Publicystyka - ngo.pl

​Zobacz aktualne informacje o sprawozdaniach organizacji pozarządowych z 2018 r.
Organizacjo, sporządź sprawozdanie finansowe! [infografika]
Kiedy organizacja musi sporządzić sprawozdanie finansowe?

Od tego roku organizacje pozarządowe mają do wyboru dwa wzory sprawozdania finansowego – obydwa określa ustawa o rachunkowości (wcześniej jeden wynikał z odrębnego rozporządzenia, a drugi z ustawy o rachunkowości).

1. Pierwszy wzór to znany od lat wzór sprawozdania finansowego, który był dotąd używany przez organizacje-przedsiębiorców (czyli organizacje zarejestrowane także w rejestrze przedsiębiorców). To podstawowy wzór sprawozdania – ściślej wzór „wariantu kalkulacyjnego podstawowego wzoru sprawozdania finansowego” (określony w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości).
2. Drugi to nowość – wzór sprawozdania finansowego dla jednostek mikro (określony w załączniku nr 4 ustawy o rachunkowości).

UWAGA:

Zmiana w sprawozdaniach finansowych od tego roku polega na tym, że wcześniej było wyraźne rozgraniczenie w prawie na podmioty prowadzące działalność gospodarczą i podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej. Od 2015 r. jest inny podział – jest się jednostką mikro, albo nią się nie jest (o tym kiedy organizacja może być jednostką mikro więcej w dalszej części tekstu). Wybór wzoru należy do organizacji.

Sprawozdanie sporządzone wg podstawowego składa się z:

• wprowadzenia;
• bilansu;
• rachunku zysków i strat;
• informacji dodatkowej.

Możliwe jest stosowanie pewnych uproszczeń, czyli ograniczenie sprawozdania do pozycji oznaczonych we wzorach bilansu oraz rachunku zysków i strat literami oraz cyframi rzymskimi. Uproszczenie to można zastosować, jeśli organizacja nie spełnia co najmniej dwóch z trzech przytoczonych warunków (co dotyczy zdecydowanej większości organizacji):

1. średnioroczne zatrudnienie w organizacji w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób;
2. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro;
3. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.

Również w tym przypadku wskazane jest rozróżnienie pozycji przychodów i kosztów działalności odpłatnej, nieodpłatnej oraz gospodarczej. Można też usunąć pozycje, które nie są w organizacji wykorzystane w roku sprawozdawanym i poprzednim, np. pozycje bilansu mówiące o majątku trwałym, gdy w organizacji nie występuje.

Sprawozdanie finansowe organizacji prowadzącej działalność gospodarczą i spełniającej dwa z wymienionych warunków będzie zawierać dwa dodatkowe elementy: rachunek przepływów pieniężnych oraz zestawienie zmian w kapitale własnym.

Jednostką mikro może być podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej. Może też być nią podmiot prowadzący działalność gospodarczą, który nie osiąga dwóch z trzech określonych ustawą parametrów – te warunki to:

1. Po pierwsze: 1,5 mln zł sumy aktywów podmiotu (czyli posiadanie majątku o wartości 1,5 mln zł).
2. Drugie ograniczenie to przychód – jednostka mikro nie może mieć więcej niż 3 miliony przychodu.
3. Trzeci warunek to określona liczba zatrudnionych osób: zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty nie może przekraczać 10 osób (chodzi o umowy o pracę).

Tak więc spora część organizacji, które prowadzą działalność gospodarczą, może być jednostkami mikro, ponieważ nie spełnią minimum dwóch z wymienionych warunków.

Aby stać się jednostką mikro upoważnione organy (władze organizacji) podejmują uchwałę o tym, że są jednostką mikro i że będą rozliczać się według nowego wzoru sprawozdania. Jest to o tyle ważne, że trzeba sprawdzić w statucie, kto ma takie kompetencje. W stowarzyszeniach często jest to walne zgromadzenie, które zbiera się między marcem a czerwcem, by przyjąć sprawozdanie finansowe. Uchwała o tym, że organizacja jest jednostką mikro powinna być podjęta wcześniej niż sporządzenie sprawozdania, a obowiązkowo musi poprzedzać zatwierdzenie sprawozdania. Tak więc walne musi zebrać się wcześniej i podjąć taką uchwałę, ponieważ sprawozdanie musi być sporządzone do końca marca. Potem walne musi spotkać się jeszcze raz, by sprawozdanie przyjąć. W organizacjach członkowskich mających wielu członków może to być kłopotliwe, dlatego trzeba to wcześniej zaplanować.

Jeśli organizacja decyduje się na wybór wzoru podstawowego (do tej pory stosowanego przez organizacje prowadzące działalność gospodarczą) to władze nie muszą podejmować żadnej uchwały w tej sprawie.

Sprawozdanie finansowe sporządzone wg wzoru dla jednostek mikro składa się z:

• informacji ogólnych;
• bilansu;
• rachunku zysków i strat;
• informacji uzupełniających do bilansu.

UWAGA:

Wzór nie jest przystosowany do specyfiki organizacji pozarządowych, tylko raczej do specyfiki małych firm.

• Nie pozwala jasno przedstawić finansów organizacji. Najbardziej jest to widoczne w rachunku zysków i strat, gdzie koszty podzielone są wg rodzajów (amortyzacja, zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia oraz pozostałe), co utrudnia pokazanie podziału istotnego dla organizacji uwzględniającego rodzaje prowadzonych działań (organizacje do tej pory pokazywały podział kosztów na: działalność statutową nieodpłatną, odpłatną i gospodarczą). Zgodnie z takim podziałem prowadzona była również księgowość w większości organizacji. Koszty rozpisywane były na poszczególne rodzaje działalności i co najważniejsze zgodnie z innymi przepisami na poszczególne dotacje. Większość umów z jednostkami przyznającymi środki organizacjom zawiera bowiem zapis mówiący o konieczności prowadzenia wyodrębnionej dla danej dotacji ewidencji.

• Nowy wzór zakłada, że organizacje oprócz prowadzenia wyodrębnionej dla dotacji ewidencji (taki obowiązek wynika z umów) będą musiały wyodrębniać koszty wg rodzajów zawartych w sprawozdaniu (czyli np. „wyciągać” wszystkie wynagrodzenia. Bilans jest tak uproszczony, że nie da się z niego wyczytać, jaka jest kondycja finansowa organizacji (np. nie ma pozycji, w której można by przedstawić dotacje, które otrzymała organizacja na okres dłuższy niż rok).

• W nowym wzorze dla jednostek mikro zlikwidowano też konieczność sporządzania informacji dodatkowej, która zawierała objaśnienia informacji o stanie finansowym organizacji. Zastąpiono ją informacją uzupełniającą do bilansu, której zawartość nie obejmuje specyfiki działań i finansów organizacji. Organizacje umieszczały w informacji dodatkowej szczegółowe informacje o poszczególnych źródłach finansowania i wydatkach, np. o zbiórkach publicznych, darowiznach, dotacjach – z wyszczególnieniem każdej z nich itp. W tym miejscu można było też skomentować „suche” informacje, zarówno z rachunku wyników, jak i z bilansu. Poprzedni wzór sprawozdania dla organizacji nieprowadzących działalności gospodarczej zawierał takie informacje i sprawozdanie było bardziej zrozumiałe nie tylko dla księgowych, ale również dla osób z zarządu, członków organizacji i wszystkich innych zainteresowanych. Porządnie przygotowana informacja dodatkowa była wizytówką organizacji, budowała jej przejrzystość.

• Nowy wzór sprawozdania nie wymaga podziału przychodów i kosztów względem prowadzonych działań (nie widać ile pieniędzy organizacja zdobyła i ile wydała na działalność statutową nieodpłatną, ile na działalność odpłatną, a ile na gospodarczą) – nie mówi więc nic o kondycji organizacji, o tym, co się w niej dzieje finansowo. Nawoływanie, aby obywatele wspierali w sposób świadomy organizacje, które ujawniają swoje sprawozdania i z których można wyczytać, na co wydają one pieniądze – traci rację bytu.

Jeśli organizacja wybierze wzór sprawozdania finansowego dla jednostek mikro, to aby opisać specyfikę działań, powinna rozszerzyć zakres informacji, ponad te, które wynikają z wzoru. Watro rozważyć dodanie struktury przychodów i kosztów do sprawozdania dla jednostek mikro, z uwzględnieniem nieodpłatnej i odpłatnej działalności pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o rachunkowości można to zrobić poprzez dodanie szczegółowego podziału kosztów w rachunku zysków i strat, bądź poprzez dodanie tych danych do informacji uzupełniających.

Nawet, jeśli organizacja będzie chciała wypełnić jedynie minimum wskazane we wzorze sprawozdania dla jednostek mikro, to i tak musi wykonać dodatkową pracę. Trzeba poukładać dokumenty finansowe tak, aby koszty zostały policzone i zgrupowane w czterech kategoriach, narzuconych wzorem sprawozdania: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia i pozostałe.

Podstawa prawna:

• Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 330 z późn. zm.)

​Zobacz aktualne informacje o sprawozdaniach organizacji pozarządowych z 2018 r.
Organizacjo, sporządź sprawozdanie finansowe! [infografika]
Kiedy organizacja musi sporządzić sprawozdanie finansowe?

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.