Publicystyka - ngo.pl

– Na tym etapie pojawiło się najwięcej kontrowersji i konfliktów – mówi Ewa Stokłuska, członkini Rady ds. budżetu partycypacyjnego. – Wiele projektów zostało odrzuconych z przyczyn formalnych, choć w rzeczywistości były to przyczyny merytoryczne. Często zmianie ulegały kosztorysy. Zdarzało się, że te same rzeczy były wyceniane inaczej w różnych dzielnicach.

– Urzędnicy zupełnie arbitralnie odrzucali niektóre projekty – potwierdza Michał Zenka, członek dzielnicowego zespołu ds. budżetu partycypacyjnego na Ursynowie. – Przepuszczano projekty, których miejscem realizacji były Bieszczady albo Puszcza Augustowska. Te, które miały zostać zrealizowane w „pubach i restauracjach na terenie dzielnicy”, były odrzucane. Powodem było niewskazanie konkretnego miejsca. Skoro można wydać pieniądze gdzieś w Bieszczadach, a nie można w dzielnicowych pubach i restauracjach, to gdzie tu jest logika? – zastanawia się Michał Zenka.

Marcin Gałązka, mieszkaniec Targówka złożył projekt na budowę placu zabaw przy Domu Kultury „Zacisze” w dzielnicy Targówek. Na etapie oceny formalnej Urząd podniósł budżet inwestycji z 125 do 340 tys. zł (tyle przypadało na całe Zacisze). Gałązka poprosił o wyjaśnienia. Po dłuższym czasie okazało się, że koszt inwestycji wzrósł, bo projekt został zmieniony. Bez wiedzy i zgody projektodawcy, Urząd przerobił plac zabaw z małego na duży.

Podobnie było z projektem na plac zabaw przy ul. Tużyckiej. – Koszt inwestycji został skrupulatnie wyliczony poniżej 200 tys. zł - mówi Marcin Gałązka. – Urząd podwyższył kwotę do 340 tys. Dlaczego? Nie wiadomo. W tym przypadku podwyższenie kwoty nie mogło być uzasadnione zmianami w projekcie, bo takie nie zostały wprowadzone – mówi.

Marek Ślusarz, członek dzielnicowego zespołu ds. budżetu partycypacyjnego na Woli zwraca uwagę na jeszcze jeden problem. – Odpowiedzi do wniosków, które zostały odrzucone, powinny mieć jakiś standard. Ludzie muszą wiedzieć, dlaczego ich projekt nie przeszedł – mówi. – W tym roku w jednej dzielnicy odpowiedzi były lakoniczne i niewiele wyjaśniały. W drugiej były pisane prawniczym językiem, niezrozumiałym dla zwykłego mieszkańca, który poświęcił swój czas, by zrobić coś dobrego dla siebie i swoich sąsiadów. Powinniśmy szanować tych ludzi i nie zniechęcać ich do kolejnych aktywności – przekonuje.

W tym roku większość mieszkańców głosowała na kilkuzdaniowe opisy projektów. W większości przypadków pełne opisy projektów nie były udostępnione publicznie. Mieszkańcy głosowali więc nie do końca wiadomo na co. Problem uwidocznił jeden z projektów, który zakładał budowę boiska z torem żużlowym. W początkowym etapie informacja o torze żużlowym nie pojawiła się ani w tytule projektu, ani w jego krótkim opisie.

– Chyba wszyscy jesteśmy zgodni co do tego, by pełna treść projektów była ogólnodostępna – mówi Urszula Majewska z Centrum Komunikacji Społecznej, członkini Rady ds. budżetu partycypacyjnego. – Ale czy powinniśmy podpisywać projekty nazwiskiem pomysłodawcy? – zastanawia się. – Mieszkańcy są w tej kwestii podzieleni. Jedni powołują się na ochronę danych osobowych i podkreślają, że ważny jest projekt a nie to, kto jest jego pomysłodawcą. Nie chcą ujawniać swojego nazwiska w obawie, że będą szykanowani przez grupy, którym projekt nie przypadł do gustu. Drudzy są zdania, że wnioskodawca powinien brać odpowiedzialność za swój projekt. Poza tym, sytuacja powinna być jak najbardziej czysta, a skoro tak, nazwisko autora nie może być tajemnicą – relacjonuje Urszula Majewska. Zapowiada, że w kolejnej edycji budżetu wnioski złożone za pomocą internetu będą widoczne „od zaraz”. A jeśli projektodawca wyrazi zgodę, jego nazwisko będzie jawne i będzie można się z nim skontaktować.

To postulat zgłoszony przez Radę ds. budżetu partycypacyjnego. Jej członkowie są zdania, że obecna formuła głosowania jest mało edukacyjna. Mieszkańcy mogli bowiem głosować na pięć projektów i nie musieli zastanawiać się, czy ich łączny koszt nie przekracza budżetu danego obszaru lub dzielnicy. Członkowie Rady są zdania, że głosowanie powinno mieć walor edukacyjny. Powinna towarzyszyć mu refleksja: skąd wziąć na to pieniądze?

Urszula Majewska zdradza, że pomysł Rady znalazł poparcie również w Centrum Komunikacji Społecznej, jest rozpatrywany do wprowadzenia. – Będzie to jednak wymagało od mieszkańców większego zaangażowania – mówi. – Wiele głosów oddawanych jest na papierze. Mieszkańcy za każdym razem będą musieli sumować projekty i sprawdzać, czy mieszczą się w budżecie. Dla wielu może być to uciążliwe. Ale walor edukacyjny jest tego wart – przekonuje. – Rozwiązaniem mogłoby być ograniczenie się do głosowania przez internet (system zsumuje koszt wybranych projektów), ale na to jeszcze za wcześnie – dodaje.

Na ten pomysł wpadł Michał Zenka. Nie podoba mu się, że projekt za tysiąc złotych i projekt za milion potrzebują tej samej ilości głosów. – To niesprawiedliwe – przekonuje. Głos mieszkańca raz wart jest kilka złotych, a raz kilka tysięcy – zauważa. Jego zdaniem należałoby wprowadzić inny system liczenia głosów: sprawdzać, ile głosów przypadło na każdy tysiąc złotych. Jeśli „projekt A”, wart 200 tys. zł, zbierze ich tysiąc, to znaczy, że na każdy tysiąc złotych przypadło 5 głosów. Jeśli „projekt B”, wart 10 tys. zł, zbierze 100 głosów, to znaczy, że na każdy tysiąc złotych przypadło 10 głosów – dwa razy więcej, zwyciężyłby więc „projekt B”.

Michał Zenka wylicza, że gdyby wprowadzić proponowany przez niego algorytm, na Ursynowie zostałoby zrealizowanych aż 30 projektów. – Łącznie głosowało na nie 39 tys. mieszkańców, a więc 6 razy więcej niż na projekt, który wygrał – mówi.

Jego pomysł ma jednak przeciwników. Są zdania, że wprowadzanie proponowanego algorytmu spowodowałoby, że realizowane byłyby wyłącznie najtańsze projekty. „Przepchnięcie” większej inwestycji byłoby karkołomnym zadaniem.

– Chcielibyśmy uniknąć sytuacji, w których sąsiedzi wymarzyli sobie piękne podwórko a dostają coś, co obraża ich poczucie estetyki – śmieje się Marek Ślusarz. – Autorzy projektów powinni monitorować proces ich realizacji – przekonuje.

–  Dyskutowaliśmy o tym i doszliśmy do wniosku, że takie działania są potrzebne. Ale czy jest sens tworzyć kolejne ciała? – zastanawia się Urszula Majewska.

Jednym z pomysłów na rozwiązanie tej kwestii jest wydłużenie kadencji dzielnicowych zespołów. Ich członkowie z jednej strony mogliby doglądać realizowane projekty, z drugiej – przekazywać wiedzę i doświadczenia nowym zespołom, co zapewniłoby ciągłość w działaniu.

– Mieszkańcy powinni dostawać informacje o tym, jakie są inne ścieżki do realizacji projektów. Jeśli nie budżet obywatelski to może inicjatywa obywatelska – mechanizm starszy, a jednak znacznie mniej wypromowany? – podpowiada Ewa Stokłuska. Innym rozwiązaniem może być to, co zrobili mieszkańcy zrzeszeni wokół pomysłu wybudowania placu zabaw na Zaciszu. Napisali petycję do burmistrza. Teraz zbierają podpisy i zastanawiają się, co z tego wyniknie.

Zdaniem Stokłuskiej rozważyć należy również stworzenie, powiązanej z budżetem partycypacyjnym, platformy crowdfundingowej. – Jeśli dana społeczność doszłaby do wniosku, że jakiś projekt jest dla nich na tyle ważny, że byliby gotowi zapłacić za niego z własnych kieszeni, to dlaczego nie dać im takiej możliwości?

– Projekty do budżetu partycypacyjnego to też gotowa ściągawka dla radnych – zauważa Ewa Stokłuska. – Mogliby je systematycznie przeglądać, by te popularniejsze uwzględniać w „zwykłym” budżecie dzielnicy.