Publicystyka - ngo.pl

W poprzednim roku zostało zarejestrowanych około 4,8 tysięcy zbiórek – tyle razy obywatele i obywatelki tworzący organizacje pozarządowe lub komitety społeczne zgłaszali prowadzenie zbiórki pieniędzy lub darów rzeczowych. Oznacza to, że w 2017 roku zbiórki były prowadzone częściej niż w latach poprzednich – prezentuje to poniższy wykres. Uwagę zwraca niski wynik w 2014 roku, który jest efektem tego, że dane za 2014 rok dotyczą de facto tylko połowy roku. To właśnie 18 lipca 2014 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o zbiórkach publicznych. Tego dnia zaczął też funkcjonować serwis internetowy zbiorki.gov.pl gromadzący dane o wszystkich zbiórkach prowadzonych w całym kraju (z niego pochodzą analizowane dane). Jeszcze tego samego dnia zarejestrowano pierwsze zbiórki na nowych, znowelizowanych zasadach.

W dużym uproszczeniu, na podstawie danych za 2017 rok, można powiedzieć, że każdego miesiąca jest zgłaszanych średnio 400 nowych zbiórek. Nie oznacza to, że w danym miesiącu tyle właśnie jest ich prowadzonych. Zbiórki mają różny czas trwania, niektóre kilkumiesięczny, niektóre z kolei mają status zbiórki ciągłej (bez określonej daty zakończenia). W poprzednim roku najgorętszy okres zbiórkowy był w grudniu, kiedy to zgłoszono 589 nowych zbiórek.

Pod względem zebranych kwot w ciągu ostatnich czterech lat rekordowy był rok 2016. Udało się wtedy zgromadzić około 127 milionów złotych. W ubiegłym roku było to o około 13 milionów mniej. Warto przy tym pamiętać, że w ramach zbiórek gromadzone są nie tylko środki finansowe, ale też dary rzeczowe, które w poniższym zestawieniu nie zawsze są uwzględniane (organizator zbiórki w sprawozdaniu może przedstawić wartość lub wolumen zgromadzonych darów). I tak na przykład w 2017 roku mogło być zebranych więcej kilogramów żywności czy odzieży, organizator zgłosił ich wolumen, a nie wartość, tym samym dana zbiórka nie powiększa sumy zebranych w danym roku środków.

W kontekście zebranych środków ciekawy jest też aspekt terytorialny. Najwięcej, bo 14% zbiórek, jest zgłaszanych na Mazowszu, 13% na Śląsku. Informacje te nie dziwią, jeśli weźmiemy pod uwagę wysoką liczbę mieszkańców tych regionów oraz dużą liczbę zarejestrowanych tu stowarzyszeń i fundacji. Kiedy jednak spojrzymy na wartość zebranych w zbiórkach środków, okaże się, że 71% z nich było zgromadzonych przez organizatorów z Mazowsza, z kolei jedynie 4% przez śląskich organizatorów. Tak więc, o ile liczba zgłaszanych zbiórek jest w tych dwóch regionach podobna, to nie można tego powiedzieć o ich wynikach finansowych.

Mazowiecka dominacja w zakresie sumy zbieranych środków niekoniecznie oznacza, że ludzie są tu bardziej hojni lub organizacje bardziej skuteczne. Wiele organizacji ma swoje siedziby w Warszawie, działa jednak na cały kraj, w całym kraju prowadzi też zbiórki. Tym samym wspomniane 71% środków niekoniecznie zostało zebranych na Mazowszu, niekoniecznie też zostało tu rozdysponowanych.

Zbiórkę mogą prowadzić zarówno organizacje, jak i komitety społeczne, czyli grupy złożone z co najmniej 3 osób. Praktyka ostatnich czterech lat pokazuje, że około 70-75% zbiórek jest zgłaszanych przez organizacje pozarządowe. Z kolei w sferze zebranych środków organizacje dominują nad komitetami jeszcze bardziej – około 90% gromadzonych w zbiórkach pieniędzy i darów jest zbierana przez organizacje pozarządowe.

Z jednej strony można sformułować tezę, że organizację są bardziej sprawne w zakresie pozyskiwania pieniędzy – mają dostęp do wolontariuszy, którzy mogą zaangażować się w zbiórkę, mają swoje kanały dotarcia do szerszych grup społecznych, swoich sympatyków, mają też wypracowane kanały promocji. Z drugiej strony, może też być tak, że komitety społeczne z reguły organizują zbiórki o mniejszym zasięgu terytorialnym, na bardzo konkretny i ograniczony finansowo cel (a nie – jak to zdarza się w przypadku organizacji – na ogólne wsparcie jej działań). Na podstawie dostępnych danych trudno jednak zweryfikować te tezy.

Najczęściej wskazywany w 2017 roku cel to „działalność charytatywna” (około 2 tysiące zbiórek) oraz „pomoc społeczna w tym pomoc rodzinom osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób” (około 2,5 tysiąca zbiórek). Kolejny najczęściej wskazywany cel to „działalność na rzecz osób niepełnosprawnych” (około 1,5 tysiąca zbiórek). W związku z tym, że organizatorzy zbiórki mogą wskazać dowolną liczbę celów zbiórki (od jednego do kilkunastu), trudno zbudować wiarygodny ranking celów, na które prowadzone są zbiórki. Można bowiem sobie wyobrazić, że część organizatorów wskazuje tylko jeden główny cel, inni podają ich po kilkanaście, z czego część ma charakter poboczny. Tym samym część celów, które były poboczne dla organizacji, może w takim rankingu (nieco sztucznie) zająć bardzo wysokie miejsce.

W kontekście zebranych środków najwięcej gromadziły zbiórki skierowane na „działalność na rzecz osób niepełnosprawnych”, „ochronę i promocję zdrowia” oraz „promocję i organizację wolontariatu”. Łatwo jednak można wyobrazić sobie sytuację, że wszystkie trzy cele odnoszą się do jednej zbiórki, dlatego trudno mówić tu o środkach zebranych na każdy z tych celów.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.