Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” i Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności w roku 2012 zainicjowały proces tworzenia sekcji wolontariatu i współpracy z mieszkańcami na dziesięciu Uniwersytetach Trzeciego Wieku. W październiku ruszą kolejne akcje i przedsięwzięcia realizowane przez słuchaczy UTW na rzecz społeczności ze swoich miast i wiosek.
fot.Kamila Szuba
W Polsce działa około 430 Uniwersytetów Trzeciego Wieku, które skupiają ponad 100 000 osób starszych. Uniwersytety Trzeciego Wieku mogą odegrać ogromnie ważną rolę w kreowaniu wśród seniorów „mody” na wolontariat i społeczne zaangażowanie. Z propozycją współpracy zwróciliśmy się do tych UTW, które chciały zainicjować lub rozwijać prowadzone już działania na rzecz społeczności lokalnej.
Pierwszym krokiem było seminarium w 2012 r., w którym wzięło udział 21 Uniwersytetów Trzeciego Wieku z całej Polski. Podczas kilkudniowych warsztatów wypracowaliśmy model uruchamiania sekcji wolontariatu i współpracy ze społecznością lokalną na UTW. Zdiagnozowaliśmy czynniki wspierające i bariery w angażowaniu osób starszych w wolontariat.
W roku 2013 prowadziliśmy pilotażową współpracę z 10 Uniwersytetami Trzeciego Wieku z: Krobi, Zgierza, Zamościa, Katowic, Wałbrzycha, Warszawy, Zawiercia, Iławy, Mielca i Rabki Zdrój. Słuchacze tych społeczności wzięli udział w cyklu trzech warsztatów, podczas których rozwijali swoje kompetencje do pracy na rzecz społeczności lokalnej. Poznali niekonwencjonalne metody promocji projektów społecznych. Dowiedzieli się jak integrować grupę, jak diagnozować potrzeby społeczności lokalnej oraz w jaki sposób przeprowadzić akcję w przestrzeni miejskiej. Dużo uwagi poświęciliśmy zagadnieniom liderstwa, komunikacji, współpracy zespołowej oraz sztuce świętowania sukcesu. Podczas ostatniego warsztatu rozmawialiśmy o współpracy z samorządem lokalnym oraz o zaangażowaniu mężczyzn w działania społeczno-kulturalne. Zdobyte umiejętności pozwoliły 10 grupom inicjatywnym uruchamiać lub rozwijać działanie wolontariackie na swoim Uniwersytecie. Przedstawiciele każdego Uniwersytetu biorącego udział w warsztatach otrzymali okolicznościowy dyplom. W 2014 roku zamierzamy zapraszać nowe Uniwersytety do udziału w procesie tworzenia sekcji wolontariatu na UTW.
Dodatkowym wsparciem całego procesu były wizyty trenerów z sieci Latających Animatorów Kultury i Socjologów w Uniwersytetach Trzeciego Wieku. Nasi animatorzy pomogli słuchaczom UTW m.in. zdiagnozować potrzeby mieszkańców, przeprowadzili warsztaty integracyjne oraz wspierali akcje w przestrzeni miejskiej.
Uruchamianie sekcji wolontariatu i współpracy ze społecznością to proces wzajemnego inspirowania się. Grupy inicjatywne z 10 UTW wzięły udział w wizycie studyjnej m.in. w Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu, Centrum Wolontariatu w Elblągu czy Wielopokoleniowym Klubie Wolontariusza w Lublinie oraz w Parkowej Akademii Wolontariatu. Proces powoływania sekcji zakończył się opracowaniem planów działania do końca 2013 roku.
Sekcje wolontariatu i współpracy ze społecznością lokalną są próbą trwałego wpisania takich aktywności w ofertę UTW. Podejmowane działania przyczyniają się do budowania pozytywnego wizerunku starości i osób starszych jako aktywnych członków społeczności lokalnych. Ponadto odpowiadają na konkretne potrzeby społeczne zdiagnozowane w danej miejscowości.
Plany poszczególnych sekcji zakładają współpracę z przedszkolami, domami kultury oraz ośrodkami opieki społecznej. Każde działanie jest „szyte na miarę” potrzeb danej społeczności lokalnej. Słuchacze z UTW z Krobi promują zaangażowanie w wolontariat wśród seniorów. W Rabce Zdroju powstanie „mapa barier architektonicznych” w przestrzeni miejskiej. Zamościanie zorganizują bajkowanie dla dzieci z domu dziecka, a emerytowani prawnicy z UTW będą udzielać bezpłatnych porad mieszkańcom. W Wałbrzychu członkowie sekcji wolontariatu zaangażowali się w tworzenie koncepcji miejskiego Ogródka Jordanowskiego przyjaznego dla wszystkich grup wiekowych. Słuchacze z UTW ze Zgierza i Katowic nawiązali współpracę z dziećmi ze świetlicy środowiskowej. Zawierciański UTW będzie działać w zakładzie poprawczym dla dziewcząt oraz pomagać w nauce dzieciom. Uniwersytet Trzeciego Wieku z Iławy zaplanował wspólne działania z dziećmi i młodzieżą z ośrodka psychoedukacji zapraszając ją do spotkań wokół gier planszowych. Słuchacze mieleckiego UTW wspólnie z młodzieżą z Centrum Wolontariatu będą prowadzić działania animacyjno-teatralne w domu pomocy społecznej.
Projekt „UTW dla społeczności lokalnych” jest odpowiedzią na potrzebę kształcenia w środowisku UTW liderów przygotowanych do współpracy ze społecznością lokalną. Z raportu ZOOM na UTW wynika, że 50 % z 272 badanych UTW prowadzi działania na rzecz społeczności lokalnej. Przy 17% z nich działają kluby oraz sekcje wolontariatu. Przedstawiciele 38 % uniwersytetów biorą udział w konsultacjach społecznych zaś 22% z nich prowadzi działania na rzecz rzecznictwa osób starszych. Powoływanie sekcji wolontariatu i współpracy ze społecznością lokalną ma wspierać oraz stymulować dalszy rozwój tych działań na UTW.
Projekt finansowany jest dzięki wsparciu Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach programu „Uniwersytety Trzeciego Wieku” oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013.
