Publicystyka - ngo.pl

Spółdzielnia Socjalna Integracja w Bielsku Podlaskim powstała dwa lata temu z osób zrzeszonych w Stowarzyszeniu Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Szansa”. Podczas szkolenia o spółdzielczości socjalnej kilka osób postanowiło uruchomić własną spółdzielnię. – Na jej założenie nie przewidziano żadnych środków, jak to ma miejsce w obecnych projektach – wspomina Sławomir Sidoruk, prezes Integracji.

Jedyną osobą w gronie założycieli, mającą doświadczenia biznesowe był prezes kooperatywy. Z początkowych jedenastu chętnych, zostało trzech niepełnosprawnych i właśnie Sidoruk. Dołączył do nich Jerzy Omelianiuk, wówczas bezrobotny, obecnie pełnomocnik walnego zgromadzenia spółdzielni. Spośród założycieli cztery osoby pracują w spółdzielni. Ponadto Integracja zatrudnia specjalistów spoza kooperatywy.

Początki były trudne. Jedyne dofinansowanie, jakie otrzymała Integracja to 12,5 tys. zł. z urzędu pracy na miejsce pracy dla pana Jerzego. Pomimo dwukrotnych starań kooperatyści nie otrzymali wsparcia dla osób niepełnosprawnych z PFRON. W starostwie brakowało środków finansowych na potrzeby materialne inwalidów.

– Zakup wózków czy laptopów nie zmusza do działania. Tymczasem jeśli ktoś chce i otrzyma pieniądze na działalność gospodarczą, to zwyczajnie na nowy wózek zarobi – uważa Omelianiuk. Z tych środków kooperatyści planowali otworzenie sklepu medycznego, ale niewielka ilość pozyskanych środków pokrzyżowała ich pierwsze plany. Na domiar złego z przedsięwzięcia wycofał się partner dostarczający sprzęt, choć już wykonano remont pomieszczenia na sklep. Obecnie jego część jest wynajmowana dla małej gastronomii.

Niepowodzenia gospodarcze skłoniły spółdzielców do poszukiwania innych źródeł finansowania. Kooperatyści nawiązali współpracę z Fundacją Edukacji i Twórczości z Białegostoku, która zaowocowała projektem „Żyj z pasją, działaj z pasją”. W jego ramach powstało Centrum Wolontariatu w Bielsku Podlaskim, mieszczące się w niedoszłym sklepie. Obecnie spółdzielcy wraz z fundacją przystępują do realizacji nowej edycji wspomnianego projektu. – Poszerzamy teren działania, w poprzedniej edycji Centrum prowadziliśmy w Białymstoku i Bielsku Podlaskim, obecnie w Hajnówce chcemy założyć następne – wyjaśnia Sidoruk.

Realizacja pierwszego projektu umożliwiła realizację kolejnego, tym razem o własnych siłach. – To był projekt dotyczący wykluczenia cyfrowego. Pieniądze nie były duże, ale zostały dobrze spożytkowane – wspomina Omelianiuk. Młodzież ze szkół średnich, która przyszła na wolontariat do spółdzielni nie zniknęła wraz z końcem projektu. Praca społeczna weszła im w krew i dalej wykonują swoje zadania. Zaowocowało to przy omawianym projekcie, kierowanym głównie do osób starszych. – Dla młodych ludzi komputer jest naturalnym środowiskiem. Dzielą się swoją wiedzą i umiejętnościami z seniorami – wyjaśnia Sidoruk. Zajęcia grupowe z trenerem, poprzedzają indywidualne, nierzadko w domach beneficjentów, prowadzone przez społeczników związanych z Integracją. Taka forma wykształciła się nieco przypadkowo.

– Na warsztaty dla osób w wieku 50+, nieoczekiwanie przyszli wolontariusze, a potem to się samo potoczyło. Kiedy projekt się zakończył nasi współpracownicy pociągnęli go dalej. My tylko udostępniamy lokal – wyjaśnia pan Jerzy.

Młodzi ludzie, którzy zasmakowali w pomaganiu, wspierają teraz niepełnosprawnych i starszych w drobnych pracach domowych, takich jak rąbanie drewna, noszenie węgla czy zakupy. – Działają sami z siebie, często o tym nie wiemy lub dowiadujemy się po czasie – chwali społeczników prezes Integracji.

Kolejnym, samodzielnym grantem był „Gminny Ośrodek Pracy”. Wśród uczestników szkoleń przeważały kobiety. Okazało się, że dla większości przeszkodą w podjęciu pracy jest brak przedszkola, do którego mogłyby posłać dzieci. W efekcie pojawił się kolejny projekt, w ramach którego ma powstać przedszkole. Pracę w nim znajdą panie z wykształceniem pedagogicznym, przeszkolone przez Integrację. Przedszkole ma ruszyć w lipcu 2013, dla minimum dwudziestu dzieci. – Przez pierwsze dwa lata będzie ono finansowane z grantu, przez kolejne dwa spółdzielnia zobowiązała się prowadzić i utrzymywać przedszkole – wyjaśnia Sidoruk. Część osób biorąca udział w szkoleniu jest niepełnosprawna. Przynajmniej jedna z nich znajdzie zatrudnienie przy realizacji innego z planowanych projektów i prowadzeniu sklepu internetowego oraz obsłudze stron internetowych Integracji.

Obecnie kooperatyści znaczną część sił poświęcają na realizację projektu – „Centrum Integracji Społecznej”, prowadzonego wspólnie z Fundacją Edukacji i Twórczości. – Nasza współpraca układa się bardzo dobrze. Fundacja ma duże doświadczenie w realizacji grantów – mówi Omelianiuk. Podopieczni CIS uczeni są zawodów, które są ciekawe i dają rzeczywistą szansę na pracę: pracowników sprzedażowych (głównie sprzedaż internetowa), biurowych i telemarketerów.

– Chodziło nam o odejście od sztampowej propozycji, że w CIS szkoli się budowlańców czy pracowników komunalnych, a także o nową formułę dla niepełnosprawnych. Mamy nadzieję, że przynajmniej część z nich w niedalekiej przyszłości będzie z nami pracować – wyjaśnia pan Sławomir.

Wśród korzystających z CIS, pod wpływem kooperatystów z Integracji, zrodził się pomysł stworzenia własnej spółdzielni socjalnej. Pięć kobiet z Bielska Podlaskiego wzięło udział w szkoleniu organizowanym przez Fundację Forum Inicjatyw Rozwojowych, w ramach projektu „Spółdzielnia jest kobietą”. Już w czasie szkoleń dołączyła szósta pani z Białegostoku. Tak zrodziła się Spółdzielnia Socjalna BIEL-BLASK. – Udało nam się uzyskać 100 tys. zł dotacji. Z tych pieniędzy zakładamy spółdzielnię, która będzie się zajmowała sprzątaniem – wyjaśnia Helena Chodak, jedna z założycielek spółdzielni. Zaś pani Ludmiła Kononiuk dodaje: – Jesteśmy strasznie dumne, że nam się udało. Z tego projektu na całe województwo powstały tylko dwie spółdzielnie.

Pozyskane pieniądze zostały przeznaczone na profesjonalny sprzęt. Spółdzielnia oczekuje na rejestrację, ale już poszukuje potencjalnych kontrahentów. – Wszystkie mamy schorzenia ruchowe, ale liczymy, że jeśli jedna z nas nie da rady danego dnia pracować, inna ją zastąpi – mówi pani Chodak.

W ubiegłym roku Integracja była laureatem Konkursu na Najlepsze Przedsiębiorstwo Społeczne Roku, organizowanego przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Integracja zdobyła nagrodę w kategorii „Pomysł na rozwój”, ufundowaną przez Fundację BGŻ. Kooperatyści zakładali produkcję brykietów ze słomy dla energetyki odnawialnej. Biznesplan zakładał koszt 200 tys. zł. Dzięki konkursowi Integracja pozyskała 10% potrzebnych środków. – Niestety w międzyczasie ceny słomy wzrosły dwukrotnie, co całkowicie przekreśliło nasze zdolności inwestycyjne – wyjaśnia Sidoruk. Prezes uważa, że to był dobry biznesplan. Gdyby był zły nie wygraliby konkursu. – Przy zakontraktowanej cenie odbioru inwestycja byłaby opłacalna. Skoku cen nie mogliśmy przewidzieć, a kontrahent nie był skłonny do renegocjacji – wyjaśnia Sidoruk.

Pisząc biznesplan, kooperatyści liczyli na dokapitalizowanie inwestycji z pilotażowego funduszu pożyczkowego dla przedsiębiorstw społecznych. Niestety w Polsce decyzje muszą się „uleżeć” i wspomniany fundusz dopiero teraz będzie rozdysponowywany w poszczególnych województwach. Na razie trwa przetarg na pośredników finansowych.

Odarci ze złudzeń liczą, że osiągną obroty, które pozwolą im zaciągnąć komercyjny kredyt. – Jeśli doczekamy w końcu tanich kredytów prospołecznych, to dobrze. Jeśli nie, poradzimy sobie bez tego. Odkąd powstaliśmy w 2010 roku, cały czas słyszymy, że tanie kredyty dla ekonomii społecznej mają być – irytuje się Sidoruk i dodaje: – Każde zakładane przedsiębiorstwo ma pewien kapitał startowy. My mieliśmy 12,5 tys. zł. Proszę pokazać firmę, która wystartowała z tego poziomu i udało jej się zrobić wielki biznes! Kooperatyści nie porzucają pomysłu na produkcję brykietu. – Czeka aż nam się poprawi sytuacja ekonomiczna – przekonuje prezes spółdzielni.

Podobnie jak przy planowanym sklepie medycznym, tak i teraz spółdzielcy skorzystali z nadarzających się możliwości. Z konkursowych pieniędzy okazyjnie nabyli siedem domków kempingowych nad Jeziorem Marózek. – Być może w przyszłości będą wynajmowane letnikom, póki co mają służyć pożytkowi publicznemu i spędzaniu wolnego czasu przez młodzież związaną z Integracją – wyjaśnia Sidoruk.

Prezes zapytany o kłopoty inne niż finansowe odpowiada: – My nie mamy żadnych kłopotów. Nieco poważniej odpowiada pan Jerzy: – Wszystkiego musieliśmy się nauczyć. Zarówno działalności gospodarczej, jak i społecznej. Zwłaszcza w dobie ciągle zmieniających się przepisów. Ale uczymy się i dajemy radę.

W przeciwieństwie do części spółdzielni socjalnych, które wyspecjalizowały się w pozyskiwaniu grantów, zaniedbując działalność gospodarczą, Integracja nie porzuciła pracy zarobkowej. – Cały czas prowadzimy pielęgnację zieleni i odśnieżanie – wyjaśnia Sidoruk. Zapytany jak się w tej dziedzinie współpracuje z samorządem, Sidoruk odpowiada: – Nie mamy żadnych zleceń od samorządu, wszystkie sami organizujemy. Pracujemy dla prywatnych osób i firm.

Jedyną instytucją samorządową, zainteresowaną współpracą z Integracją jest miejscowy urząd pracy, który chętnie pomaga w rekrutacji bezrobotnych do udziału w projektach czy udostępnia sale na szkolenia organizowane przez spółdzielców. Poza działaniami porządkowymi kooperatyści tworzą wystawy targowe. Pierwszą z nich zrobili w Łodzi, drugą właśnie kończą w Warszawie. Obie dla partnerów biznesowych z Rzeszowa.

Wraz z nowym okresem budżetowym Unii Europejskiej, zmniejszeniu ulegną środki na dotacje z tego źródła. Mimo to spółdzielcy śmiało patrzą w przyszłość. – Mamy rozwojową sytuację gospodarczą, więc damy sobie radę – deklaruje Sidoruk. Projekty są dla kooperatystów ważne, gdyż dają im stałe etaty, zaś zasobność Integracji budują w oparciu o działalność gospodarczą, która w ubiegłym roku zapewniła spółdzielni obrót 130 tys. zł. – Granty dopiero w tym roku wpłyną znacząco na nasz bilans. Projekty są dla nas podporą, drugą nogą – wyjaśnia prezes spółdzielni.

Najnowszym pomysłem biznesowym jest wejście w handel internetowy, jednak kooperatyści nie chcą póki co o tym mówić, by znowu nie przedstawić wizji, która później nie wypali.

Ponieważ działalność prowadzona przez kooperatywę wymaga ciągłych kontaktów wszystkich członków, wszelkie informacje i decyzje są podejmowane wspólnie. – Można powiedzieć, że walne zgromadzenie mamy codziennie – śmieje się Omelianiuk.

Tym, co najbardziej uderza w funkcjonowaniu Integracji jest niezłomność i trzymanie się wybranego modelu społeczno-gospodarczego. Pomimo wielu zawiedzionych nadziei, na kolejne działania biznesowe, kooperatyści cały czas podejmują próbę zarobkowania poprzez własną działalnością gospodarczą. Pomimo wielu trudności, z jakimi się zetknęli, nie tracą wiary we własne siły i możliwości. Jednocześnie wykazują się niepospolitą kreatywnością, dzięki której to, co dla innych byłoby porażką, przekuwają w korzystne dla siebie i społeczności lokalnej działania.