W Polsce osoby ubogie mają duże trudności z uzyskaniem pomocy prawnej. Świadczona przez kancelarie adwokackie i radcowskie jest za droga. Bezpłatna – przysługująca na podstawie uregulowań ustawowych i finansowana z budżetu - funkcjonuje głównie na papierze. Pomocy oferowanej przez organizacje społeczne jest zbyt mało w stosunku do ogromu potrzeb. Sytuację mogłoby poprawić otwarcie rynku usług prawniczych. Obecnie krępowany jest ona przez prawnicze korporacje. Próbę zmiany tej sytuacji podjęli w ostatnich miesiącach posłowie, uchwalając ustawę o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze (…). Regulacja ta może gruntownie zmienić zasady dostępu do zawodów prawniczych. Helsińska Fundacja Praw Człowieka apeluje do Aleksandra Kwaśniewskiego o podpisanie ustawy.
Członkowie zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Marek
Nowicki (prezes zarządu), Andrzej Rzepliński (sekretarz zarządu)
oraz Zbigniew Hołda, przekonują Prezydenta RP, żeby podpisał ustawę
z dn. 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze i
niektórych innych ustaw. Ustawa zmienia zasady dostępu do zawodów
prawniczych m.in. wprowadza nowe zasady organizacji konkursów na
aplikacje.
Konstytucyjna gwarancja powszechnego dostępu do sądu nie może
być realizowana bez powszechnej dostępności do profesjonalnych
usług prawniczych – piszą w swoim liście do prezydenta, członkowie
zarządu Fundacji. W Polsce o niedostępności takich usług mówi
statystyka i porównania z innymi krajami. Prawników jest po prostu
zbyt mało w stosunku do liczby mieszkańców. Nie są więc w stanie
świadczyć pomocy wszystkim którzy jej potrzebują, nawet jeśli
pominiemy problem odpłatności czyli realnych możliwości korzystania
z fachowego wsparcia przez osoby ubogie.
Kiedy osoby występujące w sądzie korzystają z profesjonalnej
porady, lepiej rozumieją swoją sytuację i sens sądowego
rozstrzygnięcia. Informacja i wyjaśnienia często są wystarczającym
wsparciem w drobnych sprawach życia codziennego. Efektem
świadczenia tych dwóch rodzajów pomocy jest odciążenie wymiaru
sprawiedliwości. Jednocześnie zmniejsza się ilość nieporozumień i
krzywd ludzkich. Niestety, opisanych działań nie ma - informacji
prawnej i pomocy w sądzie nie świadczy się wszystkim,
którzy tego potrzebują. Jednym z powodów tego niedostatku jest
krępowanie wolnego rynku usług prawniczych przez korporacje
zawodowe.
Konstytucyjnym prawem obywateli RP jest wolność wyboru i
wykonywania zawodu oraz miejsca pracy. Taką wolność, w przypadku
absolwentów prawa, gwarantują procedury dostępu do zawodu adwokata,
radcy czy notariusza, opierające się wyłącznie na ocenie
indywidualnych zdolnościach kandydata. Autorzy listu są przekonani,
że regulacje zawarte w ustawie z dn. 30 czerwca 2005 r., są
właściwym środkiem zapewniającym realizację ww. prawa.
