Publicystyka - ngo.pl

Kodeks postępowania administracyjnego zawiera własne normy o charakterze zasad. Nazywane są one „zasadami ogólnymi” i znajdują się w rozdziale 2 (art. 6-16). Trzeba pamiętać, że zasady odnoszą się nie tylko do aktu, w którym zostały zapisane. Promieniują na cały system prawa, ponieważ wpływają na jego stosowanie i interpretacje.

Zasada ta znajduje się w nowym artykule kpa – artykule 7a. Stosuje się ją gdy w sprawie są wątpliwości co do rozumienia przepisu, a postępowanie dotyczy:

1. nałożenia na stronę obowiązku (np. obowiązek zwrotu środków unijnych na podstawie art. 207. ustawy o finansach publicznych);
2. ograniczenia lub odebrania stronie uprawnienia (np. koncesji czy zezwolenia na określoną działalność).

Wątpliwości w wykładni powstają wówczas gdy prowadzi ona do kilku równoprawnych rezultatów. W takim przypadku organ ma obowiązek wybrać rozwiązanie, które jest najbardziej korzystne dla strony. O tym, który wynik wykładni jest korzystny decyduje stanowisko strony, a nie ocena organu. Stanowisko strony może wynikać z treści jej żądania lub zostać wskazane w toku postępowania.

Zasada nie ma zastosowania jeśli:

1. istnieje ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego;
2. w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych;
3. w sprawach gdzie są sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, w takim zakresie, w jakim kolizja interesów uniemożliwi wybór jednej, korzystnej dla wszystkich stron i osób trzecich bezpośrednio zainteresowanych wynikiem postępowania, wykładni.

Wyłączenia stosowania tego przepisu są takie same, jak w przypadku rozstrzygania wątpliwości co do stanu prawnego. Dodatkowo nie stosujemy go, gdy przepisy odrębne wymagają od strony wykazania określonych faktów.

Na prawo składają się zarówno przepisy, jak i praktyka ich stosowania. Mimo że sprawy mają charakter indywidualny, to możliwe jest wypracowanie utrwalonych praktyk w zakresie ich rozstrzygania, jeżeli mają ten sam stan faktyczny i prawny. Dotyczy to na przykład przyznawania pomocy społecznej osobom w określonej sytuacji.

Utrwalona praktyka to sposób stosowania normy prawnej, który można uznać za dominujący w badanym okresie. Na przykład jeżeli organ kilkukrotnie nadał dziecku nietypowe imię, to w kolejnym przypadku nie powinien odmawiać.

Zasada ta ma swoje wyjątki. Zmiana utrwalonej praktyki może wynikać z:

1. niezgodności tej praktyki z prawem (np. potwierdzonej orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego);
2. z faktu, że praktyka była wynikiem przestępstwa;
3. z braku obiektywnej możliwości spełnienia oczekiwań strony (np. przy wyczerpaniu się środków z budżetu);
4. ważnego interesu publicznego (np. zmiany polityki państwa).

Te trzy zasady są powiązane z zasadą budowania zaufania do władzy publicznej. Zasady bezstronności i równego traktowania mają za zadanie zapewnienie obiektywności rozstrzygnięć. Celem jest podkreślenie, że urzędnicy powinni kierować się wyłącznie dobrem ogólnym i wykluczać rozstrzyganie w oparciu o własne interesy (bezstronność). Organy powinny też unikać różnicowania swojego postępowania, gdy stany faktyczne w określonych sprawach są takie same (równe traktowanie).

1. przydatne do realizacji danego celu;
2. konieczne w danej sytuacji;
3. proporcjonalne w ścisłym znaczeniu, co oznacza, że utrzymana jest właściwa relacja między celem działania, a ciężarem i dolegliwościami.

Zasada może mieć np. zastosowanie przy często praktykowanym przez urzędników wymogu przedstawiania zaświadczeń. Jeżeli dokumenty potwierdzające określoną sytuację są publicznie dostępne albo w posiadaniu organu, można odmówić dostarczenia zaświadczenia. Jednocześnie urzędnik nie może wyciągnąć negatywnych konsekwencji z tego powodu.

Mediacja jest rozumiana jako działania zmierzające do zakończenia sprawy przy udziale bezstronnego i niezależnego wobec stron i wobec organu podmiotu. Mediatorem może być w zasadzie każda osoba, którą wskażą uczestnicy mediacji lub organ administracji publicznej, w przypadku gdy strony tego nie uczynią. Nie może to być jednak pracownik organu, przed którym toczy się postępowanie. Kodeks nie wymaga od mediatora posiadania określonych kwalifikacji lub doświadczenia. Istotą jest zaufanie stron do osoby mediatora, który ma pomóc w polubownym rozstrzygnięciu sprawy.

1. stroną postępowania a organem administracji publicznej (np. w przypadku postępowania o zwrot środków z UE);
2. stronami postępowania, które są w sporze (np. spór dotyczący warunków zabudowy).

Efektem mediacji może być zawarcie ugody administracyjnej lub wydanie decyzji w ustalonym zakresie.

1. Zasady ogólne w kpa mają szczególną rangę – organ administracji musi się do nich odnosić na każdym etapie swoich działań.
2. Zasady mają charakter normatywny – możesz oprzeć odwołanie na fakcie złamania zasady.
3. Jeżeli są wątpliwości w zakresie interpretacji prawa organ powinien zastosować tę interpretację, która jest dla strony najbardziej korzystna. Podobnie przy stanie faktycznym.
4. Jeżeli jest utrwalona linia postępowania organu, to organ powinien się jej trzymać.
5. Ustawodawca podkreślił, że organ musi być bezstronny i możliwie najmniej ingerujący w interesy strony.
6. Wszędzie tam gdzie to możliwe sprawy powinny być rozstrzygane w sposób polubowny.

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.