Publicystyka - ngo.pl

W deklaracji podkreślono zasady współpracy, wskazano wartości, które są ważne dla obu tych środowisk: decentralizacja, samorząd jako wspólnota wszystkich mieszkańców i mieszkanek samoorganizujące się społeczeństwo obywatelskie, zasada pomocniczości, dialog społeczny. Drogą do tworzenia pogłębionej współpracy, ponieważ wiele jej form rozwijało się przez ostatnie 30 lat, może stać się powszechna narada obywatelska. W dokumencie czytamy: „Wyrażamy wolę rozpoczęcia otwartej, powszechnej narady obywatelskiej nad przyszłością naszych miast, miasteczek i wsi organizowaną wspólnie i na równych prawach przez jednostki samorządu i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Warunkami tej narady są uznanie organizacji społecznych i samorządu jako równoprawnych partnerów w zarządzaniu życiem wspólnot lokalnych, kultura dialogu, wzajemne zaufanie i współpraca, otwartość na nowe formuły współzarządzania i współodpowiedzialności oraz samoograniczenie władzy publicznej na rzecz uwolnienia energii społecznej sektora obywatelskiego.”

Deklarację odczytał aktor Jerzy Kiszkis, a podpisy złożyli pod nią: Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska, Łukasz Domagała, prezes zarządu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, Marta Bejnar-Bejnarowicz, wiceprezes Kongresu Ruchów Miejskich Jerzy Boczoń, prezes zarządu Regionalnego Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych w Gdańsku, Sieć SPLOT, Zygmunt Frankiewicz, prezydent Gliwic, Piotr Frączak, prezes zarządu Stowarzyszenia Dialog Społeczny, Beata Moskal-Słaniewska, prezydent Świdnicy, Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia.

Podpisanie deklaracji poprzedziło przywitanie gości przez Aleksandrę Dulkiewicz, prezydent Gdańska, która wskazała, że Święto Wolności i Solidarności ma dwa filary, święto obywatelskie, podsumowujące te 30 lat rozwoju wielu inicjatyw obywatelskich, a drugi filar, to święto samorządów, pokazujące, jak samorządowcy zmieniają Polskę i swoje miasta. – Wierzę w sojusz tych dwóch grup – mówiła prezydent Dulkiewicz. Natomiast Łukasz Domagała, prezes zarządu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, w powitaniu podkreślił, że na sali spotkali się ludzie, którzy wierzą w wolność i solidarność. W szczególny sposób, wśród gromkich braw, przywitał Ludwikę i Henryka Wujców. Podkreślił, że środowisko organizacji i samorządowców musi wspólnie uczyć się nowej demokracji.

Wprowadzenie do idei deklaracji partnerstwa przedstawił Jakub Wygnański, prezes zarządu Pracowni Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”. Wskazał, że 30 lat temu, pierwotna energia obywatelska wyłoniła z siebie ludzi, którzy poszli do polityki, biznesu, samorządu i organizacji, a dziś potrzebujemy nowej energii, bo stoją przed nami inne, może trudniejsze niż kiedyś wyzwania. Podkreślił, że reforma samorządowa naprawdę się udała. – Społeczeństwo obywatelskie to nie jest zbiór instytucji, ale zdolność, potencjał do działania. Jesteśmy na siebie skazani, ale wzajemnie także sobie potrzebni – przekonywał Kuba Wygnański.

Zachęcał słuchaczy, do refleksji nad subtelną różnicą między słowami „patria” a „partia”, powrotem do rozumienia ojczyzny jako res publiki, rzeczy wspólnej.

Wskazał, że organizacje cierpią na stan przeciążenia, ich los jest nieprzewidywalny, a nam wszystkim towarzyszy deficyt nadziei, „boimy się siebie nawzajem”.

Dlatego potrzebna jest nam większa decentralizacja państwa, więcej samorządności. Trzeba wspierać mechanizm budowania zaangażowania od dołu: animować miejsca spotkań i aktywności lokalnych tych bardzo podstawowych i tych bardziej złożonych, myśleć o indywidualnych potrzebach, rozwijać tradycje lokalne, zastanowić się nad uwłaszczeniem organizacji, czyli przekazaniem części majątku, który w przeszłości był wypracowany przez organizacje społeczne. Zdaniem Wygnańskiego niesłuszny jest zarzut, że prze te 30 lat zbudowaliśmy wspólnoty lokalne bez charakteru i tożsamości.

Wielką rolę organizacji społecznych, Wygnański upatruje w byciu swoistym buforem między obywatelem, a państwem. Bez tego pośrednika obywatel staje się bezradny wobec ogromnej machiny państwa – „suweren nie ma, gdzie się schronić”.

Aby organizacje były w stanie odpowiedzieć na potrzeby obywateli muszą przejść proces deregulacji i destandaryzacji.

Gdańsk, jest najlepszym miejsce, aby na nowo zacząć rozmawiać o współpracy samorządów i organizacji. Rozpoczął się nowy etap, kiedy i jak się zakończy zobaczymy za następne 30 lat.

Następnie odbyła się debata, którą można uznać za pierwszą otwartą, powszechną naradę obywatelską, zadeklarowaną w podpisanym dokumencie. Jego sygnatariusze dzielili się swoimi refleksjami na temat miejsca organizacji społecznych w środowisku lokalnym, roli samorządu w ich wspieraniu, wzajemnym oczekiwaniom i obawom. Można sądzić, że deficyt nadziei, przynajmniej w uczestnikach tej debaty, nieco się zmniejszył.

Po zakończeniu debaty, jej uczestnicy mieli możliwość podpisania się pod deklaracją, z czego wiele osób skorzystało.

Partnerska współpraca samorządu, organizacji społecznych i aktywnych obywateli jest wyrazem demokratycznej dojrzałości państwa. Trzydzieści lat po wyborach 4 czerwca 1989 roku, kiedy Polki i Polacy przy urnach wyborczych opowiedzieli się za demokracją, wracamy w Gdańsku, gdzie wszystko się zaczęło, do źródeł.

· Decentralizacja jest podstawą ustroju terytorialnego Rzeczypospolitej.

· Samorząd jako wspólnota wszystkich mieszkańców jest podstawową formą organizacji życia wspólnego w Rzeczypospolitej.

· Samoorganizujące się społeczeństwo obywatelskie jest niezbywalną formą wyrażania podmiotowości i autonomii społecznej.

· Zasada pomocniczości jest główną regułą organizującą relacje między władzą publiczną na wszystkich jej szczeblach i obywatelami, niezależnie od ról społecznych, w jakich występują.

· Dialog społeczny jest najważniejszą formą określania dobra wspólnego i celów rozwojowych wspólnot lokalnych, jak i całego kraju.

Świadomi jesteśmy tego, że nowe wyzwania – związane z kryzysem klimatycznym i środowiskowym, starzeniem się społeczeństwa oraz procesami demograficznymi, migracyjnymi i rewolucją technologiczną, przemianami kulturowymi i cywilizacyjnymi – dotyczą bezpośrednio naszych wspólnot i wymagają śmiałych strategii sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju oraz włączenia mieszkańców w ich tworzenie i realizację.

Mając przekonanie o roli oraz znaczeniu organizacji społecznych i samorządu w nowoczesnej demokracji, deklarujemy działania na rzecz zwiększenia podmiotowości każdego z nich oraz rozwoju wzajemnej współpracy, opartej na zasadach solidarności, niezależności i partnerstwa.

Wyrażamy wolę rozpoczęcia otwartej, powszechnej narady obywatelskiej nad przyszłością naszych gmin, miast, miasteczek i wsi, organizowaną wspólnie i na równych prawach przez jednostki samorządu i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Warunkami tej narady są: kultura dialogu i szacunek dla zróżnicowanych poglądów, wzajemne zaufanie i współpraca, otwartość na nowe formuły współzarządzania i współodpowiedzialności oraz samoograniczenie władzy publicznej na rzecz uwolnienia energii społecznej sektora obywatelskiego.

Niech okazją do podsumowania narady obywatelskiej będzie trzydziesta rocznica pierwszych wyborów do rad gmin, która przypada w maju 2020 roku. Czterdziestą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych uczcijmy zaś przedstawieniem zaktualizowanej wizji „Samorządnej Rzeczypospolitej” jako dobra wspólnego wszystkich obywateli.

Deklarację podpisują uczestnicy sesji „Samorządna Rzeczpospolita. Samorząd, organizacje społeczne i aktywni obywatele w nowoczesnej demokracji”. Deklaracja ma jednak charakter otwarty, zapraszamy przedstawicieli samorządu i społeczeństwa obywatelskiego do wyrażenia dla niej poparcia.

Gdańsk, 3 czerwca 2019