Publicystyka - ngo.pl

Jak czytamy w poradniku Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej dotyczącym opracowania strategii rozwoju gminy, strategia ta powinna określać m.in. społeczny wymiar rozwoju. W tym obszarze istotną rolę odgrywa między innymi “kapitał społeczny” – a więc więzi, relacje i aktywność członków społeczności lokalnych, które mogą przyczyniać się do powodzenia różnych przedsięwzięć i projektów. Kapitał społeczny od wielu lat stanowi jeden z kluczowych celów polityki publicznej – opisanych najpierw w “Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020”, a obecnie w “Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2030”. Jest on też przywoływany jako cel wielu lokalnych strategii rozwoju. Dotąd jednak brakowało metod umożliwiających precyzyjną ocenę stanu kapitału społecznego na poziomie lokalnym. Właśnie dlatego Fundacja Stocznia przygotowała i bezpłatnie udostępnia zestaw narzędzi “BOX” do samodzielnego zbadania kapitału społecznego w gminie oraz aplikację, dzięki której można porównać wyniki swojej gminy z ogólnopolskimi badaniami, jak i podręcznik, który wyjaśnia, jak z tych narzędzi korzystać.

BOX to jedyna tak kompleksowa metoda pomiaru kapitału społecznego w Polsce oparta o rozwijaną od ponad 10 lat metodologię. Dzięki wykorzystaniu profesjonalnych narzędzi, opierając tworzenie strategii na ekspertyzach i innowacyjnych metodach włączających społeczność, władze samorządowe zyskują konkretną korzyść i wskazówki, pozwalające lepiej zaplanować działania na rzecz wzmacniania kapitału społecznego – tak aby mieszkańcy i mieszkanki czuli, że ich głos się liczy, mogą ufać swoim sąsiadom i mają do kogo się zwrócić. 

Realizacja badania to inwestycja i wymierne korzyści dla lokalnej społeczności. Pozwala ustalić jaki jest potencjał aktywności i współpracy w społeczności, poznać najważniejsze problemy i dowiedzieć się kto może w niej liczyć na wsparcie, a kto jest z niej wykluczany – wyjaśniają autorzy narzędzia BOX z Fundacji Stocznia.

O narzędziu BOX pozytywnie wypowiedział się jeden z klasyków badań nad kapitałem społecznym – Robert D. Putnam, profesor nauk politycznych na Uniwersytecie Harvarda, pisząc: "BOX opracowany przez zespół polskich badaczy reprezentuje aktualny stan wiedzy w zakresie praktycznego pomiaru kapitału społecznego i powiązanych z nim pojęć. Mam nadzieję, że zyska szerokie zainteresowanie."

Korzystając z narzędzi BOX, można dowiedzieć się, jakie są najbardziej palące problemy w lokalnej społeczności, a także przeprowadzić własny, lokalny pomiar stanu kapitału społecznego w następujących wymiarach:

• Więzi, tożsamość, tj. siła przywiązania do społeczności, poczucie przynależności i przywiązanie do norm ułatwiających wspólne działanie;
• Aktywność, tj. zdolność do podejmowania działań w ramach społeczności;
• Współpraca, tj. zdolność do działania wspólnie z innymi członkami społeczności, uzgadniania swoich działań i unikania konfliktów;
• Wpływ, tj. zdolność członków społeczności do wywierania wpływu na zbiorowe decyzje, zdolność do uczestnictwa w podejmowaniu tych decyzji i poczucie sprawstwa;
• Solidarność, tj. dostęp do wsparcia w społeczności lokalnej;

W oparciu o te wszystkie oceny, obliczany jest "indeks X" (Indeks Kapitału Społecznego). Wyniki badania przeprowadzonego we własnej gminie można zaimportować w specjalnie przygotowanej aplikacji, która pozwala na precyzyjne określenie poziomu kapitału społecznego w badanej społeczności, a także porównanie się pod tym względem z wynikami ogólnopolskimi lub (w przyszłości) badaniami przeprowadzonymi w innych, podobnych miejscach. Więcej o ogólnopolskim badaniu kapitału społecznego Polek i Polaków przeczytać można w raporcie Fundacji Stocznia.

– Indeks dostarcza wiedzy o mocnych i słabych stronach społeczności pod względem jej kapitału społecznego. W aplikacji gromadzimy wyniki lokalnych badań prowadzonych przez naszych lokalnych partnerów, którzy posługują się tym samym kwestionariuszem. Badania lokalne mogą różnić się od ogólnopolskiego na przykład ze względu na sposób zbierania danych lub rozmiar próby - wyjaśnia Rafał Rudnicki, koordynator projektu w Fundacji Stocznia.

Z narzędzi BOX korzystały już zarówno organizacje społeczne, jak i samorządy lokalne. Jedną z najnowszych diagnoz może pochwalić się Złotów. O tym, jak badanie kapitału społecznego pomogło Urzędowi Miejskiemu w Złotowie mówi Sylwia Muzioł, Kierownik Referatu Gospodarki Nieruchomościami i Ekologii:

– Do tej pory mieszkańcy Złotowa nie byli poddawani badaniom w zakresie kapitału społecznego. Władze miasta chciały poznać opinie mieszkańców na m.in. temat jakości życia w mieście, poziomu zadowolenia ze świadczonych usług na ich rzecz. W ramach realizacji projektu finansowanego z tzw. Funduszy Norweskich pojawiła się możliwość przeprowadzenia badania w oparciu o doświadczenia Fundacji Stocznia - wyjaśnia Sylwia Mizioł. – BOX jest narzędziem pozwalającym na przeprowadzenie badań w sposób systematyczny i uporządkowany. Nawet osoby z niewielkim doświadczeniem w badaniach społecznych poradzą sobie z opracowaniem wyników. Warto podjąć współpracę z Fundacją Stocznia w zakresie badania BOX. Wiedza na temat mieszkańców pozyskana w ten sposób jest bardzo cenna. Czasami wiedza ta jest zaskakująca, a czasem stanowi powiedzenie informacji, które wcześniej mogliśmy jedynie przypuszczać.

Narzędzie zostało przygotowane przez ekspertów z Fundacji Stocznia, we współpracy z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności. Jest udostępniane bezpłatnie na zasadzie licencji Creative Commons. Wszystkich zainteresowanych wykorzystaniem narzędzia BOX zachęcamy do kontaktu z nami. Więcej informacji o wynikach ogólnopolskiego badania oraz o narzędziu badania kapitału społecznego udziela Rafał Rudnicki z Fundacji Stocznia telefonicznie: 22 378 39 73 lub mailowo: rrudnicki@stocznia.org.pl

Warto zobaczyć:

• Raport z ogólnopolskiego badania
• Strona poświęcona narzędziu BOX z materiałami do pobrania
• Aplikacja i wyniki BOX