Media zapowiadają głębokie zmiany w ustawie o PIT. Niektóre z nich będą również dotyczyć organizacji pozarządowych, a dokładniej organizacji pożytku publicznego, które mają prawo otrzymywać 1 proc. alokacji.
Skarb państwa dobrze zabezpieczony
Przypomnijmy, że już w maju br. na posiedzeniu
sejmowej podkomisji ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi
wiceminister finansów Elżbieta Chojna-Duch zapowiadała zmiany
dotyczące sposobu przekazywania alokacji procentowej. Pani minister
została zaproszona przez posłów podkomisji w celu wyjaśnienia
powodów, dla których, w kwietniu tego samego roku jeden z
dyrektorów resortu skierował do naczelników urzędów skarbowych
instrukcję uzależniającą możliwość przekazania 1 proc. od faktu
uregulowania przez podatnika wszystkich zobowiązań wobec fiskusa.
Zalecenie wzbudziło wówczas medialne kontrowersje i oburzenie
organizacji. Głos zabrał sam premier i minister finansów, którzy
doprowadzili do uchylenia feralnej instrukcji.
Problem jednak pozostał, ponieważ, jak w
trakcie wspomnianego posiedzenia podkomisji tłumaczyła minister
Chojna-Duch, dyrektor miał prawo przygotować takie pismo stosując
rozszerzającą wykładnię przepisów art. 45 ustawy o PIT, który
formułuje ogólne warunki składania deklaracji rozliczeń
podatkowych. Stąd też na posiedzeniu podkomisji okazało się, że
resort będzie zmierzał do klaryfikacji odpowiednich przepisów, tak
aby można było stosować jednolitą wykładnię. Teraz propozycje zmian
przybrały już kształt projektu ustawy.
Sęk w tym, że organizacje pozarządowe
oczekiwały, że przepisy staną się nie tylko jaśniejsze, ale także
bardziej przyjazne dla podatnika i samej idei 1 proc. Tymczasem
według doniesień „Rzeczpospolitej” zmiany idą dokładnie w odwrotnym
kierunku. Rządowy projekt przewiduje dwa warianty zmian. W obu
przepisy mają zostać ujednolicone w taki sposób, który odpowiadałby
intencjom opisywanej wcześniej instrukcji. Urzędy skarbowe będą
przekazywać alokacje pod warunkiem, że zapłacona zostanie całość
podatku, która będzie wynikać z zeznania. Ewentualnie urząd
przelewając 1 proc. będzie mógł wziąć pod uwagę kwotę wynikającą z
korekty deklaracji podatkowej, jeśli takową podatnik złoży do końca
czerwca danego roku. Co więcej, w jednym z wariantów założono, że
jeśli z korekty będzie wynikać, że zawyżono kwotę odprowadzonego
podatku, to podatnik zostanie dodatkowo obciążony obowiązkiem
zwrotu różnicy między faktycznie wypłaconą organizacji pożytku
publicznego alokacją, a tą jaka wynikałby ze złożonej korekty. W
obu wariantach wielkość alokacji będzie również pomniejszana o
koszty przelewu.
Odpowiednie zabezpieczenia przed potencjalnym
uszczerbkiem dla skarbu państwa spowodowanym błędnym obliczeniem
podatku, a co za tym idzie alokacji, zostaną również wprowadzone do
ordynacji podatkowej. W ustawie znajdzie się dodatkowy artykuł 77c
zabezpieczający państwo w sytuacji, gdy nadpłata podatku zostanie
ustalona w wyniku decyzji administracyjnej. Wówczas także podatnik
będzie musiał zwrócić fiskusowi różnicę między faktycznie
przekazaną kwotą alokacji a tym, jaka powinna zostać przekazana,
jeśli oczywiście zajdzie taka potrzeba.
Podsumowując, w przypadku zawyżeń kwoty podatku więcej zarobi organizacja (choć dostanie i tak mniej ze względu na koszty przelewu), państwo dostanie to, co mu się należy, a podatnik zostanie dodatkowo ukarany za źle obliczony 1 proc.
Koniec anonimowości
Jednak zmiany w trybie alokacji 1 proc. mają
nie tylko negatywny wydźwięk. Z projektu nowelizacji wynika, że na
życzenie podatnika naczelnicy będą przekazywać organizacjom
pozarządowym w formie pisemnej jego dane personalne. Ustawowo
zostanie więc uregulowany problem anonimowości mechanizmu
procentowego, który dotąd próbowano „obejść” zarządzeniami ministra
finansów. Jak napisano w uzasadnieniu do projektu informacje te
będą dotyczyć wyłącznie imienia, nazwiska, adresu oraz wysokości
przekazanej kwoty. W projekcie, ani w uzasadnieniu nie ma mowy o
przekazywaniu dodatkowych informacji, na przykład odnośnie celu, w
jakim powinna zostać wykorzystana alokacja. Mimo wszystko, będzie
to bardzo ważna zmiana, ponieważ jeśli przepisy wejdą w życie,
organizacje pozarządowe same będą mogły szacować zainteresowanie
podatników tą formą wspierania trzeciego sektora, a jednocześnie
utrzymywać bezpośrednie kontakty z podatnikami i obywatelami
chętnymi do wspierania ich działalności. Rozwiązanie to
umożliwiłoby, więc lepszą promocję mechanizmu procentowego.
Zmiany w wykazie OPP
Istotnym szczegółem jest też nałożenie w jednym
z wariantów projektu, na ministrów polityki społecznej i finansów
zobowiązania do stworzenia rejestru organizacji pożytku publicznego
uprawnionych do otrzymywania 1 proc. i publikowania go w „Monitorze
Polskim”. Nowość polega jednak przede wszystkim na tym, że rejestr
ów zawierać będzie nie tylko nazwę, siedzibę, numer KRS (jak
dotychczas), ale także numer rachunku bankowego, na który miałaby
być przekazywana alokacja. Oznacza to, że organizacje będą musiały
dostarczyć resortom dodatkowych danych. Przypomnijmy na marginesie,
że jesienią 2007 r. Ministerstwo Finansów zwróciło się do
organizacji pożytku publicznego z żądaniem przesłania do
odpowiedniego urzędu skarbowego numerów kont. Teraz z mocy ustawy
numer rachunku będzie elementem wykazu na podstawie, którego urzędy
skarbowe będą dokonywały przelewów. Jeśli więc organizacja nie
zadba o to, aby w wykazie znalazł się komplet informacji, to może
się liczyć z utratą alokacji. Pocieszeniem może być to, że w
alternatywnej wersji zmian, przewiduje się nowelizację ustawy o
działalności pożytku publicznego, polegającą na zobowiązaniu
ministra polityki społecznej do stworzenia i aktualizowania
rejestru w formie elektronicznej. Taki sposób prowadzenia tej bazy
danych z pewnością byłby bardziej przyjazny zarówno dla organizacji
jak i podatników.
Nagrody bez podatku
W nowelizacji znalazły się również inne zmiany,
które dotyczą pośrednio trzeciego sektora. Wolne od opodatkowania
będą „[…] nagrody przyznane przez krajowe i zagraniczne organy
władzy i ich urzędy, w tym jednostki organizacyjne im podległe lub
przez nie nadzorowane […]” oraz „[…] jak również krajowe,
zagraniczne i międzynarodowe organizacje (instytucje) oraz ich
organy za wybitne osiągnięcia […]”. Z przepisu wynika więc, że
zwolnione z opodatkowania będą także nagrody przyznawane przez
organizacje pozarządowe. W tym samym przepisie zawarte są jednak
pewne ograniczenia. Nagrody będą musiały być przyznawane ze względu
na osiągnięcia w dziedzinie nauki, kultury i sztuki oraz z tytułu
działalności na rzecz praw człowieka, i tylko w części, którą
podatnik przekaże na rzecz instytucji realizującej cele określone w
art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego. Tak więc aby
skorzystać ze zwolnienia, podatnik będzie musiał obdarować
instytucję (czyli nie tylko organizację) prowadzącą jakąś formę
działalności pożytku publicznego.
Opisywana nowelizacja obecnie znajduje się
jeszcze na etapie prac rządowych. Należy się jednak spodziewać, że
niebawem trafi do Sejmu. Musi zostać uchwalona odpowiednio
wcześnie, aby obywatele mogli się do niej zastosować w nowym roku
podatkowym.
Śródtytuły pochodzą od redakcji.
