Publicystyka - ngo.pl

Szkoły średnie i uczelnie wyższe w dużych miastach obfitują w możliwości rozmaitych wyjazdów zagranicznych, wymian oraz rozbudowanych programów edukacyjnych. Poszerzanie swoich kompetencji zawodowych za granicą jest dla wielu osób kolejnym oczywistym krokiem podjętym, by znaleźć dobrą pracę, doświadczenie czy znajomych. 

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się nad tym, że tak samo na wyjazdach zagranicznych mogą zyskać osoby przygotowujące się do pracy kucharza, ucząc się zawodu pod okiem greckich szefów kuchni czy mechanicy budujący bolidy korzystając z najnowszej niemieckiej technologii?

Wielu osobom program Erasmus + kojarzy się wyłącznie ze studenckimi wyjazdami.  Jednak to nie tylko takie mobilności. W projektach „Wyrównywanie szans na rynku pracy – mobilności zawodowe dla uczniów ze specjalnymi potrzebami” oraz „Mobilność i doświadczenie – praktyki zagraniczne dla osób ze specjalnymi potrzebami” można przekonać się jak wygląda nieco inne oblicze programu.

Głównym celem projektów organizowanych przez fundację Internationaler Bund Polska jest wyrównanie szans szkół specjalnych w stosunku do szkół masowych. Mają też na celu przeciwdziałanie dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami. Program wyjazdów i praktyk ma również za zadanie przezwyciężyć dysproporcje w szansach na wyjazd zagraniczny. W czasie wyjazdu uczestnicy programów uczą się wykonywania zawodów takich jak: kucharz, pracownik pomocniczy obsługi hotelowej, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, tyfloinformatyk, masażysta i pracownik pomocniczy prac biurowych, pracownik pomocniczy obsługi hotelowej, mechanik samochodowy, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, sprzedawca, fryzjer czy cukiernik. 

Oferta praktyk i wyjazdów jest szeroka. Doświadczenie w zawodzie mogą zdobywać między innymi w Niemczech czy w Grecji. Oprócz nauki, uczestnicy spędzają czas na krajoznawczych wycieczkach oraz integrując się z grupą rówieśników zwiększając tym samym poczucie własnej wartości i nawiązując trwałe przyjaźnie. Dla wielu osób projekt to jedyna szansa wyjazdu za granicę.

Nie można zapomnieć o odpowiednich przygotowaniach takich jak nauka języka, a także poznawanie dominującej w danym kraju kultury. Takie zajęcia zwykle trwają około dwóch tygodni i choć mamy świadomość, że nawet na najlepszym kursie przyspieszonym nikt nie nauczy się języka w tak krótkim czasie, to już poznanie samych podstawowych zwrotów grzecznościowych czy słownictwa, które przydaje się w danym zawodzie znacznie poprawia  komfort pracy i pozwala uczestnikom programu lepiej odnaleźć się na miejscu. W ramach przygotowań do wyjazdu młodzież ćwiczy też język angielski i uczy się o różnicach kulturowych danego kraju.

Po uczestnikach programu przemianę widać już od pierwszych dni. Jak wskazuje Grzegorz Grzonka koordynator projektu z ramienia fundacji Internationaler Bund Polska:  

„Z ostatniego projektu zapamiętałem chłopaka, który wydał mi się mocną osobowością. Problem tkwił w tym, że zupełnie przestali się nim interesować rodzice. Gdyby on poszedł w tym kierunku, jaki wskazywał mu dom rodzinny to możliwe, że nie chciałoby mu się uczyć ani pracować. W pewnym momencie jednak wziął wszystko w swoje ręce: odszedł z domu mając 18 lat, wynajmuje obecnie pokój i sam go sobie opłaca. Od rodziców nie otrzymuje żadnej pomocy (…). Zauważyłem, że ten chłopak bardzo przykłada się do angielskiego i w zasadzie cały czas chodzi w ubraniu roboczym – najpierw szedł do szkoły na praktyki, a później jeszcze do pracy, żeby sam siebie utrzymać, nic tylko podziwiać”. 

Z każdym wyjazdem pojawiają się takie niesamowite osoby i historie, a każda z nich jest później motywacją do działania zarówno dla innych uczestników, jak i organizatorów!

Po powrocie program zbiera bardzo pozytywną informację zwrotną od młodzieży. Większość osób chciałaby wyjechać na zagraniczne praktyki jeszcze raz, jednak niestety nie jest to możliwe. Dla organizatorów projektu jest to mocny sygnał, że ich działalność jest potrzebna, a poszerzenie kompetencji zawodowych osób ze szkół specjalnych ma korzystny wpływ na ich samopoczucie, samodzielność oraz sytuację uczestników na rynku pracy. Część osób po zakończeniu projektu podjęła pracę w zawodzie, niektórzy wyjechali za granicę i można podejrzewać, że gdyby nie zorganizowany wcześniej wyjazd nie podjęliby takiego kroku. Niektórzy uczestnicy projektu dostają propozycję zostania w pracy w miejscu odbywanej praktyki zawodowej za granicą.

Z uwagi na to, że odbiór projektu jest tak pozytywny i chętnych na wyjazdy nie brakuje, organizatorzy dostali zgodę,  żeby do udziału w praktykach włączyć również osoby ze szkół przysposabiających do pracy. To są osoby, które mają głębsze niepełnosprawności i w szkole przysposabiającej uczą się wykonywania różnych gospodarczych czynności takich jak: sprzątanie, praca w ogrodzie, w kuchni. Po takiej szkole nie ma zawodu, ale to nie powód by osoby z głębszymi niepełnosprawnościami były wykluczone z rynku pracy! Jeśli ktoś będzie chciał ich zatrudnić, to czemu mieliby nie mieć prawa do tego, żeby być samowystarczalni finansowo, wychodzić do ludzi i spełniać się w jakichś pracach dostosowanych do ich możliwości?  

Osoby ze szkół przysposabiających potrafią dobrze funkcjonować i sobie radzą. Znajdują się dla nich miejsca praktyk w obszarze prac pomocniczych w hotelach (pralnie, prasowalnie) w hotelach w Grecji, w Niemczech. Mają możliwości by takie prace podjąć ale kompetencje trzeba wciąż ćwiczyć. Niektóre osoby po pewnym czasie są w stanie przejść ze szkoły przysposabiającej do cyklu kształcenia zawodowego. Potrzebują na to więcej czasu, ale kształcenie zawodowe dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności  w Polsce jest dostępne do 24 roku życia. Tak więc szkołę zawodową niekoniecznie trzeba skończyć w ciągu 3 lat, jeśli ktoś potrzebuje więcej czasu na opanowanie materiału, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby cykl kształcenia ukończyć np. po 5 latach. Ma to swoje uzasadnienie w specjalnych potrzebach kształceniowych uczniów.

Doświadczenie dotychczasowych projektów potwierdza, że nacisk na zindywidualizowane nauczanie przez praktyczne doświadczenie pod okiem wykwalifikowanych instruktorów jest jedną z najbardziej efektywnych metod stosowanych w pracy z młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie. Mimo swoich ograniczeń, rozwijają umiejętności i kompetencje, które odpowiadają oczekiwaniom rynku pracy. Udział w zagranicznych praktykach jest niewątpliwie instrumentem promującym włączanie osób z grup defaworyzowanych, zarówno w życiu społecznym jak i zawodowym.

Organizatorzy bardzo liczą na to, że dzięki upowszechnianiu informacji o projekcie, o zaangażowaniu młodych ludzi z niepełnosprawnością w proces podnoszenia swoich umiejętności i kwalifikacji, uda się bardziej zainteresować pracodawców oferowaniem im miejsc praktyk i pracy.

Materiał przygotowała: Alicja Turecka