Publicystyka - ngo.pl

Przyznam, że męczy mnie ambonowy ton i język, szczególnie jeśli stosowany jest w sytuacjach, w których się go nie spodziewam. Nie spodziewam się go w polityce, a na pewno nie oczekuję w notatce Rzecznika Prasowego Koordynatora Służb Specjalnych na temat konsultacji ustawy o jawności życia publicznego. Chyba że jest to ironia. O czym mówię? O zaproszeniu skierowanym „w duchu otwartości na dialog” do organizacji społecznych i osób działających na rzecz przejrzystości państwa. Wszystko pięknie, tylko pozwolę sobie na modne ostatnio pytanie: „w jakim trybie?”. Mamy do czynienia z jakimiś konsultacjami – to fakt. Tylko z jakimi? Społecznymi? Publicznymi? Jakie są ich zasady?

Deklaracja rzecznika prasowego Stanisława Żaryna o działaniu „w duchu otwartości na dialog” brzmi jak żart w kontekście czasu wyznaczonego stronie społecznej na konsultacje projektu ustawy. Ze względu jednak na fakt, że w debacie publicznej dyskutujmy często o intencjach przypisywanych partnerom dialogu – intencjach, których się jedynie domyślamy – skupię się na informacjach, jakie urząd Ministra Koordynatora Służb Specjalnych skierował do strony społecznej.

Tytuł notatki Stanisława Żaryna brzmi: „Ustawa o jawności życia publicznego – konsultacje społeczne”. Zatem mamy do czynienia z konsultacjami społecznymi. Czym są konsultacje społeczne, przeczytamy na przykład na stronie Poradnik.ngo.pl. Przy czym, wczytując się w tekst pana rzecznika, wychodzi na to, że mamy do czynienia z konsultacjami jednodniowymi: „Konsultacje odbędą się 6 listopada 2017 roku o godzinie 11.00 w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie”.

Tymczasem minister koordynator służb specjalnych, Mariusz Kamiński, w piśmie z prośbą do organizacji o zajęcie stanowiska w sprawie projektu ustawy o jawności życia publicznego pisze, że spotkanie 6 listopada ma być konferencją podsumowującą proces konsultacji publicznych. A zatem jednak konsultacje publiczne? Czym są konsultacje publiczne? Można się tego dowiedzieć na przykład na stronach rządowych.

Oficjalne pismo Ministra Koordynatora Służb Specjalnych ma oczywiście większą wagę niż notatka prasowa jego rzecznika. Czy jednak zbyt dużym oczekiwaniem jest, żeby komunikacja obu panów była uwspólniona? Nie tylko ze względu na wizerunek instytucji i jej wiarygodność, ale również ze względu na proces, o którym sam pan Minister pisze – proces stanowienia prawa.

Przeczytaj stanowisko NGO w sprawie ustawy!

Termin na zajęcie stanowiska przez stronę społeczną ustala się, biorąc pod uwagę przedmiot, zakres i objętość projektu dokumentu rządowego, zakres podmiotów, na które projekt oddziałuje, oraz pilność sprawy. Regulamin pracy Rady Ministrów (do którego pan minister Mariusz Kamiński się odnosi) wskazuje, że konsultacje publiczne aktu normatywnego powinny trwać przynajmniej 14 dni (§ 40.3). W sytuacji, gdy projekt ustawy opracowany został bez uprzedniego przyjęcia założeń – 21 dni (§ 129). Jeśli konsultacje miałyby być krótsze, wymagane jest szczegółowe uzasadnienie. Strona społeczna na pewno takiego uzasadnienia nie poznała, choć na konsultacje wyznaczono sześć dni roboczych (10 kalendarzowych, w tym weekend i święta). A wymieniam jedynie złamanie zasad konsultacji publicznych pod kątem wyznaczanych terminów.

Po wczytaniu się w publikowane w ciągu kliku ostatnich dni opracowania dotyczące projektu ustawy o jawności życia publicznego przygotowane przez organizacje, przyjmuję, że rozbieżności między autorami projektu a NGO będzie sporo. Organizacje pozarządowe i osoby zainteresowane zgłoszeniem uwag miały na to czas do 3 listopada. Resorty – do 2 listopada. Gdy uwag jest sporo, ważną rolę spełnia konferencja uzgodnieniowa. A to zupełnie co innego niż konferencja podsumowująca. Wygląda jednak na to, że w przypadku ustawy o jawności życia publicznego rządowi bardzo zależy na wprowadzeniu nowych przepisów jak najszybciej. Ustawa ma obowiązywać od 1 stycznia 2018 roku. Niemniej, nawet przy tak ustalonym terminie, możliwe jest – przy dobrej woli – uzgodnienie celów ustawy i skorzystanie z wnoszonych przez stronę społeczną uwag.

Elementem prawidłowo prowadzonych konsultacji publicznych jest m.in. omówienie ich wyników i odniesienie się przez wnioskodawcę do uzyskanych opinii. W oczekiwaniu na obligatoryjny raport Ministra Koordynatora Służb Specjalnych warto przypomnieć, że konsultacje rozpoczyna się na jak najwcześniejszym etapie. W odniesieniu do ustaw jest to etap opracowania założeń. I choć konsultacje są formą niesymetrycznego dialogu, to pełnią rolę nie do przecenia w państwie demokratycznym.

Rząd podejmuje ostateczne decyzje. Rząd ponosi ich polityczne konsekwencje. My wszyscy natomiast ponosimy długofalowe konsekwencje sposobu i jakości (nie)prowadzonego dialogu.

MASZ ZDANIE? CZEKAMY NA WASZE GŁOSY (MAKS. 4500 ZNAKÓW) PLUS ZDJĘCIE NA ADRES: REDAKCJA@PORTAL.NGO.PL

Beata Kwiatkowska – specjalistka ds. komunikacji społecznej. Od kilkunastu lat związana zawodowo z sektorem organizacji pozarządowych i instytucjami naukowymi. Pracowała m.in. w Stowarzyszeniu Klon/Jawor, Związku Biur Porad Obywatelskich, Instytucie Badań Strukturalnych. Udzielała wsparcia przy zakładaniu i prowadzeniu kilkuset fundacji i stowarzyszeń. Pracowała nad aktualizacją i rozwojem bazy organizacji trzeciego sektora (bazy.ngo.pl). Dla ZBPO współtworzyła serwis upowszechniający wiedzę o uprawnieniach obywatelskich. Jest autorką kilku poradników upowszechniających ideę samoorganizacji – m.in. „Jak założyć spółdzielnię socjalną”, „Jak założyć fundację”.

Opr.: Ignacy Dudkiewicz, opinie.ngo.pl (ignacy.dudkiewicz@portal.ngo.pl)

Czym żyje III sektor w Polsce? Jakie problemy mają polskie NGO? Jakie wyzwania przed nim stoją. Przeczytaj debaty, komentarze i opinie. Wypowiedz się! Odwiedź serwis opinie.ngo.pl.

Rząd podejmuje decyzje. Rząd ponosi ich polityczne konsekwencje. Ale wszyscy ponosimy długofalowe konsekwencje sposobu i jakości (nie)prowadzonego dialogu.