Publicystyka - ngo.pl

Jerzy Miller, wojewoda małopolski ogłosił 25 lipca rozpoczęcie konkursu na najem zespołu obiektów Ośrodka Zielony Dół w krakowskiej Woli Justowskiej. Miller zapewnił, że wszczęte postępowanie skierowane jest do podmiotów posiadających ustawowy status Organizacji Pożytku Publicznego.

Uczestnicy konkursu powinni prowadzić swoją działalność statutową na terenie województwa małopolskiego w zakresie pomocy społecznej, ochrony i promocji zdrowia, nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania lub działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem.

Tym samym najprawdopodobniej ostatecznie przesądzony został los spółki Laboratorium Cogito, działającego nie dla zysku przedsiębiorstwa społecznego, którego głównym celem jest rehabilitacja społeczna i zawodowa pracujących w spółce osób chorujących psychicznie i po kryzysach psychiatrycznych. Laboratorium Cogito nie ma statusu OPP.

Eksperci związani z trzecim sektorem zwracają uwagę, że ani z ustawy o działalności pożytku publicznego, ani z ustawy o gospodarce nieruchomościami nie wynika konieczność ograniczania podmiotów biorących udział w konkursie do organizacji pożytku, a działalność społecznie użyteczną pełnią różne podmioty, w tym spółki nie nastawione na zysk.

Założone przez Stowarzyszenie Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej Cogito wynajmowało Zielony Dół od Skarbu Państwa przez ostatnie trzy lata. Wcześniej ośrodek stał pusty i został bezprzetargowono przekazany spółce przez poprzedniego wojewodę, by stworzyć warunki dla rehabilitacji poprzez pracę.

– Wojewoda nigdy nie stawiał zarzutów Laboratorium Cogito. Mieliśmy tylko wątpliwości, co do finansowych zobowiązań wynikających z umowy z Małopolskim Urzędem Wojewódzkim, wątpliwości te zostały wyjaśnione.

Obrońcy Zielonego Dołu, jako miejsca prowadzonego przez Laboratorium Cogito zwracali uwagę m.in., że ośrodek przed uruchomieniem przynosił straty, obciążające Skarb Państwa, zaś po wynajęciu – do budżetu zaczęły wpływać środki z tytułu czynszu oraz podatków.

Rzeczniczka wojewody potwierdziła portalowi Ekonomiaspoleczna.pl, że przychody, które przed przekazaniem Laboratorium Cogito generował „Zielony Dół” nie rekompensowały bieżących kosztów jego utrzymania.

– W 2009 roku wynik ekonomiczny działalności „Zielonego Dołu” zamknął się stratą 26 763 zł brutto (całkowite koszty utrzymania wyniosły 151 208,96 zł, a przychody 124 446,00 zł), a za okres od stycznia do lipca 2010 roku w kwocie 20 443,05 zł brutto – mówi Frenkiel.

Po przejęciu straty się skończyły. W roku 2012 najmowany Ośrodek wygenerował zysk z tytułu czynszu najmu w kwocie 12 842,28 zł. Znacznie wyższa kwota podatku, którą zapłacił najemca wynika z prowadzonej w Ośrodku działalności gospodarczej. Frenkiel podkreśla jednocześnie, że inne zyski lub straty są trudne do ocenienia i weryfikacji.

Tymczasem to właśnie te trudne do weryfikacji zyski, zyski społeczne są najważniejsze. Zatrudnienie w ośrodku jest dla pracowników elementem terapii, umożliwia im przebywanie z ludźmi i funkcjonowanie w świecie osób zdrowych.

Rzeczniczka wojewody pytana przez nas o społeczne korzyści podkreśla, że Jerzy Miller zawsze doceniał działalność społeczną Stowarzyszenia oraz Laboratorium Cogito. Zdaje się jednak, że nie do końca rozumie korzyści, jakie płyną z działalności przedsiębiorstw społecznych, wypracowujących zysk a nie – opartych jedynie na ofiarności prywatnej i publicznych grantach.

– Laboratorium Cogito Sp. z o.o., a przede wszystkim Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej, podnosiło, że w Zielonym Dole będzie prowadzona działalność w celu realizacji misji rehabilitacyjnej lub leczniczej – tłumaczy rzeczniczka wojewody.

– Rehabilitacja jest rolą Stowarzyszenia, a zatem de facto to ono winno być stroną umowy najmu jako podmiot posiadający status organizacji pożytku publicznego, tymczasem jako stronę umowy wskazało spółkę Laboratorium Cogito – mówi dalej Frenkiel i dodaje: – Spółka prowadzi działalność gospodarczą, a zatem jej celem jest generowanie zysków a nie strat. Spółka nie posiada statusu Organizacji Pożytku Publicznego. Stroną umowy najmu jest Laboratorium Cogito Sp. z o.o., która ma generować zyski na potrzeby Stowarzyszenia nie będącego stroną przedmiotowej umowy najmu.

Co więcej, taka formuła, która działania gospodarcze wprzęga w realizację ważnych celów społecznych, przy zachowaniu odpowiednich standardów transparentntości i rozliczalności, jest podstawą przedsiębiorczości i ekonomii społecznej, której Małopolska jest od dawna w Polsce liderem.

Zasady współpracy władz publicznych i strony społecznej są opisane choćby we wzorcowym Małopolskim Pakcie na Rzecz Ekonomii Społecznej. Niestety na nasze pytania o to, jak działania wojewody wpisują się w zapisy Paktu, rzeczniczka Jerzego Millera nie odpowiedziała. Laboratorium Cogito i pracujące w nim osoby muszą wyprowadzić się z Zielonego Dołu do końca września.

Poparcie dla Laboratorium Cogito:

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich poinformowało 17 lipca o zajęciu się sprawą z urzędu. Rzecznik zwrócił się do Wojewody Małopolskiego i Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych o udzielenie wyjaśnień.

Praktyka dobrego rządzenia i elementarnej przyzwoitości w relacjach administracji rządowej z sektorem pozarządowych wymagałaby, bez względu na zapisy umowy, zezwolenia na korzystanie z terenu ośrodka obecnemu najemcy przynajmniej do czasu zwrotu poniesionych przez niego nakładów. Inaczej pozostaje wrażenie nadużycia sektora społecznego przez sektor publiczny, który do czasu podpisania umowy z Laboratorium Cogito ponosił wysokie koszty utrzymania nieruchomości będącej wówczas w złym stanie.

Chcemy zwrócić również uwagę, że jest Pan przedstawicielem rządu, któremu zależy na rozwoju ekonomii społecznej w Polsce, który pracuje nad strategią jej rozwoju i Paktem na rzecz Ekonomii Społecznej, powołał Zespół do spraw rozwiązań systemowych w zakresie ekonomii społeczne, promuje standardy współpracy administracji rządowej i samorządowej z przedsiębiorstwami społecznymi, przymierza się do przyjęcia ustawy o przedsiębiorczości społecznej”.

Trzyletni okres trwania umowy był warunkiem wynajęcia przedmiotowej nieruchomości firmie Laboratorium Cogito Sp. z o.o. w trybie bezprzetargowym. Ponadto, nie była to umowa o współpracy, lecz klasyczna umowa najmu nieruchomości, przy czym została ona zawarta na preferencyjnych warunkach. (…) Obecnie przygotowywane jest postępowanie mające na celu wyłonienie podmiotu, który obejmie w najem przedmiotową nieruchomość i będzie tam realizował działalność społecznie użyteczną. Uprawnionymi do udziału będą podmioty posiadające ustawowy status organizacji pożytku publicznego. (…) przedmiotowa umowa najmu Ośrodka „Zielony Dół” zawarta z firmą Laboratorium Cogito Sp. z o.o. uległa zakończeniu z wyżej podanych przyczyn.