Publicystyka - ngo.pl

Agata Tomaszewska, Forum Darczyńców: –  Najważniejszy jest zapis, który pojawia się we wszystkich standardach. Mówi o legalności, przejrzystości, jawności i odpowiedzialności fundacji korporacyjnych. Szczególnie istotne wydaje mi się również to, że część standardów próbuje uregulować i wskazać najlepszy model relacji pomiędzy fundacją korporacyjną a jej fundatorem, czyli firmą, która powołała ją do życia.

A.T.: – Powinny być partnerskie. Wiem, że to wyświechtane słowo, ale w tym przypadku partnerstwo jest kluczowe. Z jednej strony mamy podmiot, który daje pieniądze, a z drugiej – podmiot, które je bierze. Nierówność sił jest oczywista. Potrzebna jest świadomość, że fundacja korporacyjna również ma swoją siłę – realizuje misję społeczną firmy i robi to skuteczniej niż jakikolwiek departament firmy.

Nasze standardy mówią również o tym, że fundacja została powołana do realizacji celów społecznych, a nie po to, by wspierać działalność biznesową fundatora czy budować jego wizerunek. Fundacja korporacyjna nie powinna sprzedawać ani promować produktów fundatora. Oczywiście może się nimi posługiwać, ale nie może wspierać bezpośrednio działalności biznesowej firmy.

A.T.: – Kiedyś jedna fundacja, w ramach swoich działań edukacyjnych dla młodzieży, prowadziła promocję jednego z produktów bankowych. Zakładała konta, za które trzeba było później płacić. Bardzo to było nieeleganckie. Beneficjenci zostali wprowadzeni w błąd, fundator niewiele na tym zarobił, a wizerunkowo wyszło fatalnie.

A.T.: – Czasem jest tak, że na fali entuzjazmu firma decyduje się na powołanie fundacji, ale nie ma pomysłu, jak ta fundacja powinna działać dalej. Bywa, że fundator oczekuje, że fundacja sama znajdzie pieniądze na działanie. To nie jest najlepszy model. Fundacja powinna dążyć do tego, aby głównym źródłem jej finansowania były środki od fundatora.

A.T.: – Może regularnie informować fundatora o swojej działalności. Ale nie na takiej zasadzie, że raz do roku pochwali się swoimi sukcesami. Chodzi o systematyczne informowanie, które po pierwsze zaangażuje fundatora w działalność fundacji, a po drugie – pomoże mu zrozumieć filozofię jej działania. Stawiamy na taką partnerską, odważną i systematyczną komunikację. Bierność i czekanie na łaskę nie popłaca.

A.T.: – Fundacje korporacyjne mają oczywiście do tego prawo. Jednak opinia publiczna nie postrzega tego najlepiej, że fundacje założone przez firmy rywalizują o środki publiczne z innymi organizacjami pozarządowymi. Zalecamy więc, by fundacje korporacyjne ze szczególną ostrożnością i rozwagą podchodziły do korzystania ze środków publicznych, takich jak: dotacje rządowe, samorządowe, fundusze strukturalne czy wpływy z 1 procenta podatku.

A.T.: – Część zaleceń jest bardziej kategoryczna, część mniej. Nie zależało nam na wymyśleniu standardów, które zostałyby uznane za nieżyciowe. Jeżeli napisalibyśmy, że fundacja korporacyjna może być finansowana wyłącznie przez fundatora, to bardzo wiele z nich nie spełniłoby tego wymogu. A czy fundacja dotowana przez klientów i pracowników jest mniej dobra od fundacji dotowanej wyłącznie z budżetu firmy? To nie jest takie oczywiste. Jest wiele modeli fundacji korporacyjnych. Są takie, które pozyskują 1 procent podatku od pracowników fundatora. Ci pracownicy z własnej woli chcą wspierać fundację, którą znają i w której działania angażują się w ramach wolontariatu pracowniczego.

Są też takie, które działają lokalnie i korzystają z niewielkich dotacji samorządowych. Samorząd chce robić z nimi projekty, bo gmina na tym korzysta, a oni chcą współpracować z samorządem, bo partnerstwo z podmiotem publicznym to dla nich nobilitacja i większa wiarygodność. Czy w takich przypadkach korzystanie ze środków publicznych jest naganne? To wszystko nie jest takie czarno-białe, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

A.T.: – Najwięcej rozmów dotyczyło kwestii finansowych. Nie każdemu podobał się pomysł, aby publikować sprawozdania finansowe na internetowej stronie fundacji. Pojawiały się argumenty, że to niepotrzebne, bo prawo tego nie wymaga. Niektórzy obawiali się, że wzbudzi to niezdrową ciekawość, że złośliwi będą zarzucali fundacjom zbyt wysokie koszty działania. Ale ostatecznie fundacje uczestniczące w projekcie przegłosowały ten postulat. Okazało się, że wszyscy chcą do tego standardu aspirować, choć nie wszyscy go jeszcze spełniają.

A.T.: – Zaczęliśmy od badania, w którym wzięło udział 55 fundacji korporacyjnych. Zrobiliśmy konferencję podsumowującą i zaprosiliśmy fundacje do wspólnego budowania standardów. Zgłosiło się 45 organizacji. Co trzy miesiące spotykaliśmy się w Warszawie na dwudniowych zjazdach. Pierwszego dnia, podczas seminarium poznawaliśmy przykłady działań fundacji w Polsce i na świecie oraz obowiązujące w różnych krajach standardy. Drugiego dnia uczestnicy samodzielnie opracowywali standard po standardzie.

W lutym tego roku raz jeszcze przyjrzeliśmy się wszystkim i wprowadziliśmy ostateczne poprawki. Opracowaliśmy też pytania weryfikujące, by fundacje korporacyjne mogły przekonać się, czy spełniają konkretny standard. To nie są pytania o opinię czy wrażenie, tylko o fakty. Można odpowiedzieć: tak lub nie.

Ale te standardy nie służą wyłącznie fundacjom korporacyjnym. Bardzo zależy nam, aby korzystały z nich również inne organizacje grantodawcze, ale też instytucje publiczne, które regularnie ogłaszają konkursy dla NGO.

A.T.: – Większość tak. Nie widzę przeszkód, aby któreś ministerstwo skorzystało na przykład z rekomendacji, która mówi o dwuetapowości konkursów grantowych. W uproszczeniu chodzi o to, aby całą papierologię przełożyć na drugi etap konkursu, kiedy będzie wiadomo, że grantodawca jest zainteresowany pomysłem konkretnej organizacji.

A.T.: – Oczywiście. Już w czasie realizacji projektu zaobserwowałam wiele pozytywnych zmian. Jedna fundacja uprościła regulaminy konkursów grantowych, druga otworzyła się na społeczność lokalną, a jeszcze inna zaczęła publikować finansowe sprawozdania na swojej stronie internetowej.

Projektu Forum Darczyńców pt. "Podwyższenie jakości realizacji zadań publicznych przez fundacje korporacyjne w Polsce”

współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Agata Tomaszewska: Część zaleceń jest bardziej kategoryczna, część mniej. Nie zależało nam na wymyśleniu standardów, które zostałyby uznane za nieżyciowe.