Wdrażanie tzw. nowej perspektywy 2014-2020, czyli funduszy europejskich po roku 2013 r. idzie już pełną parą – zostały uchwalone wszystkie Programy Operacyjne, ruszyły konkursy. Całość systemu wdrażania funduszy UE jest nieustannie poprawiana, ale już teraz można pokusić się o pierwsze obserwacje i sformułowanie rekomendacji na ich podstawie.
www.freeimages.com, fot. Legends Web Design (CC)
Wdrażanie tzw. nowej perspektywy 2014-2020 czyli funduszy europejskich po roku 2013 r. idzie już pełną parą – zostały uchwalone wszystkie Programy Operacyjne, ruszyły konkursy. Całość systemu wdrażania funduszy UE jest nieustannie poprawiana, ale już teraz można pokusić się o pierwsze obserwacje i sformułowanie rekomendacji na ich podstawie, jako że diabeł tkwi w szczegółach, a od tych szczegółów zależy nie tylko dostępność funduszy, ale również, co równie istotne – jakość współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi a administracją publiczną.
Zadania uważnego przyjrzenia się wdrażaniu funduszy UE na szczeblu regionalnym podjęły się Ogólnopolska Federacja organizacji Pozarządowych wraz z Kujawsko-Pomorską Federacją Organizacji Pozarządowych oraz ekspertami regionalnymi ze wszystkich 16 województw. Kwestie, które zostały wzięte pod lupę, to:
- Proces uchwalania Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) oraz powoływania Komitetów Monitorujących (KM)
- Jakość działania Lokalnych Punktów Informacyjnych o Funduszach Europejskich
- Dostępność i jakość pierwszych konkursów ogłoszonych w ramach regionalnych Programów Operacyjnych.
Grupy robocze ds. programowania RPO
Na etapie programowania RPO zostały powołane tzw. grupy robocze, które w założeniu miały się składać również z tzw. partnerów spoza administracji, czyli przedstawicieli innych sektorów niż administracja publiczna.
Niestety, nie we wszystkich województwach zostały one powołane, w części grup zabrakło przedstawicieli sektora pozarządowego, bądź upublicznionej informacji o składzie grupy roboczej, zaś w części województw członkowie grupy roboczej mieli możliwość zapoznania się i pracy tylko na… wstępnych wersjach dokumentu.
Problemem, który dotyczył wszystkich grup roboczych był brak transparentnej procedury wyboru członków grup roboczych.
Konsultacje społeczne RPO
We wszystkich województwach zostały przeprowadzone konsultacje społeczne RPO – w części województw były organizowane osobne spotkania konsultacyjne z organizacjami pozarządowymi. Autorzy raportów regionalnych wspominają jednak o tym, że część spotkań miała charakter głównie informacyjny.
Formułując rekomendacje w zakresie konsultacji społecznych autorzy raportów regionalnych zgodzili się, że należy zadbać o to, aby konsultacjom były poddawane zarówno wstępne wersje dokumentu, jak i te finalne, powinno się przynajmniej dostarczyć czytelne uzasadnienie, dlaczego niektóre wersje dokumentu nie będą poddawane konsultacjom. Należy zawsze upubliczniać raport z konsultacji, najlepiej w wersji edytowalnej, co znacznie ułatwia analizę dokumentu. Organizując spotkania konsultacyjne, należy zadbać o to, aby miały one charakter rzeczywiście konsultacyjny, a nie jedynie informacyjny.
Dostępność funduszy RPO dla NGO
Organizacje pozarządowe jako beneficjenci są uwzględnione w zapisach wszystkich RPO, jednakże bardzo często pojawiały się głosy, że zapisy RPO faworyzują duże organizacje – w części województw jako kryterium wyboru projektów przewidziano np. wysokość przychodów, bądź też wartość dofinansowania wynosiła co najmniej 100 tys. zł (przy obowiązku wniesienia co najmniej 5% wkładu własnego).
Innym często podnoszonym argumentem była nieprecyzyjność zapisów Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych (SzOOP), czyli dokumentu uszczegóławiającego zapisy RPO, w którym m. in. można znaleźć tak istotne kwestie, jak kryteria wyborów projektów.
Wybory do Komitetów Monitorujących
W tej perspektywie zastosowano procedurę wyborów pozarządowych członków Komitetów Monitorujących, zarządzaną przez wojewódzkie Rady Działalności Pożytku Publicznego. O ile sama procedura była zjawiskiem pożądanym, ponieważ wprowadzała porządek i transparentność w tak ważną kwestię, jaką jest wybór członków Komitetów Monitorujących, o tyle wartym przemyślenia na przyszłość jest jej usprawnienie, chociażby w postaci wprowadzenia procedury odwoławczej, bądź powoływania nowego członka (bądź jego zastępcy) w miejsce tego, który z dowolnych przyczyn rezygnuje lub nie może brać udziału w pracach Komitetu.
Ważne również byłoby ujednolicenie procedury we wszystkich województwach – np. w jednym z województw kandydat nie musiał wykazać poparcia żadnej z organizacji aby móc kandydować, zaś samo głosowanie odbywało się wyłącznie poprzez złożenie głosu w formie papierowej, co stanowiło zbędne utrudnienie w procesie wyboru członków Komitetu.
Raport oraz artykuły powstały w ramach projektu „Monitoring funduszy europejskich”, finansowanego z Funduszy EOG w ramach programu Obywatele dla Demokracji Fundacji Batorego. Celem projektu jest zbudowanie systemu monitoringu funduszy europejskich na poziomie regionalnym oraz zawiązanie w jak największej liczbie województw środowisk pozarządowych, które będą wspólnie monitorować Regionalne Programy Operacyjne (RPO) przez cały okres programowania, oraz stworzenie systemu monitoringu funduszy europejskich na poziomie RPO.
Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla NGO, przeczytaj wiadomości dla organizacji pozarządowych. Odwiedź serwis wiadomosci.ngo.pl.
