Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach może zostać uchwalony na jednym posiedzeniu Sejmu (do piątku 2 grudnia) i wejść w życie jeszcze w tym roku. Zmiany faworyzują zgromadzenia organizowane przez administrację publiczną, kościoły oraz zgromadzenia cykliczne. Stwarza to możliwość blokowania innych manifestacji.
Sposób przygotowania propozycji budził wiele wątpliwości. Zgłoszony przez posłów Prawa i Sprawiedliwości projekt pozbawiony jest praktycznie uzasadnienia (załączone uzasadnienie nie odpowiada na pytanie o powód i cel proponowanych zmian). Pomysł uprzywilejowania części zgromadzeń kosztem innych budzi wątpliwości konstytucyjne, o czym mówi m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich (piszemy o tym w dalszej części materiału).
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, co może oznaczać, że nowe zasady organizowania zgromadzeń zaczną obowiązywać jeszcze w 2016 r.
Jak projekt ogranicza konstytucyjną swobodę organizacji zgromadzeń?
-
Mechanizm faworyzujący zgromadzenia organizowane przez administrację publiczną, kościoły i związki wyznaniowe.
Projektodawcy w ogóle nie dopuszczają możliwości kolizji zgromadzeń organizowanych przez władze i kościoły z pozostałymi zgromadzeniami. Z jednej strony, zgromadzenia władzy i kościołów uzyskają ochronę – nie można będzie wyrazić wobec nich dezaprobaty w formie tzw. kontrmanifestacji. Z drugiej – powstaje możliwość sabotowania (blokowania) przez władze publiczną zaplanowanych wcześniej manifestacji obywatelskich.
-
Możliwość organizowania zgromadzeń cyklicznych.
Decyzję w ich sprawie podejmował będzie wojewoda czyli administracja rządowa w terenie. To poważne odstępstwo od obowiązującej dziś zasady, że kompetencje w zakresie zgromadzeń ma organ gminy (czyli gospodarz terenu, na którym organizuje się manifestację).
Decyzja wojewody podejmowana będzie w oparciu o arbitralne przesłanki. Będzie on władny decydować co jest "doniosłym i istotnym dla historii Rzeczypospolitej Polskiej wydarzeniem".
Podobnie jak w przypadku zgromadzeń organizowanych przez władzę i kościoły, również zgromadzenia cykliczne będą chronione (nie będzie można organizować innych zgromadzeń w tym samym miejscu i czasie), a także będą wypychać zgłaszane wcześniej zgromadzenia niecykliczne (trzeba będzie je odwołać lub zmienić ich miejsce).
Adam Bodnar o nowelizacji zgromadzeń
RPO tłumaczy na wstępie, że "(...) konieczna jest szczególna ochrona wolności zgromadzeń publicznych przed nadmiernymi, bezzasadnymi ograniczeniami. W szczególności, ustawodawca ma obowiązek stworzenia takiego prawa, które chronić będzie przed instrumentalnym ograniczaniem przez władzę publiczną możliwości organizowania i uczestniczenia w zgromadzeniach publicznych (wyróżn. red). Należy zatem stanowczo podkreślić, że wyposażenie władzy publicznej w instrumenty ograniczające wolność zgromadzeń jest dopuszczalne wyłącznie wówczas, gdy są spełnione przesłanki wskazane w art. 31 ust. 3 Konstytucji".
Wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich budzi więc, tworzona przez projekt, hierarchia manifestacji, a szczególnie stawienie na jej czele zgromadzeń organizowanych przez władze publiczne.
"Zasadniczą wątpliwość, z punktu widzenia realizacji praw obywatela, budzi (…) preferowanie zgromadzeń organizowanych przez organy władzy publicznej przed zgromadzeniami obywateli."
Z kolei próba ograniczenia możliwości organizowania więcej niż jednego zgromadzenia w tym samym miejscu i czasie – czyli, bądź zakaz, bądź poważne ograniczenia wymierzone w kontrmanifestacje, może stwarzać, w opinii Adama Bodnara, poważne ryzyko naruszenia praw człowieka.
"Pragnę przypomnieć, że możliwość ograniczenia organizowania kilku zgromadzeń w tym samym miejscu jest także wątpliwa w świetle EKPCz oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ETPCz), interpretującego art. 11 EKPCz. ETPCz zwraca m.in. uwagę na prawo do kontrdemonstracji i przywiązuje istotną wagę do ochrony zgromadzeń publicznych, jeśli tylko mają pokojowy charakter".
Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich
"Podsumowując, należy stwierdzić, że projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach (druk nr 1044) nie powinien zostać uchwalony, ponieważ proponowane w nim rozwiązania są niezgodne z Konstytucją i międzynarodowym standardem wyznaczającym zakres wolności zgromadzeń".
Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.
Źródło: inf. własna (poradnik.ngo.pl)