Publicystyka - ngo.pl

Odbywa się to w myśl Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, która jasno wskazuje, że JST i NGO powinny ze sobą współpracować. Jak wygląda w rzeczywistości? Z tym bywa już różnie, bo zarówno organizacje pozarządowe, jak i samorządy wskazują, że jakość współpracy nie jest zadowalająca. Badania przeprowadzone przez zespół Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego potwierdzają tę tezę i wskazują jednocześnie, że najważniejszą formą współpracy jest współpraca finansowa.

Rozdał wszystkim, po równo. Przy dużej kumulacji każdy mógłby dostać po kilka groszy i wszyscy będą zadowoleni. Bez sensu? To zależy. Taki schemat działań funkcjonuje w wielu gminach przy rozdzielaniu dotacji dla NGO. Samorządy wspierają organizacje przekazując z wielkiej puli niewielkie środki na realizację niewielkich działań. Jest to sytuacja, którą dzielnie „wspierają” obie strony. Dzieje się tak, ponieważ małe organizacje, których działalność opiera się głównie na działalności społecznej i pracy wolontariuszy, cieszą się z każdej pozyskanej złotówki. Urzędy natomiast, dzielą całą kwotę rozdając każdemu po trochu i minimalizują w ten sposób grono „poszkodowanych”, którym nie udało się otrzymać „pieniędzy z urzędu”. Czy w takim razie należy zrezygnować ze wsparcia organizacji drobnymi kwotami? Otóż nie. Ale warto zastanowić się, jak tę współpracę usprawnić.

Tak jak bony towarowe, które otrzymują pracownicy przed świętami, pobudzają aktywność konsumentów w sklepach, tak samo funkcjonować powinny drobne dotacje – pobudzać. I tu pojawia się innowacyjne rozwiązanie –  Bon na aktywność. Jest to element innowacyjnego Modelu Kontraktowania Usług Społecznych, który powstał w ramach projektu PI „Od partnerstwa do kooperacji”. Maksymalne uproszczenie relacji samorząd–organizacje i odbiurokratyzowanie procesu zlecania zadań jest kluczem do jakości drobnych dotacji. Jest to propozycja dla działań, których głównym celem jest wspieranie aktywności społecznej. Proponowany w tym modelu typ zlecania zadania dzieli się na trzy podstawowe części.

Cała pula środków, która dotychczas przyznawana była kilkunastu organizacjom, może trafić do jednej. Przejmie ona procedurę organizacji konkursu od samorządu, przy czym cała procedura zostanie uproszczona. Przede wszystkim organizacja nie będzie zobowiązana do stosowania trybów ustawowych. Zamiast tego, zastosowane zostaną prostsze formularze, inne kryteria oceny etc. Samorząd zawiera jedną umowę z organizacją, a ona – występując w roli operatora – kolejne umowy. Przekłada się to na szereg korzyści dla obu stron. Posłużyć się tu można doświadczeniami Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce, która, realizując ogólnopolski konkurs grantowy, mogła dofinansować co czwarty składany wniosek o dotacje (średnio było to ok. 120 projektów). Zmieniając formę na regranting, organizacja wybrała lokalnych operatorów, którzy dysponują przeznaczonymi na ten cel środkami. W ten sposób dotację otrzymuje co drugi wniosek o dofinansowanie, co daje średnio 600 projektów rocznie. Dzięki zaangażowaniu lokalnych operatorów o ok. 30% zwiększyła się również całościowa pula przekazanych środków.

Powróćmy jednak do samej procedury ubiegania się o dotacje. Czy naprawdę musimy wypełniać kilkadziesiąt stron wniosku, aby otrzymać 500 zł? Włączając do tego cały stos dokumentów, w tym wyciągi z KRS-u, kserokopie statutów oraz raporty z realizacji i rozliczenia, cały proces nabiera groteskowego wręcz wymiaru. Jeżeli dodatkowo policzymy nakład pracy organizacji, komisji konkursowej i urzędników, może się okazać, że globalne koszty uzyskania środków finansowych na realizację zadania są większe niż sama dotacja. W tym przypadku rozwiązaniem może być wprowadzenie uproszczonej procedury. Zakłada ona zmianę: oferty na realizację zadania, umowy oraz sprawozdania. Żeby jednak zachować jakość, wprowadzić należy możliwość rozliczania się z rezultatów.

Kolejnym uproszczeniem procesu zlecania zadań i jednocześnie aktywnym pobudzaniem aktywności może być współrealizacja działań NGO i JST. Gmina może ogłosić ciągły nabór wniosków na współrealizację działań, w odpowiedzi na który organizacje składają wnioski. Ich format nie musi być w jakikolwiek sposób określony. Jedynym kryterium wniosku powinno być wskazanie kwoty oraz uzasadnienia wydatku. W przypadku podjęcia decyzji o współrealizacji zadania, gmina opłaca niezbędne usługi i towary nie z bezpośrednio wydzielonej na ten cel puli, ale ze środków, które zostały przypisane odpowiednim wydziałom, czy instytucjom podległym. Jeżeli więc organizacja chce zorganizować wyjazd dzieci na basen w czasie zimowych ferii, gmina może w odpowiedzi na wniosek sfinansować przejazd dzieci autokarem. Pieniądze nie trafiają do organizacji bezpośrednio, natomiast finansują działania, o które organizacja się ubiega.

Model Kontraktowania Usług Społecznych proponuje cały szereg rozwiązań, które niwelują słabości obecnego podejścia. Wszystkie te rozwiązania testuje 17 JST w kraju. Na podstawie ich doświadczeń będziemy mogli zobaczyć, co w praktyce wymaga poprawy i udoskonalenia.

Innowacyjny Projekt PI „Od partnerstwa do kooperacji”, realizowany jest przez Centrum Inicjatyw Obywatelskich w Słupsku w partnerstwie z Gminą Miasto Ustka i Uniwersytetem Warszawskim. Współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Więcej informacji o innowacyjnych rozwiązaniach znajduje się w Poradniku Model Kontraktowania Usług Społecznych, Jak zlecać zadania organizacjom pozarządowym oraz na stronie www.zlecaniezadan.pl.