Publicystyka - ngo.pl

Stworzyli społeczny plan rozwoju powojskowych terenów w Białymstoku. Później napisali wniosek do budżetu partycypacyjnego i zdobyli pieniądze na pierwszy etap rewitalizacji terenu. Trud Stowarzyszenia Kreatywne Podlasie doceniła Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, która przyznała organizacji Doroczną Nagrodę za rozwijanie demokracji lokalnej.

W Białymstoku przy ulicy Węglowej stoją powojskowe magazyny. Teren zajmuje 9 hektarów. Jeszcze kilka lat temu nie był dostępny dla mieszkańców. Na płocie wisiała tabliczka „Zakaz fotografowania”.

W 2005 roku miasto odkupiło tereny od wojska. „Węglowa” stała się otwarta dla mieszkańców. Początkowo magazyny stały puste, ale dość szybko zadomowiła się w nich kultura niezależna. W magazynie nr 10 odbywały się koncerty, wystawy, akcje artystyczne. I choć warunki były polowe (brak bieżącej wody i ogrzewania), sąsiadów przybywało: Stowarzyszenie Balonowy Białystok, Skatepark Garaż, a nawet psia szkoła.

Władze miasta nie do końca wiedziały, co zrobić z powojskowym terenem. Raz pojawił się pomysł stworzenia „Kulturalnej Wyspy”, inny razem miało tam powstać zagłębie dla przedsiębiorców. „Węglowa” żyła swoim życiem. Był bałagan i bywało niebezpiecznie.

Członkowie lokalnego Stowarzyszenia Kreatywne Podlasie wpadli na pomysł, by opracować społeczną koncepcję rozwoju powojskowego terenu. To miał być proces partycypacyjny z prawdziwego zdarzenia. Napisali wniosek o grant do Fundacji im. Stefana Batorego (program: „Demokracja w Działaniu”), a ta dała im na ten cel 100 tys. zł.

Zaczęli od zbierania informacji o „Węglowej”. – Wielu mieszkańców kojarzyło to miejsce tylko z jednym magazynem, w którym odbywały się imprezy kulturalne. A przecież to ponad 9 hektarów terenu! Zależało nam, żeby ci, którzy zechcą zaangażować się w proces partycypacyjny, mieli jakąś wiedzę o tym miejscu – mówi Damian Dworakowski, prezes Stowarzyszenia Kreatywne Podlasie. Pozbierali więc różne informacje w jedną całość i opublikowali je w formie broszury „Biała Księga Węglowej”.

Okazją do zapoznania się z powojskowym terenem było „Otwarcie Sezonu” – impreza kulturalna składająca się z 40 różnorodnych wydarzeń. Przyciągnęła około 2 tys. mieszkańców. Niektórzy pojawili się tu po raz pierwszy w życiu. Członkowie Stowarzyszenia oprowadzali po terenie, opowiadali o jego historii, rozdawali „Białe Księgi” i zachęcali do zaangażowania się w prace nad społecznym planem rozwoju „Węglowej”.

Następnym krokiem były dwuetapowe warsztaty partycypacyjne. Uczestników podzielono na pięć grup: użytkownicy terenu (najemcy i właściciele hal), odbiorcy działań, okoliczni mieszkańcy (sąsiedzi „Węglowej”), mieszkańcy pozostałych dzielnic oraz urzędnicy i eksperci. Zadaniem każdej z grup było wypracowanie wspólnej wizji dla powojskowego terenu.

Część warsztatów odbyła się w jednym z magazynów przy Węglowej, część w centrum Białegostoku. – Spotkania na terenie „Węglowej” były cenne, ale nie były koniecznością – wyjaśnia Damian Dworakowski. – Mieliśmy makiety oraz mapy. Bez nich byłoby trudno, bo to wyjątkowo obszerny teren – mówi. – Korzystaliśmy również z wizualizacji. Dzięki nim mogliśmy sprawdzić na przykład, jak będzie wyglądał teren, jeśli zdecydujemy się rozbudować jakiś magazyn.

Kolejnym etapem były warsztaty wspólne. Liderzy poszczególnych grup prezentowali swoje pomysły. – To było pięć różnych, ale w gruncie rzeczy podobnych do siebie, wizji. Celem każdej z grup był rozwój tego miejsca – opowiada Dworakowski. Przyznaje, że liczba uczestników trochę go rozczarowała. – To było pięć kilkunastoosobowych grup. Z jednej strony to dobrze, bo praca w takich zespołach jest komfortowa, ale z drugiej – czym więcej osób, tym lepiej dla procesu partycypacyjnego – mówi.

Co ważne, wszystkie ustalenia były na bieżąca publikowane w internecie. – Nie było tak, że pracowaliśmy sobie w zamkniętych grupach, a mieszkańcy nie wiedzieli, co się tutaj dzieje – zastrzega Dworakowski.

W efekcie udało się wypracować kilkanaście wspólnych postulatów. Mówiły m.in. o tym: że żaden z budynków nie zostanie zburzony, że będzie to teren otwarty, że będzie miejsce na sport, rekreację, kulturę i biznes. Na podstawie postulatów opracowano kolejną publikację: „Węglowa – miejsce do potęgi trzeciej”.

Na początku mieszkańcy nie dawali wiary, że to nad czym pracują, przełoży się na realną zmianę w mieście. Przełomem okazała się decyzja władz miasta o uruchomieniu budżetu partycypacyjnego. – To było jak wygrana na loterii! – opowiada Damian Dworakowski. – Byliśmy w idealnej sytuacji. Mieliśmy projekt, wizualizacje, zaangażowanych ludzi i ich poparcie. Decyzja mogła być tylko jedna: piszemy projekt na rewitalizację „Węglowej”! – opowiada.

Zanim jednak usiedli do pisania wniosku, przeprowadzili ankietę. Zapytali ponad tysiąc mieszkańców o to, jakie inwestycje należałoby zrealizować w pierwszej kolejności. Białostoczanie mówili, że trzeba naprawić ogrodzenie, posprzątać śmieci, zainstalować monitoring i dodatkowe oświetlenie. Mówili o wielofunkcyjnym boisku, siłowni plenerowej, placu zabaw, ławkach, fontannach, koszach na śmieci i profesjonalnej ochronie.

Stowarzyszenie zebrało wyniki ankiet i przygotowało wniosek do budżetu partycypacyjnego. Pierwszy etap rewitalizacji „Węglowej” wyceniono na 3,8 mln zł (ponad jedna trzecia puli całego budżetu partycypacyjnego). – Mieszkańcy nie zawiedli – mówi Damian Dworakowski. – Mieliśmy poparcie użytkowników terenu, animatorów kultury, przedsiębiorców, okolicznych mieszkańców – wylicza. – Ludzie poczuli, że te spotkania i warsztaty mogą wreszcie przełożyć się na coś konkretnego. No i zagłosowali na nasz projekt – uśmiecha się. Dziś na „Węglowej” trwa budowa. Zgodnie z planem zakończy się w czerwcu.

Projekt: „Węglowa – Społeczna Koncepcja” został nagrodzony podczas Finału VII edycji Dorocznej Nagrody Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej za osiągnięcia w rozwijaniu demokracji lokalnej poprzez inicjatywy kulturalne. Stowarzyszenie Kreatywne Podlasie otrzymało nagrodę (statuetkę oraz 7,5 tys. zł) w kategorii organizacje pozarządowe.

Na początku mieszkańcy nie dawali wiary, że to nad czym pracują, przełoży się na realną zmianę w mieście…