W drugiej połowie sierpnia, podczas 18 sesji Konferencji Stron Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) ochroną i ograniczeniami w międzynarodowym handlu objęto ok. 130 dodatkowych gatunków. Dla kolejnych podwyższono ich status ochronny, a kilku innym obniżono.
Zmiany te są wynikiem stale pogarszającego się stanu środowiska przyrodniczego i populacji zamieszkujących Ziemię dzikich roślin i zwierząt, przy jednocześnie coraz większej ludzkiej presji na eksploatację kurczących się zasobów. Nawet obniżenie statusu ochronnego nielicznych gatunków w paru przypadkach było efektem nie poprawy ich sytuacji, ale uznaniem, że zapewne już ostatecznie wymarły i restrykcyjny zakaz obrotu ich okazami nie ma sensu. Przyjęte zmiany wejdą w życie 19 listopada br.
Wśród gatunków, które zostały dodane do załączników CITES, są między innymi żyrafy, kolejne 18 gatunków rekinów, a także prawie 100 gatunków gadów, płazów i pająków wyłapywanych nielegalnie w krajach tropikalnych do celów amatorskich hodowli w Europie (w tym Polsce) i Ameryce Północnej. Objęto także ochroną szereg dodatkowych taksonów egzotycznych drzew, które są rabunkowo wycinane na potrzeby nienasyconego rynku krajów „rozwiniętych”.
Przedmiotem trwających niemal dwa tygodnie (16–28 sierpnia 2019) obrad 18 Sesji Konferencji Stron CITES były nie tylko zmiany na listach gatunków podlegających tej Konwencji, ale także dziesiątki decyzji dotyczących zasad tej ochrony. Wszystkie mają służyć poprawie skuteczności przestrzegania przepisów i ich efektywności. W większości zaostrzają one dotychczasowe regulacje lub nakładają dodatkowe obowiązki związane z monitorowaniem handlu czy badaniem stanu populacji.
Wśród nielicznych zmian łagodzących obostrzenia są te dotyczące instrumentów muzycznych. Biorąc pod uwagę, że instrumenty zwykle zawierają bardzo niewielkie fragmenty chronionych gatunków, nieraz pochodzą sprzed dziesięcioleci, a jednocześnie muzycy muszą z nimi często podróżować, wprowadzono dodatkowe ułatwienia w ich międzynarodowym przewozie. Ma to odciążyć nie tylko muzyków czy producentów instrumentów, ale i organy odpowiedzialne za przestrzeganie prawa. Zamiast wydawać tysiące zezwoleń na wielokrotny przewóz przez granicę tych samych pojedynczych skrzypiec czy smyczków, zawierających minimalne ilości chronionego drewna, będą się mogły skupić na skuteczniejszej kontroli obrotu hurtowego.
Pierwotnie sesja ta miała się odbyć na przełomie maja i czerwca na Sri Lance. Jednak z powodu ataków terrorystycznych w tym kraju i późniejszej niepewnej sytuacji pod względem bezpieczeństwa, została przeniesiona na sierpień do Genewy w Szwajcarii. Jak zawsze od 16 lat, poza oficjalną polską delegacją rządową, w roli obserwatorów uczestniczyli w niej także eksperci z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”. W tym roku Ministerstwu Środowiska nie udało się dochować wynikających z prawa terminów i wymagane poparcie dla udziału obserwatorów przesłało dzień po ostatecznej dacie zgłoszeń. W związku z tym przedstawiciele „Salamandry” uczestniczyli jako reprezentanci organizacji międzynarodowej (CEEweb for Biodiversity), do której „Salamandra” należy. Jak zawsze specjaliści z „Salamandry” aktywnie uczestniczyli w trwających po kilkanaście godzin dziennie obradach, spotkaniach i kuluarowych dyskusjach. Jedna z zaproponowanych przez nich zmian w propozycji dotyczącej zakresu ochrony jaszczurek z rodzaju Goniurosaurus została wpierw przyjęta przez kraje proponujące te zwierzęta do ochrony, a następnie zaakceptowana przez Konferencję Stron.
W najbliższych miesiącach nad podjętymi w ramach CITES decyzjami będzie musiała pochylić się Komisja Europejska i jej organy. Powinny one dostosować przepisy unijne do zmian, a nowelizacje te powinny wejść w życie w podobnym czasie jak decyzje Konferencji Stron, czyli w drugiej połowie listopada. Co to oznacza dla Polski i jej obywateli? Np. hodowcy zwierząt powinni wiedzieć, że ok. 100 dodatkowych, występujących w handlu gatunków zwierząt zostanie objętych ochroną i obowiązkiem rejestracji (ich lista jest obecnie dostępna pod adresem http://salamandra.org.pl/component/content/article/34-cites/1215-cites-hodowla.html). Muzyków czy lutników należałoby powiadomić o nowych zasadach obrotu instrumentami. Odpowiednie informacje powinny także dotrzeć do celników czy policji – organów powołanych do egzekwowania przestrzegania prawa. W przeszłości Ministerstwo Środowiska, odpowiedzialne za wdrażanie CITES w Polsce, wcale lub w znikomym stopniu informowało o wprowadzanych zmianach. Zapewne i tym razem ciężar kampanii informacyjnej spocznie na organizacjach pozarządowych. PTOP „Salamandra” rozważa przygotowanie i wydanie trzeciej, zaktualizowanej wersji krajowego podręcznika dotyczącego CITES. Poprzednia wersja jest nieodpłatnie dostępna w Internecie na stronie Towarzystwa, jednak za trzy miesiące znaczna jej część straci aktualność.
Źródło: PTOP Salamandra