Publicystyka - ngo.pl

14 maja Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) z siedzibą w Luksemburgu uruchomił pierwszy ogólnoeuropejski mechanizm finansowy dedykowany inwestycjom skierowanym na osiągnięcie wpływu społecznego – Social Impact Accelerator (SIA). Oparty jest on na współpracy publiczno-prywatnej, nawiązanej między EFI, którego głównymi udziałowcami są Europejski Bank Inwestycyjny i Komisja Europejska a dwoma inwestorami prywatnymi – Crédit Coopératif i Deutsche Bank.

Powstały w ten sposób SIA jest rodzajem funduszu na rzecz innych funduszy i stanowi pilotażowe w skali europejskiej przedsięwzięcie z zakresu inwestycji odpowiedzialnych społecznie. Zgromadzony w nim kapitał początkowy w wysokości ok. 60 mln euro zostanie przeznaczony na utworzenie kilku funduszy skierowanych na inwestycje odpowiedzialne społecznie, a więc poza uzyskaniem zwrotu finansowego przewidujące też wywieranie pozytywnego wpływu społecznego.

Beneficjentami ostatecznymi tych kilku mechanizmów finansowych mają być przedsiębiorstwa społeczne funkcjonujące na terenie UE. Przeznaczone na ich wsparcie fundusze współfinansowane z SIA będą mogły funkcjonować zarówno na poziomie jednego państwa, jak i posiadać wymiar regionalny lub transgraniczny, będąc skierowanymi do więcej niż jednego kraju.

Każdy z takich funduszy będzie mógł uzyskać wkład w wysokości do 49% swojego całkowitego kapitału z SIA, resztę środków gromadząc od innych działających lokalnie inwestorów prywatnych i publicznych. Będą one także musiały wypełnić określone przez EFI rygorystyczne wymogi dotyczące poziomu zwrotu z inwestycji oraz części kapitału, który przeznaczony zostanie na pożyczki dla beneficjentów bezpośrednich.

Uformowany na takich zasadach fundusz SIA stanowi działanie komplementarne wobec podjętej przez Komisję Europejską inicjatywy politycznej związanej z powołaniem Europejskich Funduszy Przedsiębiorczości Społecznej, EuSEF (postępy prac nad nimi opisywaliśmy już kilkukrotnie na łamach portalu – zob. ostatni wpis).

Z jednej strony, dofinansowane przez SIA fundusze będą mogły ubiegać się w przyszłości o emblemat EuSEF po ostatecznym przyjęciu odpowiedniego rozporządzenia przez kraje członkowskie UE i skorzystać z przewidzianych tam przywilejów. Z drugiej, ich uruchomienie już teraz będzie stanowiło rodzaj pilotażu dla funkcjonowania opartego na komisyjnych gwarancjach systemu EuSEF. Kształt powstającego ogólnego mechanizmu finansowania przedsiębiorstw społecznych w Europie angażującego do tego środki prywatne można zobrazować za pomocą następującego schematu:

Zainicjowanie obu przedsięwzięć (SIA i EuSEF) przez główne unijne instytucje zajmujące się finansami kolejny raz potwierdza jak duże oczekiwania Komisja Europejska pokłada w społecznej części sektora przedsiębiorczości. Dostrzegając, iż cele działalności należących do niego podmiotów przekraczają wypracowanie czystego zysku finansowego i w znaczącym, jeśli nie głównym stopniu, skierowane są na rozwiązywanie problemów społecznych, traktuje je jako ważne narzędzie przeciwdziałania obecnemu kryzysowi.

Podkreśla się przy tym jednocześnie, iż proponowane wsparcie, zarówno w ramach funduszy utworzonych dzięki wsparciu z SIA oraz uzyskujących w przyszłości emblemat EuSEF, powinno trafiać do podmiotów posiadających kompetencje do funkcjonowania na zasadach biznesowych. Jak zauważył przy okazji otwarcia pierwszej puli Social Impact Accelerator dyrektor zarządzający EFI, Richard Pelly, wprowadzane w ten sposób „inwestycje przewidujące osiąganie wpływu społecznego pozwolą także określić kierunek, w jakim rozwiną się w przyszłości inwestycje wielu osób”.

W ich ramach nie będzie już możliwe myślenie o zwrocie z inwestycji ograniczonym do kategorii finansowych, bez uwzględnienia ich wpływu społecznego. W tym celu EFI razem z mechanizmem SIA wypracował także zestaw wskaźników oraz narzędzi do mierzenia takiego wpływu społecznego na każdym z poziomów, na których ma być tworzony system europejskich funduszy inwestujących w realizację celów społecznych.

Celem powstającego systemu jest także ustanowienie stabilnego sektora przedsiębiorczości społecznej w Europie, przygotowanego do korzystania z prywatnych środków inwestycyjnych. Dlatego też pieniądze z funduszy utworzonych dzięki wsparciu pochodzącym z SIA będą mogły zostać skierowane tylko do tych przedsiębiorstw społecznych, które oparte są na modelu biznesowym umożliwiającym im stabilność finansową i prowadzenie działalności poza systemem dotacyjnym. Powinny one być także ustanowione w oparciu o taką formę prawną, która pozwala na ich łatwą likwidację i przekazywanie praw własnościowych, np. ewentualnym wierzycielom.

Uwzględnienie w ramach powstających w Europie mechanizmów inwestycyjnych kryteriów przedstawionych w poprzednim akapicie każe zastanowić się, w jakim stopniu będą w stanie skorzystać z nich polskie przedsiębiorstwa społeczne na obecnym poziomie ich rozwoju. Jest to pytanie tym pilniejsze, że coraz bardziej realne staje się utworzenie specjalnego funduszu, który działał będzie w Polsce oraz w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Nad powstaniem takiego funduszu dyskutowali międzynarodowi eksperci na spotkaniu zorganizowanym przez Instytut Spraw Publicznych w Krakowie w przeddzień ubiegłorocznych OSES (zob. więcej). Na tworzenie tego typu funduszy pozwalały będą właśnie uruchomiony właśnie Social Impact Accelerator oraz przyszły mechanizm Europejskich Funduszy Przedsiębiorczości Społecznej (EuSEF).