkursów dla NGO z Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego), możemy poznać wcześniej. Wojciech Kaczmarczyk deklarował, że zostaną one skierowane na Komitet Stały Rady Ministrów w przyszłym tygodniu (czyli do końca kwietnia).

Projektów rozporządzeń nie ma, ale do Rady Działalności Pożytku Publicznego w trybie pilnym trafiają projekty zmian w ważnych ustawach. Zmiany w ustawie o NIW-CRSO oraz w ustawie o działalności pożytku dotyczą pieniędzy. 

RDPP pozytywnie oceniła oba projekty. Choć nie obyło się bez dyskusji. Członkowie Rady chcieli m.in. wiedzieć, w jakich sytuacjach będzie miała zastosowanie zmiana w ustawie o pożytku w art. 11b, polegająca na zwiększeniu możliwości wydatkowania środków publicznych (przyznawanych w specjalnym trybie, który opisuje ten artykuł) na cele inwestycyjne. Przedstawiciel Kancelarii Prezesa Rady Ministrów wyjaśnił, że ta zmiana będzie miała zastosowanie w przypadku projektów dotyczących pomocy humanitarnej. Tym m.in. uzasadnia jej pilny charakter.

Z kolei Wojciech Kaczmarczyk tłumaczył, co oznacza zmiana w ustawie o NIW-CRSO. Zwiększenie budżetu Instytutu na obsługę administracyjną (wymagające zmiany ustawy) przyniesie zaoszczędzenie środków z tzw. funduszu hazardowego (Funduszu Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego). Dyrektor NIW wyjaśnił, że pierwotnie środki funduszu miały finansować zatrudnienie (część z 60 etatów w NIW), jednak teraz zdecydowano, że sfinansuje się je wprost z budżetu, dzięki czemu całość funduszu hazardowego przeznaczona zostanie dla NGO.

Choć Rada pozytywnie zaopiniowała przedstawione jej projekty, to jednak zaznaczono, że w przypadku jednego punktu – planów przeznaczenia ponad 20 mln zł na remont siedziby Instytutu Wolności – nie czuje się kompetentna do dokonania oceny. Wydatki na remont siedziby nie uzyskały więc wsparcia RDPP, ale też nie zostały przez Radę ocenione negatywnie.

Sygnały o tym, że program wolontariacki jest właściwie gotowy wysyłane były od roku. Niemal z każdej wypowiedzi Wojciecha Kaczmarczyka z ostatniego roku – półtora wynikało, że z licznych działań podejmowanych przez jego ekipę to właśnie jest najbardziej zaawansowane. Na jakiś czas priorytet zyskały prace nad FIO, ale teraz wolontariat wraca. Wraz z dwoma innymi programami. 

Niestety członkowie Rady nie mogli zapoznać się z dokumentami. Kolejny raz wyłącznym źródłem informacji był Wojciech Kaczmarczyk. Mówił o programie wolontariackim „Korpus Solidarności”, programie rozwoju organizacji obywatelskich i programie wsparcia rozwoju harcerstwa.

Najwięcej konkretów padło w sprawie wolontariatu. Budżet projektu ma wynosić 4 mln zł w 2019 r., a w kolejnych latach 6 mln zł rocznie. Projekt ma szansę wystartować już w tym roku (raczej pod koniec). Wsparcie wolontariatu – wolontariatu długoterminowego – obejmie do 2030 r. ok. 40 tys. wolontariuszy i 5 tys. organizacji. Wsparcie będzie polegało m.in. na szkoleniach i integracji. Pomoc otrzymają też koordynatorzy wolontariatu.

Dla dużej części członków RDPP informacje o powyższych programach nie są nowe. Mimo to wywiązała się dyskusja, w której pojawiały się m.in. postulaty wsparcia kolejnych grup, pomijanych w przedstawionych projektach (jak OSP, czy koła gospodyń wiejskich). Chyba jednak najlepiej tę część posiedzenia podsumował Piotr Frączak, stwierdzając, że „będziemy rozmawiać, jak będziemy mieli mięso”.

Na przełomie 2017 i 2018 r. wiele zmieniło się w ustawach samorządowych. Media zwracały uwagę głównie na zmiany w prawie wyborczym. Inne zmiany umykały uwadze. Przykładem jest zmiana w art. 5a ustawy o samorządzie gminnym, która dotyczy budżetów obywatelskich. Zmiana zacznie obowiązywać od nowego okresu budżetowego – czyli po wyborach samorządowych.

Przy dobrych intencjach – upowszechnienia budżetów obywatelskich – zawiodło wykonanie. Stworzono przepisy zbyt szczegółowe i nieelastyczne. Budżety obywatelskie – zwane też partycypacyjnymi – działają już w wielu gminach. Artykuł 5a w obecnym kształcie może doprowadzić do sytuacji, że przestaną, a dotychczasowe doświadczenia zostaną utracone. Samorządowcy i praktycy partycypacji wskazują na pilną potrzebę poprawienia przepisów.

Rada idzie im w sukurs. Na kwietniowym posiedzeniu przyjęła uchwałę w sprawie zmiany przepisów ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim regulujących przepisy o budżecie obywatelskim. Uchwała zawiera wskazówki, jak należałoby poprawić art. 5a w ustawie o samorządzie gminnym (i analogiczne zapisy w aktach prawnych dotyczących innych szczebli samorządu). Rada liczy na wsparcie Przewodniczącego Komitetu Pożytku Publicznego, który mógłby mobilizować rząd do podjęcia prac nad nowelizacją poprawiającą art. 5a.

Poza opisanymi Rada podjęła jeszcze pięć innych uchwał. Dwie z nich warto wyróżnić. Pierwsza zdecydowanie pozytywnie opiniuje program rządowy Dostępność Plus 2018-2025. Cezary Miżejewski, referujący uchwałę w imieniu zespołu ds. społecznych, tłumaczył że „sprawa jest dużej wagi”.

– Są takie programy, które są też miarą cywilizacyjną. Mnie się wydaje, że to jest jeden z takich programów, który powinien zostać konsensualnie przyjęty, ponieważ nie tylko dostosowuje, łamie bariery różnego rodzaju, ale również buduje świadomość.

Rada przyjęła również uchwałę w sprawie powołania nowego stałego zespołu problemowego – zespołu do spraw przeciwdziałania dyskryminacji. To wynik podjętych jeszcze na poprzednim posiedzeniu działań, będących reakcją na nagłośniony przez media przypadek Stowarzyszenia Duma i Nowoczesność.

Kolejne posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego zapowiedziano na 4 lipca 2018 r.

Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla NGO, przeczytaj wiadomości dla organizacji pozarządowych.
Odwiedź serwis wiadomosci.ngo.pl.