Seminarium „Akademia dostępności – uczelnia dostępna dla osób z niepełnosprawnościami”, zorganizowane w ramach projektu "Akademia Dostępności – Wzmocnienie potencjału AGH w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami”, to ważny punkt na mapie wydarzeń, związanych z dostępnością uniwersytetów i nie tylko. Jakie wnioski przyniosło?
Seminarium „Akademia dostępności – uczelnia dostępna dla osób z niepełnosprawnościami” odbyło się w dniach 13-15.03.2023 w urokliwej miejscowości Wisła. Intensywne trzy dni paneli dyskusyjnych oraz prezentacji zaowocowały zbudowaniem sieci wymiany wiedzy i praktycznych doświadczeń między uczelniami. Zawiązywaniu owocnych przyjaźni sprzyjała liczna reprezentacja przedstawicieli kadr różnego rodzaju uczelni wyższych.
Wisła sercem dostępności uczelni
W seminarium udział wzięli reprezentantki i reprezentanci:
- Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie,
- Uniwersytetu Medycznego w Lublinie,
- Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie,
- Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie,
- Politechniki Poznańskiej,
- Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina,
- Politechniki Opolskiej,
- Uniwersytetu w Białymstoku,
- Collegium Witelona Uczelnia Państwowa,
- Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie,
- Politechniki Częstochowskiej,
- Uniwersytetu Gdańskiego
- Politechniki Białostockiej.
Sprawdźmy, co warto wiedzieć o projekcie, w ramach którego odbyło się wydarzenie, i jak przebiegało seminarium.
O projekcie „Akademia Dostępności – Wzmocnienie potencjału AGH w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami” słów kilka
Celem projektu „Akademia Dostępności – Wzmocnienie potencjału AGH w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami”, w ramach którego odbyło się seminarium, jest kompleksowy rozwój obszarów wsparcia osób z niepełnosprawnościami w strukturach Akademii Górniczo Hutniczej.
Liderem projektu jest Akademia Górniczo Hutnicza w Krakowie, działająca w partnerstwie z Fundacją Instytut Rozwoju Regionalnego, Fundacją na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami oraz Stowarzyszeniem na rzecz równego dostępu „Twoje nowe możliwości w ścieżce maxi”.
Pięć głównych kierunków działań w projekcie to:
- Zwiększenie dostępności architektonicznej infrastruktury AGH,
- Wdrożenie technologii wspierających i wsparcia edukacyjnego,
- Dopracowanie lub stworzenie ogólnouczelnianych dokumentów (procedur) uwzględniających potrzeby osób z niepełnosprawnością,
- Działania szkoleniowe i zwiększające potencjał kadry (w tym świadomość),
- Nawiązywanie sieci współpracy poprzez współpracę z środowiskiem akademickim, otoczeniem społeczno-biznesowym oraz kumulowanie i upowszechnianie wiedzy z zakresu dostępności w ramach utworzonego Centrum Wiedzy o Dostępności.
Zaplanowane działania w sposób bezpośredni przełożą się na większą dostępność uczelni dla osób z niepełnosprawnościami i wzrost kompetencji uczestników Projektu w zakresie zapewnienia równości szans.
Projekt „Akademia Dostępności – Wzmocnienie potencjału AGH w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami” w ramach Działania 3.5 Kompleksowe programy szkół wyższych Oś III Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 – Konkurs nr POWR.03.05.00-IP.08-00 DOS/19 ogłoszony przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014 – 2020 oś III Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju, Działanie 3.5 Kompleksowe programy szkół wyższych.
Procedury, procedury i jeszcze raz procedury
Pierwszy dzień seminarium „Akademia Dostępności – Wzmocnienie potencjału AGH w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami” upłynął pod znakiem… procedur i dokumentów.
Panel "Zapewnianie dostępności w procedurach (aktach prawa wewnętrznego) uczelni" pokazał, że podstawą oraz punktem wyjścia do zapewnienia wsparcia na uczelni są jasne, przejrzyste, a przede wszystkim dostępne procedury. Co więcej, dostępność aktów prawa wewnętrznego uczelni powinna obejmować nie tylko regulaminy, statuty czy standardy, lecz również krótsze procedury, takie jak zarządzenia czy komunikaty.
Każda uczelnia posiada własną metodologię pracy nad poszczególnymi procedurami oraz aktami wewnętrznymi. Podczas prezentacji poszczególnych ośrodków akademickich dało się jednak zauważyć, że metodologie te mają kilka punktów wspólnych. Należą do nich dogłębna analiza potrzeb (na przykład w postaci audytu), przeprowadzona przed rozpoczęciem działań oraz powołanie zespołu ekspertów.
Równie ważne, co wyznaczenie odpowiednich osób w zespołach eksperckich z uczelni, będzie zaproszenie do udziału w nich przedstawicieli organizacji pozarządowych, zajmujących się dostępnością. To właśnie one bowiem poosiadają odpowiednie zasoby oraz narzędzia, które pozwalają uczelniom w odpowiedni sposób opracować akty prawa wewnętrznego.
Cenne dla uczestników seminarium okazało się również wystąpienie dyrektora Działu Współpracy z Beneficjentem EFS w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, Jakuba Ardyna, poprzedzające powyższy panel. Wprowadził on gości w świat konkursu „Uczelnia dostępna”, skupiając się na ścieżce maxi, którą podąża AGH. Jakub Ardyn przedstawił stopień zaawansowania działań w projekcie, wskaźniki produktu oraz rezultatu i unikalne działania. Przedstawiciel NCBiR omówił również najważniejsze problemy, z jakimi borykają się uczelnie, podążające ścieżką maxi.
Wsparcie, technologie i innowacje
W drugim dniu seminarium uczestnicy wydarzenia wzięli udział w aż trzech panelach tematycznych:
- Wsparcie edukacyjne: założenia, organizacja systemu oraz formy wsparcia studentów/ek z niepełnosprawnościami.
- Technologie wspierające w odpowiedzi na potrzeby osób z niepełnosprawnościami – zastosowanie, efektywność, rekomendacje rozwiązań.
- Zwiększenie dostępności architektonicznej i infrastruktury realizacją warunku dostępności inwestycji, innowacyjne rozwiązania.
Wsparcie edukacyjne to pojęcie bardzo szerokie i tak też rozumieli je przedstawiciele uczelni wyższych, prezentujący dokonania swoich ośrodków naukowych podczas drugiego dnia seminarium. Wsparcie może przybierać zatem różnorodną postać. Politechnika Poznańska postawiła na obozy sportowe i warsztaty kompetencji. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie na specjalistyczny sprzęt, wyposażenie sal oraz szkolenia, podnoszące świadomość. AGH na digitalizację i adaptację materiałów dydaktycznych.
Jednak samo wsparcie to nie wszystko. Jak mogliśmy się przekonać w czasie seminarium, powinny towarzyszyć mu odpowiednie technologie wspierające, które stanowią doskonałą odpowiedź na potrzeby osób z niepełnosprawnościami.
Należą do nich takie rozwiązania, jak:
- systemy komunikacji kierunkowej,
- kody qr,
- kioski multimedialne,
- stanowiska do obsługi osób głuchych,
- HELPI – system wsparcia osób ze szczególnymi potrzebami stosowany na AGH.
Innowacyjnych rozwiązań nie zabrakło również w obszarze zwiększenia dostępności architektonicznej i infrastruktury. Specjalnie opracowywane filmiki, schody z alternatywnym podjazdem na drodze ewakuacji, czy tworzenie miejsc oczekiwania dla osób z niepełnosprawnościami na ewakuację z obiektu, to tylko niektóre z licznych i ciekawych przykładów, prezentowanych w czasie seminarium.
Kadry w sieci
Seminarium „Akademia dostępności – uczelnia dostępna dla osób z niepełnosprawnościami” zakończyło się panelem dyskusyjnym „Przygotowanie kadry uczelni – kompetencje i umiejętności, niezbędne do skutecznej organizacji i realizacji wsparcia” oraz wystąpieniami prelegentów w obszarze „Sieci współpracy na rzecz wsparcia studentów z niepełnosprawnościami”.
Współpraca międzyuczelniana to jedno, jednak niemniej ważna jest współpraca uczelni wyższych z otoczeniem, na przykład pracodawcami czy innymi ośrodkami edukacyjnymi. Przykładem mogą być praktyki zawodowe, które odbywają uczniowie Zespołu Szkół Specjalnych nr 2 w Gdańsku w Uniwersytecie Gdańskim.
Pionierem tworzenia sieci współpracy na rzecz wsparcia studentów z niepełnosprawnościami jest również krakowskie AGH. Uczelnia prężnie współdziała razem z organizacjami pozarządowymi, sektorem publicznym, podmiotami, działającymi na rynku pracy, innymi uczelniami oraz prywatnym sektorem.
Ciekawymi inicjatywami są stworzone przez AGH:
- webinarium dla przedstawicieli uczelni, realizujących ścieżkę „MAXI” w projektach dofinansowanych w pierwszej edycji konkursu „Uczelnia Dostępna”,
- krakowska grupa robocza, dotycząca akademickich standardów dostępności.
Budowaniu sieci współpracy służą również wyjazdy studyjne, spotkania informacyjne, konsultacje dla producentów urządzeń technicznych, spełniających kryteria dostępności oraz dla projektantów, dostawców usług, a także dla wykonawców w zakresie wdrażania standardów dostępności.
Dostępność na uczelniach nie ideałem, ale rzeczywistością szkół wyższych
Seminarium „Akademia dostępności – uczelnia dostępna dla osób z niepełnosprawnościami” jasno pokazało, jak ważna jest integracja środowiska akademickiego, umożliwiająca wymianę dobrych praktyk i swobodny przepływ wiedzy teoretycznej.
Dzięki zbudowaniu sieci kontaktów i dzięki międzyuczelnianej współpracy dostępność na uczelniach przestaje być jedynie ideałem, do którego dążymy, lecz coraz szybciej przekształca się w rzeczywistość szkół wyższych.
W ten sposób uczelnie stają się „inkubatorami dostępności”, szerząc ideę włączającego środowiska i „zarażając” nią inne sektory oraz obszary.
