Publicystyka - ngo.pl

Zdeponowane na kontach i niepodjęte przez spadkobierców pieniądze, należące do zmarłych klientów banków, trafiać będą na wyodrębniony fundusz w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, a nie na państwowy fundusz celowy, z którego miały korzystać m.in. organizacje pozarządowe. Takie poprawki przyjęli w czwartek, 19 marca 2015 r., senatorowie podczas drugiego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo bankowe, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy o ewidencji ludności.

Przepisy te mają przede wszystkim ułatwić spadkobiercom dostęp do informacji o pieniądzach zgromadzonych na kontach zmarłych klientów banków. Przewidują więc np. że spadkobierca będzie mógł się udać do jakiegokolwiek oddziału bankowego lub SKOK-u i za darmo uzyskać tam pełną informację o wszystkich kontach (także prowadzonych przez inne banki), na których zmarły gromadził pieniądze.

Doświadczenia krajów, które mają już takie przepisy, pokazują jednak, że w bankach zawsze pozostają całkiem spore kwoty, po które nikt się nie zgłasza. Nierzadko wykorzystywane są one na wspieranie celów społecznych. Taki pomysł mieli także senatorowie Mieczysław Augustyn i Kazimierz Kleina – inicjatorzy prac nad tą ustawą.

W trakcie prac senackich pojawiły się dwa pomysły na zagospodarowanie na cele społeczne pieniędzy niepodjętych przez spadkobierców. Jednym było utworzenie przez Ministra Skarbu fundacji „Fundusz Rozwoju Aktywności Obywatelskiej”, drugim – powołanie państwowego funduszu celowego, zarządzanego przez ministra właściwego ds. zabezpieczeń społecznych. Z funduszu tego miały być zaspokajane ewentualne roszczenia, a część pieniędzy w nim zgromadzonych mogła być przekazywana na działalność na rzecz organizacji pozarządowych.

Jednak – w wyniku konsultacji z Ministerstwem Finansów –- ostatecznie żadna z tych propozycji nie znalazła się w projekcie przyjętym przez Senat.

– Okazało się, że przepisy ustawy o finansach publicznych nie pozwalają na gromadzenie środków prywatnych w państwowych funduszach, dlatego zrezygnowaliśmy z tego rozwiązania – tłumaczył Mieczysław Augustyn podczas drugiego czytania projektu ustawy.

Zdecydowano, że banki i SKOK-i przekazywać będą pieniądze zmarłych klientów (co do których nie pozostawiono dyspozycji lub nie zgłosili się po nie w określonym czasie prawowici spadkobiercy) lub z rachunków nieczynnych do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) na tzw. fundusz środków nieodebranych. Pieniądze te będą waloryzowane. Aby było to możliwe BFG uzyska możliwość ich lokowania w papierach wartościowych. Dochód z tych inwestycji ma pokrywać koszty prowadzenia tego funduszu oraz obsługi klientów, zgłaszających się po pieniądze pozostałe po zmarłych posiadaczach rachunków.

Takie rozwiązanie – zdaniem senatora Augustyna – zwiększa gwarancję państwa dla dziedziczących środki po zmarłych klientach banków, a także daje gwarancję, że na cele społeczne nie przekazano by pieniędzy, po które kiedyś mogą się zgłosić spadkobiercy (w projekcie ustawy zapisano, że roszczenia o wypłatę środków z funduszu środków nieodebranych nie przedawniają się), narażając tym samym budżet państwa na dodatkowe wydatki.

– Bardzo nas kusiło, by wzorem krajów anglosaskich od razu przekazywać pewną część pieniędzy na szlachetny cel, ale odłożyliśmy to do dyskusji – mówił Mieczysław Augustyn, wskazując na inny zapis w projekcie, który stanowi, że po trzech latach od wejścia w życie ustawy Minister Finansów przedstawi Sejmowi i Senatowi ocenę jej funkcjonowania, w szczególności w zakresie zasadności i skuteczności rozwiązań w niej przewidzianych. – Wówczas będziemy wiedzieć, czy rzeczywiście tak, jak w Finlandii, pozostał jakiś spory procent niepodjętych środków, czy też okaże się, że wszystko trafia do posiadaczy rachunków.

Nie udało się znaleźć nowego źródła pieniędzy dla organizacji pozarządowych, ale udało się wzmocnić możliwości samorządów do pozyskiwania i dysponowania spadkami po zmarłych mieszkańcach gmin. Według nowych przepisów banki będą miały obowiązek poinformować gminę ostatniego miejsca zamieszkania posiadacza rachunku bankowego o przekazaniu pieniędzy tej osoby do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego oraz o możliwości nabycia przez nią prawa do tych środków zgodnie z art. 935 Kodeksu cywilnego.

Senat przyjął ustawę wraz z zaproponowanymi poprawkami i skierował do dalszych prac w Sejmie.

Augustyn: Bardzo nas kusiło, by wzorem krajów anglosaskich od razu przekazywać pewną część pieniędzy na szlachetny cel, ale odłożyliśmy to do dyskusji…