Jeśli chcesz zbudować narzędzie internetowe powinnaś bądź powinieneś się zastanowić, czy i do czego jest ci ono potrzebne. Pomyśl, w jakim celu chcesz stworzyć narzędzie, czy masz pieniądze na budowę i utrzymanie narzędzia oraz osoby, które zaprojektują takie narzędzie i będą odpowiedzialne za wdrażanie.
narzędzia_it_aut_kaptain_kobold_cc-by-nc-sa
Rozejrzyj się i sprawdź, czy wśród dostępnych narzędzi nie ma takiego, które spełni twoje oczekiwania. Może można wykorzystać jakieś gotowe rozwiązanie. Warto skontaktować się z organizacjami, które zajmują się nowymi technologiami. Na przykład, jeżeli chcesz zaprezentować zebrane już dane, to jest mnóstwo aplikacji, które pozwolą na stworzenie wykresów, prezentacji, grafów itp. Podobnie z pracą z dokumentami, sprawdź czy Google Drive czy Dropbox nie będą wystarczające do twoich potrzeb.
Poniżej opisałam kilka zagadnień, nad którymi warto się zastanowić, planując stworzenie narzędzia internetowego służącego do zbierania, analizy, przechowywania i prezentowania danych w trakcie monitoringu. Napisałam je na podstawie doświadczenia z tworzeniem narzędzi internetowych służących do monitoringu fragmentów budżetu miasta bądź gminy. Moje stowarzyszenie stwierdziło, że takie wykorzystanie nowych technologii ułatwi pracę osobom prowadzącym monitoringi oraz zwiększy dostęp do wyników ich działań. Przystępując do tworzenia narzędzia, nie byłam zaawansowana informatycznie, ba, dalej nie jestem. To, co się zmieniło, to to, że już znam pewne terminy informatyczne oraz wiem, że praca z narzędziem internetowym ma podobny poziom trudności, jak umieszczanie artykułu na stronie internetowej.
Jednak jeśli upewnisz się, że dostępne narzędzia nie są skrojone do twoich potrzeb, a masz czas i zasoby, aby stworzyć swoje własne– twórz! Warto, przed przystąpieniem do pracy, zadać sobie (czyli w gronie organizacji) kilka pytań.
1. Do czego ma służyć (np. ma ułatwiać pracę, pomagać w zbieraniu danych, gromadzić dane, przetwarzać dane, prezentować dane);
2. Zastanów się, czy narzędzie ułatwi/uprości/przyspieszy pracę. W jaki sposób? Czy nie ma podobnych rozwiązań już istniejących, które możesz zastosować?
3. Kto będzie korzystał z narzędzia (ty, twoja organizacja, inni – kto?). Zrób to możliwie najdokładniej, jeżeli wiesz, że dane do narzędzia będą wprowadzać inne osoby, to zastanów się, w jakim wieku będą, ile będą mieć czasu na pracę z narzędziem, jaki jest ich poziom zaawansowania informatycznego, czy mają nieograniczony dostęp do internetu czy tylko w jakichś określonych godzinach, jakie są wymagania sprzętowe;
4. Masz narzędzie i? Zastanów się, co chcesz zrobić, kiedy narzędzie będzie już gotowe. Na przykład, jeżeli zbierasz dane, to co chcesz z nimi później zrobić. W przypadku naszego narzędzia wszystkie dane są na stronie, może je obejrzeć każda osoba (niewymagane jest logowanie). W przyszłości chcemy, aby stanowiło fragment całego obrazu o danej gminie. Jesteśmy gotowi udostępnić te dane każdej osobie/organizacji, która chciałaby je zintegrować ze swoimi danymi bądź wykorzystać w inny sposób.
5. Czy narzędzie ma być zintegrowane z innymi stronami? Jakimi? W jakim celu?
6. Ile danych ma być przechowywanych na serwerze? Na to pytanie warto odpowiedzieć sobie wspólnie z osobami, które będą wykonywać narzędzie.
7. Jaką funkcję ma pełnić? Na przykład, nasze narzędzia edukują także, w jaki sposób korzystać z prawa do informacji publicznej. W związku z tym, budując narzędzie, napisaliśmy także przewodnik o tym, co to jest informacja publiczna, kto i w jaki sposób może ją uzyskać, co robić, gdy odmawia się udzielenia informacji, itd. Korzystając z tego, że taki przewodnik będzie umieszczony w narzędziu, podlinkowaliśmy tam wyroki sądowe, fragmenty ustawy oraz umieściliśmy podpowiedzi prawnika.
8. Co w narzędziu? Jakiego rodzaju dane będą przechowywane i w jakich formatach? Czy to będą dokumenty, pliki zdjęciowe, filmowe, nagrania. Jakie funkcjonalności ma posiadać narzędzie?
9. W jakim systemie zarządzania treścią (CMS - z ang. content management system) chcesz zbudować swoje narzędzie? Polecam otwarte oprogramowania – Drupal, Joomla (http://jakicmswybrac.pl). My swoje dwa pierwsze narzędzia stworzyliśmy na Drupalu. Dla mnie jego podstawowe zalety to: jest bezpłatne, nie ma problemu z przekazaniem obsługi narzędzia innej firmie bądź osobie, wystarczy, że poszukamy wśród szerokiego grona „drupalowców”. Przy wyborze systemu ważne jest też jakich funkcjonalności potrzebujesz. Podobno Drupal ma ich najwięcej wśród otwartych oprogramowań. Jeżeli chodzi o obsługę, to podstawowe funkcjonalności – wprowadzanie danych, modyfikowanie, udostępnianie - są proste. Przy bardziej skomplikowanych operacjach jest intuicyjny – wszystko jest w menu, ale dużo zależy od tego, w jaki sposób firma/osoba, która buduje narzędzie, przygotuje Ciebie i Twój zespół do pracy z narzędziem.
Nie wyważaj otwartych drzwi. Sprawdź, czy któraś z organizacji ma podobne narzędzie. Skontaktuj się i zapytaj, czy możesz skorzystać z ich doświadczeń. Możesz zapytać, jakie rozwiązania proponują, czy mogą polecić osobę/firmę, która tworzyła narzędzia. Być może w trakcie takiej rozmowy okaże się, że coraz więcej narzędzi tworzonych jest przy użyciu otwartego oprogramowania, które ma taką zaletę, że można wykorzystać stworzony już mechanizm.
Praca nad stworzeniem nowego narzędzia trwa ok. 2 – 3 miesiące. Tyle w przypadku naszych dwóch narzędzi trwało przygotowanie mechanizmu do zbierania, analizy i przechowywania danych. To czas budowy narzędzia – czas intensywnej pracy firmy/osoby, która buduje narzędzie oraz czas intensywnej współpracy z taką osobą, osobami. Weź to pod uwagę, planując kalendarz prac w organizacji. Nie jest możliwe, że osoba, która odpowiada merytorycznie za budowę narzędzia, wyjedzie na przykład na urlop po stworzeniu merytorycznej części i przekazaniu do informatyka/informatyczki. Zawsze są jakieś pytania, wątpliwości, konsultacje.
Przygotowanie treści to dodatkowy czas i jest uzależniony od tego, na ile masz opracowany pomysł. W przypadku naszych narzędzi do monitoringu to okres około dwóch miesięcy (plus bieżące zmiany w trakcie tworzenia narzędzia informatycznego).
Pierwszy cykl pracy użytkowników i użytkowniczek z narzędziem potraktuj jak pilotaż. Przetestowanie narzędzia przez ciebie i współpracowników/czki to nie to samo. Dopiero osoby, które będą pracować z narzędziem, powiedzą, jakie rozwiązania się sprawdzają, a jakie są bez sensu. Zaplanuj więc, że pod koniec pracy z nimi zrobicie ewaluację narzędzia.
Powodzenia!
Narzędzia były tworzone przez Sieć obywatelską – Watchdog Polska (dawniej Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich). To organizacja typu Watchdog i Think-Do-Tank, działająca na rzecz przejrzystości, praworządności i otwartości władz. Misja: http://siecobywatelska.pl/3,159,nasza_misja.html
Źródło: http://technologie.org
