Publicystyka - ngo.pl

W konferencji "Sharing Cultures: a contribution to cultural
policies for Europe" (Rotterdam,  11-13 lipca 2004) udział wzięło ponad 200
przedstawicieli środowisk


kulturalnych z ponad 30 krajów.

Tłumaczenie dokumentu "Zalecenia polityki  kulturalnej" publikujemy dzięki uprzejmości  przewodniczacej Narodowego Komitetu Europejskiej Fundacji Kultury, pani Danuty Glondys. Jest to pierwszy syntetyczny dokument dotyczący polityki kulturalnej UE , jaki powstał i który ma szanse stać ęe wyznacznikiem nowej polityki UE.

Dokument ten byl prezentowany ministrom kultury przez holenderską Księżnę Małgorzatę, która jest patronką Europejskiej Fundacji i bardzo aktywnie działa na rzecz promowania międzynarodowej współpracy w dziedzinie kultury.

ZALECENIA DOTYCZĄCE POLITYKI
DLA NIEFORMALNEJ RADY MINISTRÓW KULTURY
ROTTERDAM, 13 LIPCA 2004 r.

EUROPA POTRZEBUJE "STRATEGII KULTURALNEJ". Obywatele Europy muszą otrzymać więcej możliwości bezpośredniego doświadczania tego, co obywatelstwo europejskie oznacza w praktyce. Współpraca kulturalna zapewnia takie możliwości. Dlatego też Europa potrzebuje spójnej i odpowiednio finansowanej strategii kulturalnej, która uzupełniałaby i zwiększała wartość polityki poszczególnych państw członkowskich.

SETKI ORGANIZACJI KULTURALNYCH ZAAPELOWAŁO JUŻ DO EUROPEJSKICH MINISTRÓW KULTURY o stworzenie takiej strategii kulturalnej, która łączyłaby w sobie w wyważony sposób potrzeby wolności artystycznej, konkurencyjności w dziedzinie kultury oraz aktywnego demokratycznego obywatelstwa. Domagały się one też lepiej finansowanych i przyjaznych dla użytkownika programów kulturalnych UE, europejskiej polityki dotyczącej różnorodności kulturalnej, wsparcia dla sieci transgranicznych, nowych narzędzi do aktywizacji europejskiej debaty publicznej oraz współodpowiedzialności we współpracy kulturalnej.

UCZESTNICY KONFERENCJI ZATYTUŁOWANEJ "DZIELENIE SIĘ KULTURAMI" WZYWAJĄ EUROPEJSKICH MINISTRÓW KULTURY do ponownego potwierdzenia swojego zaangażowania w europejską współpracę kulturalną. Oferują oni Ministrom, członkom Parlamentu Europejskiego oraz Komisji Europejskiej swój wkład pracy nad tworzeniem nowej strategii działań kulturalnych.


Jako pierwszy etap takiej pomocy proponują oni pięć działań:

1. UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W PLANOWANIU, WDRAŻANIU ORAZ OCENIE POLITYKI KULTURALNEJ

Udział ten jest niezbędny dla stworzenia bardziej przejrzystej, bardziej odpowiedzialnej i bardziej demokratycznej Europy, jak również dla stworzenia europejskiej przestrzeni publicznej. Tworzenie polityki kulturalnej musi obejmować inicjatywy oddolne i odgórne celem zbudowania Europy jako projektu kulturalnego.
Działania:
a) włączenie w systematyczny i ustrukturyzowany sposób przedstawicieli społeczeństwa w projektowanie, wdrażanie i ocenę nowego europejskiego programu ramowego dla kultury;
b) poprawa zarządzania wiedzą oraz stymulowanie badań w obszarze kultury;
c) wspieranie nowych narzędzi dla europejskiej współpracy kulturalnej oraz wspólnych przedsięwzięć sektora publicznego i prywatnego;
d) stworzenie podstaw prawnych dla pan-europejskich stowarzyszeń i fundacji;
e) zapewnienie zrównoważonego wsparcia dla europejskich sieci kulturalnych.

2. PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ SWOBODNEGO PRZEMIESZCZANIA (MOBILNOŚCI) W SEKTORZE KULTURALNYM

Swoboda przemieszczania (mobilność) osób, towarów oraz usług to nie tylko swoboda obywatelska i prawo zagwarantowane w traktatach europejskich. To przede wszystkim czynnik sukcesu w dziedzinach takich jak obywatelstwo, zatrudnienie oraz budowanie społeczeństwa wiedzy i wzmacniania twórczej międzynarodowej konkurencji. Pod tym względem sektor Kultury i Sztuki ma duże opóźnienie w stosunku do sektora Edukacji.
Działania:
a) stworzenie Planu Działania dla swobodnego przemieszczania się (mobilności) artystów, praktyków na polu kultury, jak i dla młodych dziennikarzy;
b) zwiększenie i utrzymanie stabilnego finansowania na wszystkich poziomach (UE, krajowy, regionalny, lokalny),
c) włączenie "państw trzecich";
d) stworzenie mapy istniejących ośrodków informacji, badań oraz dobrych praktyk, a także wsparcie większej dostępności obecnych źródeł informacji;
e) wsparcie dla skoordynowanych działań Państw Członkowskich, Komisji oraz partnerów społecznych celem zapewnienia demokratycznego dostępu do mobilności, przy zapewnieniu środków pomocowych i grantów zorientowanych na ten cel, programów szkoleniowych, jak i informacji na temat systemów podatkowych, prawnych i społecznych;
f) usuwanie przeszkód w postaci restrykcji administracyjnych, podatkowych i prawnych, usuwanie różnic w uznawaniu kwalifikacji, braków znajomości języków obcych oraz kompetencji międzykulturowych, jak i braków informacji.

3. RÓŻNICE W KONTEKŚCIE GLOBALNYM WYMAGAJĄ KOMPONENTU KULTURALNEGO EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPRAW ZAGRANICZNYCH

Wpisując się w międzynarodowy system kontroli i równowagi oraz tworzenia uczciwego i sprawiedliwego świata, powiększona Unia Europejska redefiniuje swoją rolę w świecie. Świadoma akceptacja Europy jako partnera oraz jako wartościowy model do naśladowania ulegnie znacznej poprawie dzięki zrozumieniu, iż nie jest to monolityczna siła dążąca do hegemonii, lecz pluralistyczna unia, zachowująca swoją różnorodność kulturalną.
Działania:
a) przygotowanie drogi rozwoju zagranicznej polityki kulturalnej Unii jako całości, w uzupełnieniu dla krajowych/bilateralnych stosunków kulturalnych;
b) unikanie tworzenia nowych biurokratycznych struktur na poziomie UE oraz harmonizowania kulturalnego "Instytutów Europejskich" za granicą;
c) promowanie i tworzenie dalszych motywacyjnych działań UE dla poprawy współpracy między krajowymi instytutami i sieciami kulturalnymi, równoważenie działań mniejszych i większych Państw Członkowskich;
d) ocenianie istniejących dobrych praktyk oraz wsparcie dla dostępnych przejrzystych i niebiurokratycznych projektów pilotażowych;
e) przygotowywanie skuteczniejszej polityki promowania różnorodności kulturalnej;
f) usuwanie negatywnych efektów innych wspólnych polityk i działań dotyczących różnorodności kulturalnej - np. liberalizacji handlu;
g) włączanie projektów kulturalnych w umowy z krajami trzecimi, a także zapewnienie spójnego ich wdrażania w praktyce;
h) promowanie aktywnej polityki informacyjnej dotyczącej współpracy.

4. WSPÓŁPRACA KULTURALNA W ROZSZERZONEJ EUROPIE ORAZ NA OBSZARZE BASENU MORZA ŚRÓDZIEMNEGO

Po powiększeniu Unii Europejskiej w 2004 r. należy wyjaśnić oraz wzmocnić komponent kulturalny Europejskiej Polityki Sąsiedzkiej określający stosunki UE do jej sąsiadów na wschodzie i południowym wschodzie oraz w basenie Morza Śródziemnego. Podmioty społeczne powinny odgrywać pełną rolę w tym procesie.
Działania:
a) wsparcie dla powiększenia Wspólnoty w 2004 r. przy pomocy szerokiej gamy programów współpracy kulturalnej w oparciu o zwiększone budżety (UE);
b) przygotowanie strategii w dziedzinie współpracy kulturalnej z sąsiadami UE, w tym Turcji, oraz wsparcie procesu transformacji społeczeństw poprzez programy współpracy kulturalnej;
c) skupianie się na współpracy (na poziomie krajowym, regionalnym i europejskim) nad poprawą wzajemnego zrozumienia różnic;
d) wspieranie zasady uczestnictwa obywateli w tworzeniu polityki kulturalnej, co jest kluczowe dla odbudowania kapitału społecznego w krajach w okresie przejściowym;
e) stopniowe otwieranie konkretnych partnerskich Programów Wspólnotowych;
f) wspieranie działań długofalowych, jak i działań na mniejszą skalę;
g) wspieranie regionalnej współpracy kulturalnej;
h) wspieranie programów wymiany międzynarodowej i mobilności oraz lobbing na rzecz opracowania specjalnego systemu wiz dla artystów, operatorów kulturalnych, dziennikarzy, nauczycieli i badaczy;
i) zapewnienie maksymalnej autonomii dla Fundacji Euro-Śródziemnomorskiej oraz zapewnienie, by Fundacja ta włączała przedstawicieli społeczeństwa na wszystkich szczeblach podejmowania decyzji.

5. NOWE NARZĘDZIA DLA WSPÓŁPRACY KULTURALNEJ

Należy wspierać tworzenie autonomicznego "Laboratorium Współpracy Kulturalnej" opartego na nowych formach partnerstwa sektora publicznego i prywatnego, wspólnym nadzorze oraz odpowiedzialności za działania. To nowe narzędzie:
- będzie służyć operatorom kulturalnym, artystycznym i medialnym, jak i stanowić źródło informacji dla podmiotów podejmujących decyzje na wszystkich szczeblach
- będzie zapewniać dostęp i pośredniczyć w informowaniu oraz oferowaniu usług
- będzie stymulować nowe projekty oraz większe uczestnictwo
- będzie nowym sposobem gromadzenia funduszy i ich dystrybucji
- doprowadzi do stworzenia portalu europejskiej współpracy kulturalnej oraz projektu "Europejskiej Przestrzeni Publicznej" umożliwiającego debatę transgraniczną
- będzie służyć prowadzeniu działań badawczych.

PROPONOWANY BUDŻET

Zalecenia kończą się propozycją optymistycznego scenariusza przyszłego budżetu UE dla celów kultury. "Właściwy" budżet mógłby:
· umożliwiać mobilność 10,000 artystów i operatorów kulturalnych (rocznie 25 mln)
· Zapewniać program kulturalny dla potrzeb powiększonej i zróżnicowanej UE oraz sąsiadów na Wschodzie, południowym wschodzie oraz w basenie Morza Śródziemnego (100 mln)
· Zapewniać specjalny program dla stworzenia Europejskiej Przestrzeni Publicznej dla debat i obywatelstwa (50 mln)
· Zapewniać specjalne programy motywacyjne dla współpracy kulturalnej z krajami trzecimi [kulturalna polityka zagraniczna] (50 mln)
· Zapewnienie zrównoważonego rozwoju dla sieci transportowych (20 mln)
· Zapewniać informacje, generowanie wiedzy oraz badań kulturalnych (20 mln)
· Umożliwiać specjalne wsparcie dla twórczej konkurencji (50 mln)

Taki plan kosztowałby 70 centów rocznie na obywatela (315 mln)

STAN OBECNY: W ramach programu UE Kultura 2000 dysponujemy kwotą 34 mln rocznie!