Publicystyka - ngo.pl

Organizacje, które nie dostosują się do nowych przepisów i będą brały (w jakikolwiek sposób) udział w pośredniczeniu w przekazywaniu 1% podatku organizacjom do tego nieuprawnionym grozi kara grzywny (art. 50d). Zgodnie z kodeksem wykroczeń może to być nawet do 1000 zł.

Takie obostrzenie wprowadziła ostatnia nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego (której większość przepisów weszła w życie 9 listopada 2015 r.).

Część organizacji pożytku publicznego (jak i innych organizacji pozarządowych) postulujących generalną naprawę ustawowych przepisów o 1% poczuła się rozczarowana. Ustawodawca ograniczył się bowiem do obłożenia sankcjami tylko jednej sytuacji: zakaz pośredniczenia dotyczy jedynie relacji między organizacjami pożytku publicznego.

W ten sposób (chociaż ze sporym opóźnieniem) zareagowano na sytuację, z którą mieliśmy do czynienia pierwszy raz w 2010 roku. Wtedy okazało się, że na liście OPP uprawnionych do otrzymywania 1% nie znalazło się około 2,5 tysiąca organizacji. Między innymi dlatego, że część z nich nie przesłała do Departamentu Pożytku Publicznego w terminie swojego sprawozdania finansowego i merytorycznego.

O organizacjach pożytku publicznego, które zostały usuniętę z wykazu upoważnionych do otrzymywania 1% podatku pisaliśmy w 2010 r.: Skreśleni z wykazu OPP oraz Kogo nie ma na liście OPP?

Wówczas, jak grzyby po deszczu, zaczęły się pojawiać OPP (uprawnione do otrzymywania 1%), które wiedzione bądź poczuciem solidarności z innymi organizacjami, bądź chęcią zysku – proponowały swoje usługi w postaci udostępniania subkont na cele tych organizacji pożytku publicznego, które nie znalazły się na liście uprawnionych. I taki proceder kwitł właściwie do obecnej nowelizacji. Teraz taka „współpraca” między organizacjami jest zabroniona.

Nowelizacja nie dotyczy natomiast wielu innych sytuacji, w których wykorzystuje się subkonta do prowadzenia zbiórek 1% dla podmiotów do tego nieuprawnionych (np. szkół, przedszkoli, innych organizacji pozarządowych nie posiadających statusu OPP czy osób prywatnych).

„Jeśli organizacja pozarządowa nie ma statusu OPP, to może korzystać z pośrednictwa OPP, która jest w wykazie w pozyskaniu 1 %?” – takie i podobne pytania często pojawiają się na portalowym forum. A my – przyznam – mamy z nimi problem. Z jednej strony, chcąc rzetelnie informować organizacje o przepisach je obowiązujących, nie możemy napisać, że to zakazane. Z drugiej strony – nie chcemy na portalu promować rozwiązań, które naszym zdaniem stoją w sprzeczności z ideą 1%.

W czasie prac nad obecną nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego pojawiały się głosy, aby gruntowniej przyjrzeć się temu, jak działa 1% i jakie nieprawidłowości wokół niego narastają. Były pomysły, aby w ogóle zakazać pośrednictwa w przekazywaniu 1% (chociaż nie brakowało i apeli, by tego tematu nie ruszać). Nikt jednak nie zaproponował rozwiązania na tyle dobrego, aby uzyskało akceptację uczestników prac. W końcu i czas zaczął gonić – zbliżał się koniec parlamentarnej kadencji i nad całym projektem zawisła groźba dyskontynuacji. Ostatecznie więc nowe przepisy regulują tylko wycinek, budzącej kontrowersje, jednoprocentowej rzeczywistości.

A że rzeczywistość ta jest bardzo złożona – nie trzeba nikogo przekonywać. I naprawdę dawno już nie chodzi o to, aby odebrać możliwość pozyskiwania pieniędzy na długotrwałe leczenie czy rehabilitację pojedynczych osób. Chodzi o to, aby się zastanowić czemu ma służyć status organizacji pożytku publicznego i czy ten cel jest realizowany pod rządami obecnych przepisów. A jeśli nie – co zmienić. Być może należy zrewidować samo założenie, że OPP są swego rodzaju „lepszymi” organizacjami? Może należy „uwolnić” 1% i dać możliwość przekazywania go nie tylko organizacjom pożytku publicznego? Może powinniśmy zacząć myśleć o 1% jako rodzaju budżetu partycypacyjnego i pod tym kątem także modyfikować przepisy?

O tym, że 1% należy zreformować mówią same organizacje, także te ze statusem OPP. Mówią – nie od dziś – przedstawiciele organizacji w Radzie Działalności Pożytku Publicznego. Sprawą chcą się zająć także organizacje, które włączają się w prace nad realizacją Strategicznej Mapy Drogowej Rozwoju Sektora. Czy kogoś lub czegoś jeszcze potrzeba? Tak. Woli i umiejętności merytorycznego dialogu. I odwagi w poszukiwaniu rozwiązań, które możliwie uwzględniłyby zgłaszane potrzeby. Przy okazji zbliżającego się Nowego Roku – sobie, organizacjom i innym osobom oraz podmiotom zainteresowanym 1% – tego życzę.

Więcej informacji, jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – znajdziesz w serwisie poradnik.ngo.pl.