Publicystyka - ngo.pl

W poniedziałek, 11 lutego, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich otrzymało pozew o naruszenie dóbr osobistych złożony w sądzie przez spółkę Telewizja Polska S.A. Pozew dotyczy wypowiedzi Adama Bodnara udzielonej w Programie „Onet Rano”. W rozmowie z Andrzejem Stankiewiczem Rzecznik Praw Obywatelskich odpowiadał na pytania związane z przeciwdziałaniem mowie nienawiści i rolą mediów, w kontekście zabójstwa prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza.

Pozew wpłynął do Biura Rzecznika, ale skierowany jest – jak czytamy w oświadczeniu RPO, przeciwko Adamowi Bodnarowi jako osobie prywatnej (choć Bodnar gościł w programie Onetu jako urzędujący Rzecznik Praw Obywatelskich).

TVP.S.A. żąda zamieszczenia przeprosin na stronie głównej portalu Onet.pl oraz zapłaty 25 tys. zł na rzecz Fundacji Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy.

W oświadczeniu opublikowanym na swojej stronie Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wyjaśnia, iż pozew uprzedziło wezwanie przedsądowe – na które Rzecznik odpowiedział i wyjaśnił swoje stanowisko. TVP S.A. nie czekała jednak na te wyjaśnienia i od razu skierowała sprawę do sądu.

Biuro Rzecznika zwraca uwagę, iż interweniowanie w przypadku naruszenia konstytucyjnych praw i wolności jest obowiązkiem Rzecznika wynikającym z Konstytucji RP. Obejmuje ono także informowanie o podejmowanych działaniach, oraz sygnalizowanie opinii publicznej problemów, które wymagają rozważenia pod kątem zgodności z Konstytucją.

Biuro zwraca uwagę, iż Rzecznik jest zobowiązany badać, czy wskutek działania lub zaniechania instytucji nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Upoważniony jest zatem również do kontroli telewizji publicznej. Biuro zauważa, iż kwestionowana wypowiedź została sformułowana w ramach wykonywania tych obowiązków.

W oświadczeniu Biuro RPO wskazało także, że rzecznik musi też prowadzić działania prewencyjne – by zapobiegać negatywnym zdarzeniom w przyszłości, a takie działania realizowane są nie tylko przez szeroko pojętą edukację, ale i wystąpienia publiczne.

Biuro zwróciło uwagę na fakt, iż analiza wypowiedzi Adama Bodnara dokonana przez TVP została dokonana błędnie – Bodnar nie przypisywał bowiem Telewizji Polskiej współodpowiedzialności za działania zabójcy Adamowicza. W oświadczeniu czytamy: „Adam Bodnar wielokrotnie podkreślał w tej wypowiedzi, że nie wie, co było motywem jego działań i nie jest w stanie przesądzić, czy istniał związek między programami TVP na temat śp. prezydenta Pawła Adamowicza a motywacją sprawcy. RPO wyraźnie wskazał także, że powinno to zostać dogłębnie zbadane, a przesądzić o tym może wyłącznie sąd. (…) Kwestionowana wypowiedź koncentrowała się nie na przesądzaniu jakichkolwiek okoliczności sprawy, ale wyłącznie na zarysowaniu problemu, wymagającego weryfikacji i rozstrzygnięcia w kontekście konstytucyjnego prawa dostępu do informacji”.

W oświadczeniu wskazano także na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w zakresie wolności słowa i kluczową rolę mediów w walce z mową nienawiści.

W sprawie pozwu TVP oświadczenia wydało Regionalne Biuro Amnesty International w Europie oraz Helsińska Fundacja Praw Człowieka.

W oświadczeniu Amnesty International czytamy:

„Rzecznik Praw Obywatelskich musi być w stanie pełnić swoją konstytucyjną rolę w sposób wolny od nacisków. Skierowanie pozwu przez Telewizję Polską przeciwko Adamowi Bodnarowi, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, jest ostatnim przykładem nękania i zastraszania, których RPO doświadcza w ciągu ostatnich trzech lat. W swojej roli Rzecznika Praw Obywatelskich Adam Bodnar wypowiadał się publicznie w obronie ofiar naruszeń praw człowieka w Polsce i dążył do pociągania do odpowiedzialności winnych tych naruszeń. Rzecznik Bodnar często i w sposób uczciwy wypowiadał się na temat rosnącej fali nienawiści w Polsce i w Europie, włączając w to również problem mowy nienawiści, zobowiązania władz do badania przypadków mowy nienawiści oraz pociągania do odpowiedzialności tych, którzy mową nienawiści się posługują. Zwracał też uwagę na to, że rząd i organy publiczne powinny promować środowisko, w którym mowa nienawiści nie jest tolerowana. Te działania idealnie mieszczą się w mandacie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, które postrzegamy jako niezbędną, niezależną krajową instytucję praw człowieka odgrywającą kluczową rolę w walce o prawa człowieka i godność w Polsce.”

Na inny problem związany z tą sprawą zwraca uwagę Helsińska Fundacja Praw Człowieka. W jej oświadczeniu czytamy:

„W świetle informacji o skierowaniu pozwu o ochronę dóbr osobistych przez spółkę TVP S.A. wobec doktora Adama Bodnara Helsińska Fundacja Praw Człowieka przypomina, że TVP S.A. jako podmiot publiczny powinna wykazywać się podwyższonym poziomem odporności na krytykę, co jednoznacznie wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Adam Bodnar formułował swoją wypowiedź o TVP S.A. jako Rzecznik Praw Obywatelskich, wykonując swoje konstytucyjne i ustawowe obowiązki, mamy w istocie do czynienia z sytuacją pozywania przez podmiot publiczny innego podmiotu publicznego o ochronę dóbr osobistych, co trudno pogodzić z poszanowaniem standardów życia publicznego, a także powagi i interesu Rzeczpospolitej Polskiej. Obsługa prawna postępowania obciążać będzie podatników”.

Akcja Demokracja utworzyła stronę, na której można dopisywać słowa poparcia dla Rzecznika Praw Obywatelskich:  akcja.link/RzecznikNaszychPraw.

Zachęca też do nagrywania wideo i umieszczaniu ich w mediach społecznościowych z hasztagiem #RzecznikNaszychPraw.
Tu strona z wskazówkami do nagrania: www.akcjademokracja.pl/filmik-dla-bodnara/.