Publicystyka - ngo.pl

W Polsce w 2013 roku żyło 6 995 tys.[1] dzieci w wieku 0-17 lat, czyli o ponad 4 213 tys. mniej niż w roku 1989. Oznacza to, że udział dzieci w populacji zmniejszył się z 29,5% do 18,2%. Utrzymujący się od 1989 roku negatywny trend demograficzny plasuje Polskę na jednym z końcowych miejsc w rankingach krajów Unii Europejskiej. Polska, ze współczynnikiem dzietności na poziomie 1,26, pozostaje daleko w tyle za Francją, Irlandią, Szwecją czy Wielką Brytanią.

Wśród dzieci blisko 1 600 tys. ma nie więcej niż 3 lata, czyli znajduje się w wieku żłobkowym. Liczba miejsc w placówkach opieki nad dziećmi do lat 3 sięga zaledwie 80 tys., i mimo że z roku na rok rośnie w bardzo szybkim tempie to jednak nadal widoczna jest zdecydowana luka w opiece instytucjonalnej nad najmłodszą grupą dzieci. O wiele lepiej wygląda zaplecze przedszkolne dla dzieci w wieku 3-6 lat, z których ponad ¾ korzysta z tej formy opieki. Niestety nadal wśród dzieci uczęszczających do przedszkoli częściej można spotkać te mieszkające w miastach niż na obszarach wiejskich. Infrastruktura przedszkolna na wsiach wymaga dalszej rozbudowy i trafniejszego umiejscowienia.

Dzieci w wieku szkolnym nie borykają się z problemem dostępu do edukacji. Skolaryzacja w Polsce znajduje się od wielu lat na wysokim, satysfakcjonującym poziomie. Zdecydowanie bardziej niepokoją różnice w osiągnięciach uczniów występujące między miastami a obszarami wiejskimi. Uczniowie klas szóstych dużych miast osiągają bowiem dużo wyższe wyniki niż ich rówieśnicy uczęszczający do szkół wiejskich (w 2013 roku średnia liczba punktów uzyskanych z sprawdzianu kończącego szkołę podstawową w dużych miastach wynosiła 26,1 pkt., zaś na wsiach – 23,0 pkt.). Jednocześnie w szkołach gimnazjalnych egzamin końcowy z języka angielskiego uczniowie szkół miejskich napisali średnio na poziomie 71,0%, zaś na obszarach wiejskich jedynie na 58,0%.

Niezależnie od wieku dziecko powinno wzrastać i rozwijać się w zdrowiu. Niezbędna dla zachowania właściwej kondycji psychofizycznej jest wysoka jakość i dostępność opieki medycznej oraz odpowiednio dobrane działania profilaktyczne. Co roku w wybranych grupach wiekowych dzieci prowadzone są badania profilaktyczne. W 2013 roku uczestniczyło w nich 66% dzieci i młodzieży, przy czym wraz z wiekiem odsetek badanych spada. Niestety dodatkowe specjalistyczne badania prowadzone w tym obszarze wskazują, że badania profilaktycznie nie zawsze identyfikują występujące problemy zdrowotne u dzieci, a zatem nie do końca pozwalają ocenić rzeczywisty stan zdrowia najmłodszych.

Wśród polskich dzieci niewielką, ale bardzo ważną grupę stanowią dzieci przebywające w pieczy zastępczej (ok. 77 tys. dzieci). Nadal niestety co czwarte z nich znajduje się w instytucjonalnej pieczy zastępczej, mimo ambitnych planów rządowych mających na celu minimalizowanie liczby dzieci przebywających w tych placówkach. Jednocześnie zbyt wolno rośnie liczba dzieci adoptowanych, utrzymując się od dłuższego czasu na zbliżonym poziomie 3 500. Wprowadzone w ostatnim czasie zmiany ustawodawcze w zakresie adopcji ze wskazaniem dają nadzieję, że uszczelniona procedura przysposobienia będzie lepiej chroniła interesy dziecka i zapobiegnie nadużyciom związanym z „kupnem” dzieci.

Poważnym problemem dotykającym dzieci w Polsce jest ubóstwo. Co dziesiąte dziecko w wieku 0-17 lat żyje w gospodarstwie domowym dotkniętym ubóstwem skrajnym. Oznacza to, że gospodarstwo jest w stanie zaspokoić jedynie podstawowe potrzeby życiowe związane z wyżywieniem, utrzymaniem mieszkania, ale niestety na potrzeby związane z opieką zdrowotną, edukacją czy choćby uczestnictwem w dodatkowych zajęciach sportowych, kulturalnych środków finansowych brakuje. To zaś przyczynia się niejednokrotnie do wykluczenia dzieci ze środowiska rówieśników i obniża ich szanse na lepszy rozwój w przyszłości.

Zasygnalizowane kwestie dotyczące życia dzieci stanowią jedynie niewielki ułamek tematów wartych omówienia i pogłębienia. Jednocześnie wiele z problemów dotykających dzieci powinno stać się podstawą do dialogu politycznego, którego konsekwencją byłyby konkretne zmiany. Niezbędne jest więc prowadzenie monitoringu, który zmobilizuje rząd do bardziej kompleksowego spojrzenia na działania na rzecz dzieci i stworzenia strategii dedykowanej dzieciom, systemu koordynowania działań na rzecz najmłodszych oraz monitorowania wydatków państwa na ich rzecz. Są to elementy niezbędne dla zapewnienia skuteczności prowadzonej polityki.

W serwisie DzieciwPolsce.pl można znaleźć najważniejsze informacje dotyczące życia dzieci w dziesięciu obszarach: demografia, zdrowie, edukacja, piecza zastępcza, rodzina, przemoc, ubóstwo, zachowania zdrowotne, wypadki, sport i rekreacja. Dzięki tym informacjom można uzyskać kompleksowy obraz życia dziecka w Polsce oraz wskazać najważniejsze problemy dotykające dzieci w naszym kraju.

Serwis został przygotowany na bazie dostępnych danych statystycznych pochodzących z różnych instytucji publicznych. Dane zostały przedstawione tak, aby były przystępne dla odbiorcy, a identyfikacja pożądanych informacji odbywała się sprawnie i szybko. Serwis jest skierowany do instytucji, organizacji oraz osób, których celem jest poprawa życia najmłodszych, a w szczególności do organizacji pozarządowych, mediów, instytucji naukowych oraz samorządów.

[1] Uwaga: wszystkie prezentowane dane statystyczne pochodzą z zasobów Głównego Urzędu Statystycznego, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.