Publicystyka - ngo.pl

Stała Konferencja Ekonomii Społecznej i jej przewodniczący Henryk Wujec napisali kolejny list do wojewody małopolskiego Jerzego Millera w sprawie ośrodka Zielony Dół prowadzonego przez Laboratorium Cogito, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością działającą nie dla zysku.

Spółka od trzech lat prowadziła hotel i miejsce, w którym przygotowywano catering na terenie należącego do Skarbu Państwa ośrodka konferencyjnego. Celem spółki nie był jednak zysk, a konkretna działalność społeczna – rehabilitacja oraz reintegracja zawodowa osób po kryzysach psychiatrycznych, które znajdują zatrudnienie w spółce.

Niestety kilka miesięcy temu wojewoda Miller, bez podania przyczyn, nie przedłużył spółce umowy najmu (wbrew argumentom podawanym przez urząd Wojewody, przedłużenie umowy jest dopuszczone prawnie a w przypadku Zielonego Dołu znajduje pełne uzasadnienie ze względu na wyjątkowe korzyści społeczne – zwraca uwagę w swoim liście SKES).

SKES w swoim liście zauważa również, że warunki przetargu na wynajem ośrodka, wykluczają dotychczasowy podmiot prowadzący ośrodek (i dający tam zatrudnienie ponad 20 osobo chorującym psychicznie). Takie wykluczenie nie ma uzasadnienia prawnego – czytamy w liście SKES. Prezentujemy obydwa listy Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej.

Warszawa, 6 sierpnia 2013 r.

Henryk Wujec

Przewodniczący Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej

Szanowny Pan Jerzy Miller

Wojewoda Małopolski

Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie

ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków

Szanowny Panie Wojewodo, Drogi Jerzy,

W związku z brakiem odpowiedzi na pismo z 13 czerwca 2013 r., jakie Stała Konferencja Ekonomii Społecznej przesłała w sprawie nieprzedłużania umowy najmu Ośrodka „Zielony Dół” w Krakowie z Laboratorium Cogito, spółką non-profit założoną przez Stowarzyszenie Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej, i w nawiązaniu do naszej rozmowy na Watrze Łemkowskiej, zwracam się o ponowne przeanalizowanie i zmianę podjętych decyzji.

Wiem, że pomimo głosów licznych organizacji, które występowały w obronie spółki Laboratorium Cogito i jej pracowników – ponad 20 osób chorujących psychicznie – decyzja o wypowiedzeniu umowy najmu Zielonego Dołu została podtrzymana. Umowa ta była podpisana przez Wojewodę Stanisława Kracika ponad 3 lata temu na preferencyjnych warunkach, z odstąpieniem od trybu przetargowego, na co pozwalała ustawa o gospodarce nieruchomościami. Ustawa daje także teraz możliwość podpisania nowej umowy na następne 3 lata, z czego jak wiadomo Wojewoda Małopolski wielokrotnie wcześniej korzystał. Laboratorium Cogito zostało więc potraktowane gorzej niż wielu innych najemców.

Równocześnie 25 lipca 2013 r. ogłoszony został konkursu na najem zespołu obiektów Ośrodka Zielony Dół w krakowskiej Woli Justowskiej. Wszczęte postępowanie skierowane jest jednak tylko do podmiotów posiadających ustawowy status Organizacji Pożytku Publicznego, prowadzących swoją działalność statutową na terenie województwa małopolskiego w zakresie: pomocy społecznej, ochrony i promocji zdrowia, nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania lub działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem.

Konkurs ten ma zatem zasadniczą wadę, a mianowicie jego warunki wykluczają dotychczasowy podmiot, który dzierżawił ośrodek i prowadził w nim od 3 lat działalność usługową, zatrudniając dzięki temu 20 osób niepełnosprawnych. Spółka Laboratorium Cogito nie posiada statutu organizacji pożytku publicznego, co uniemożliwia jej start w konkursie, to niezrozumiałe wykluczenie dotychczasowego podmiotu prowadzącego Ośrodek jest krzywdzące dla Laboratorium Cogito i dla osób zatrudnionych. Ani z ustawy o działalności pożytku publicznego, ani z ustawy o gospodarce nieruchomościami nie wynika konieczność ograniczania podmiotów biorących udział w konkursie do organizacji pożytku, a działalność społecznie użyteczną pełnią przecież różne podmioty, w tym spółki nie nastawione na zysk, takie na przykład jak Laboratorium Cogito.

Decyzja o wykluczeniu Laboratorium Cogito z konkursu, nie mająca uzasadnienia prawnego ma charakter arbitralny. Uważam, że z tych powodów konkurs na najem zespołu obiektów Ośrodka Zielony Dół w Krakowie powinien zostać unieważniony i o to właśnie zwracam się z prośbą w imieniu SKES do Wojewody Małopolskiego.

Z wyrazami szacunku,

W imieniu członków SKES

Henryk Wujec

Przewodniczący Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej

Warszawa, 13 czerwca 2013 r.

Henryk Wujec

Przewodniczący Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej

Sz. P. Jerzy Miller

Wojewoda Małopolski

Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie

ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków

Do wiadomości:

Sz. P. Władysław Kosiniak-Kamysz

Minister Pracy i Polityki Społecznej

Sz. P. Michał Boni

Minister Administracji i Cyfryzacji

Szanowny Panie Wojewodo,

Jako osoby związane z wspieraniem i promocją ekonomii społecznej w Polsce wyrażamy ogromne zaniepokojenie obecnym stanowiskiem Pana Wojewody w sprawie nieprzedłużania umowy najmu Ośrodka „Zielony Dół” w Krakowie z Laboratorium Cogito, spółką non-profit założoną przez Stowarzyszenie Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej.

Głównym i skutecznie realizowanym celem spółki jest tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych chorujących psychicznie oraz ich społeczna i zawodowa rehabilitacja. Spółka Laboratorium Cogito jest podmiotem non-profit. Wszystkie zyski z jej działalności są przeznaczane na cele statutowe związane z rehabilitacją osób chorujących psychicznie. Tak funkcjonujące przedsiębiorstwo społeczne to model dobrze znany w krajach europejskich i traktowany przez władze publiczną jako ważny partner w efektywnej realizacji polityki społecznej.

Dokonania ośrodka, zbudowana przez niego marka, środowiska, które wokół siebie skupił, są doskonale znane zarówno Panu, jak i opinii publicznej, nie ma zatem powodu, by po raz kolejny je przywoływać. Warto jednak podkreślić, że działania Stowarzyszenia i jego spółki są unikalne w skali całej Polski i zostały wielokrotnie docenione poprzez liczne wyróżnienia i certyfikaty, m.in. certyfikat Lodołamacze 2011, Nagrodę Małopolskiego Lidera Przedsiębiorczości Społecznej 2012, certyfikat Zakup Prospołeczny, udział w finale ogólnopolskiego Konkursu na Najlepsze Przedsiębiorstwo Społeczne Roku (2011).

Utrzymanie w mocy decyzji o nieprzedłużeniu umowy najmu oznacza nieuchronne i nieodwracalne zrujnowanie dotychczasowego dorobku ośrodka oraz rozwiązanie umów o pracę z osobami niepełnosprawnymi (oprócz 23 osób zatrudnionych w ośrodku w chwili obecnej 6 osób wykluczonych społecznie przygotowuje się tu do podjęcia pracy na otwartym rynku).

Należy podkreślić, że w przypadku osób chorujących psychicznie rozwiązanie umowy o pracę poza pogorszeniem sytuacji materialnej i koniecznością korzystania z pomocy społecznej oznacza także pogorszenie stanu zdrowia i zaprzepaszczenie efektów dotychczasowej terapii.

Jesteśmy przekonani, że podejmując tak ważne decyzje każda roztropna władza powinna uwzględniać kompleksowy rachunek kosztów i korzyści społecznych. W tym przypadku wlicza się weń choćby koszty pomocy społecznej i zdrowotnej osób zwalnianych z pracy po zamknięciu ośrodka.

Pamiętać należy też o rodzinach osób chorujących (otrzymują one kompleksowe wsparcie, a dzięki temu, że nie muszą opiekować się swoimi chorującymi bliskimi, sami mogą pracować). Bardzo ważna jest też kwestia efektywnie realizowanej w ośrodku integracji społecznej oraz łamania barier i stereotypów dotyczących osób chorujących psychicznie.

Stowarzyszenie i prowadzona przez nie spółka nie przetrwają skutków finansowych Pańskiej decyzji, ze względu na grożące im kary umowne za niewywiązanie się z umów z klientami, konieczność zawieszenia działalności gospodarczej oraz koszt zwolnień grupowych.

Zdajemy sobie sprawę, że z formalnego punktu widzenia ma Pan prawo nie przedłużać umowy najmu. Dobre praktyki innych województw i samorządów wskazują jednak, że w określonych przypadkach formalności mogą być rozstrzygane na korzyść najemcy. Np. miasto stołeczne Warszawa stosuje zasadę automatycznego przedłużania umów na wynajem lokali po wygaśnięciu pierwotnej umowy, gdy nie ma poważnych zastrzeżeń do najemcy, generującego jednocześnie duże korzyści społeczne. Taka sama możliwość istnieje również w przypadku nieruchomości. Co więcej Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami daje Skarbowi Państwa szerokie możliwości dysponowania nieruchomościami (włącznie z możliwości przekazania ich w darowiźnie), w tym partnerom i podmiotom prywatnym. Nie jest więc tak, że do utrzymania rzeczonej decyzji zmusza Pana bezwzględne prawo.

Na rzecz zmiany Pańskiego stanowiska przemawia również fakt, że Stowarzyszenie zainwestowało niebagatelne środki w doprowadzenie wynajmowanej nieruchomości do obecnego, atrakcyjnego stanu. Były to środki powierzone Stowarzyszeniu przez licznych darczyńców, prywatnych i publicznych, którzy przekazywali je na określony cel społeczny. Sytuacja, w której ośrodek wyremontowany z darowizn i dotacji zostanie przekazany na realizację innych celów, choćby nawet równie szczytnych, będzie de facto wykorzystaniem darowizn niezgodnie z ich przeznaczeniem, co stanowi poważne naruszenie zaufania publicznego. Ten ostatni aspekt bardzo zaniepokoił Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Irenę Lipowicz, która zapowiedziała interwencję w obronie praw darczyńców.

Podnoszony wielokrotnie argument, że teren ten jest zbyt cenny, by korzystała z niego tylko jedna organizacja czy przedsiębiorstwo społeczne, pozornie należy do porządku dbałości o przejrzystość podejmowania decyzji. Pozornie, gdyż konkurs ofert miał sens przed podpisaniem pierwszej umowy i przed poniesieniem przez Stowarzyszenie dużych inwestycji w remont ośrodka, a nie obecnie, gdy inny podmiot nieuchronnie skorzysta z wysiłków i nakładów poniesionych przez Laboratorium Cogito.

Praktyka dobrego rządzenia i elementarnej przyzwoitości w relacjach administracji rządowej z sektorem pozarządowych wymagałaby, bez względu na zapisy umowy, zezwolenia na korzystanie z terenu ośrodka obecnemu najemcy przynajmniej do czasu zwrotu poniesionych przez niego nakładów. Inaczej pozostaje wrażenie nadużycia sektora społecznego przez sektor publiczny, który do czasu podpisania umowy z Laboratorium Cogito ponosił wysokie koszty utrzymania nieruchomości będącej wówczas w złym stanie.

Chcemy zwrócić również uwagę, że jest Pan przedstawicielem rządu, któremu zależy na rozwoju ekonomii społecznej w Polsce, który pracuje nad strategią jej rozwoju i Paktem na rzecz Ekonomii Społecznej, powołał Zespół do spraw rozwiązań systemowych w zakresie ekonomii społeczne, promuje standardy współpracy administracji rządowej i samorządowej z przedsiębiorstwami społecznymi, przymierza się do przyjęcia ustawy o przedsiębiorczości społecznej. Przedsiębiorstwa te potrzebują przede wszystkim stabilnych rozwiązań, w tym w zakresie wynajmu nieruchomości i lokali. W innym przypadku nie jest możliwe tworzenie trwałych miejsc pracy dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem, co jest z pewnością troską również Pana Wojewody.

Wiele samorządów w Polsce zrozumiało już, jak bardzo sukces aktywnych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu zależy od kreowanych przez nie warunków rozwoju ekonomii społecznej. Byłoby wielką stratą, gdyby województwo małopolskie, będące dotąd liderem wspierania przedsiębiorczości społecznej, dokonało w tym zakresie ogromnego kroku wstecz, stając się przyczyną upadku wiodącego w kraju przedsiębiorstwa społecznego.

Apelujemy o zmianę decyzji w sprawie przedłużenia umowy z Laboratorium Cogito oraz umożliwienie trwałego funkcjonowania temu zasłużonemu przedsiębiorstwu społecznemu.

Z poważaniem,

W imieniu członków SKES

Henryk Wujec

Przewodniczący Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej

Do porozumienia należą: Fundacja Akademia Obywatelska, Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Rozwoju Społeczeństw Obywatelskiego, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Instytut Spraw Publicznych, Izba Przedsiębiorstw Społecznych przy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Stowarzyszenie „Czas Przestrzeń Tożsamość”, Stowarzyszenie "Niepełnosprawni dla Środowiska EKON", Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych, Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy.