Zarówno regularnie prowadzone badania, jak doświadczenie osób pracujących w III sektorze i na rzecz jego rozwoju, wskazują na potrzebę stosowania w codziennym funkcjonowania NGO standardów zarządzania finansami. Właśnie ten obszar, jako sprawiający najwięcej trudności, w którym organizacje pozarządowe (a właściwie osoby odpowiedzialne za zarządzanie) wykazują niskie kompetencje, wskazuje również raport przygotowany w 2010 roku Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
http://www.sxc.hu/photo/911375
Jak to wygląda obecnie?
Jedną z głównych bolączek organizacji jest stosunkowo duże ryzyko utraty płynności finansowej. Zasadniczym źródłem finansowania ich działalności od lat są dotacje pochodzące ze środków krajowych (zarówno samorządowych, jak i na poziomie centralnym – według najnowszych danych dotacje pochodzące z tego źródła stanowią aż 38% budżetu wszystkich organizacji, będąc głównym źródłem przychodów dla około 60% z nich). Jest to związane zarówno z ryzykiem uzależnienia się od środków publicznych, a co za tym idzie, z problemami finansowymi w przypadku ich braku. Dodatkowo organizacje mogą coraz bardziej w swoim działaniach upodabniać się do administracji, która w pewnym sensie podzleca im wykonanie swoich zadań. Dzieje się tak głównie w przypadku organizacji działających na terenie małych gmin, głównie wiejskich i wiejsko-miejskich.
Coraz więcej NGO-sów korzysta ze środków europejskich, głównie w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, ale chociaż są to duże środki, sięga po nie stosunkowo niewiele organizacji. Głównie otrzymują je organizacje duże, posiadające zaplecze kadrowe oraz stosunkowo wysoki roczny przychód. Ich odsetek rósł jednak regularnie w ciągu ostatnich lat, co każe zastanowić się nad kwestią nowej perspektywy finansowej w latach 2014-2020
Nadal nie wszystkie organizacje prowadzą księgowość, chociaż ustawowo są do tego zobowiązane. W 2010 roku księgowości nie prowadziło około 12% z nich. Nie wszystkie organizacje sporządzają roczne sprawozdania finansowe (dotyczy to również NGO posiadających status organizacji pożytku publicznego), a część z nich robi to nieregularnie.
Jak można poprawić obecną sytuację?
Należy cały czas pamiętać, że to właśnie członkowie zarządu są odpowiedzialni za sytuację finansową prowadzonych przez nich organizacji. Dotyczy to zarówno obowiązków sprawozdawczych, jak i wszystkich podejmowanych przez nich decyzji, które mają wpływ na kondycję finansową całej organizacji. Dlatego szczególnie istotne jest podejmowane takich działań, w których nacisk kładzie się nie tylko na podnoszenie kompetencji liderów NGO w zakresie zarządzania finansami, ale dodatkowo na współpracę np. członków zarządu z osobami, które na co dzień prowadzą księgowość ich organizacji. Kontrolowanie budżetu i zarządzanie ryzykiem finansowym wymaga nie tylko wiedzy, ale też pełnej świadomości wagi tego zagadnienia dla powodzenia podejmowania działań.
Po co to wszystko?
Lepsze zarządzanie finansami w organizacji przyda się im samym – może poprawić płynność finansową, usprawnić rozliczanie projektów, a także oznacza większą przejrzystość. Z drugiej strony stosowanie się do standardów ułatwi współpracę z partnerami, np. administracją publiczną, której organizacje są wciąż beneficjentami, co oznacza, że muszą się przed nią rozliczać z realizowanych zadań. A zatem wypracowanie standardów zarządzania finansowego uczyni organizacje nie tylko sprawnymi wykonawcami zadań publicznych, lecz także zapewni wysoką jakość rozliczeń finansowych.
Temu właśnie służy projekt „Drogowskaz dla NGO. Profesjonalizacja Trzeciego Sektora poprzez wypracowanie i upowszechnienie zasad zarządzania finansowego”. Biorą w nim udział przedstawiciele ośmiu organizacji: członkowie zarządów, księgowi oraz koordynatorzy projektów realizowanych ze środków publicznych. Po cyklu szkoleń z obszaru finansów organizacje rozpoczynają wspólną pracę nad wypracowaniem standardów.
Źródło: PAFPIO
