Publicystyka - ngo.pl

Mało możliwe wydaje się, żeby OPP były w stanie nabić szkoły w butelkę, bo butelka musiałaby być pusta. A pusta nie jest – do szkół od wielu lat trafia 1% od organizacji pożytku publicznego. Zasila ich budżety, choć 1% miał służyć organizacjom pozarządowym, a nie na przykład placówkom prowadzonym przez samorządy. Ale losy 1% potoczyły się inaczej – został zarówno „sprywatyzowany” przez subkonta osób chorych, szukających pieniędzy na leczenie, jak i „upubliczniony” przez zbieranie go na szkoły, przedszkola, szpitale, przychodnie itd..

Szkoda, że artykuł donoszący o niecnym procederze pośrednictwa przy przekazywaniu 1% szkołom, opublikowany na pierwszej stronie dużej ogólnopolskiej gazety, nie odnosi się do konkretnych danych opisujących to zjawisko w całym kraju, a jedynie do wyrywkowych OPP. Łatwiej byłoby wtedy ocenić, czy dotyczy to kilku OPP, czy jakiejś ich całej masy, i – jakiej masy? Ja nie słyszałam o żadnych danych pokazujących, ile szkół i przedszkoli korzysta z 1%. I dalej – jakie opłaty są pobierane przez OPP od pieniędzy przekazywanych placówkom oświatowym. O tym, że takie opłaty za pośrednictwo są pobierane, można usłyszeć co jakiś czas. Trudno to pochwalić, choć zapewne OPP będą bronić się, że obsługa kosztuje (bo kosztuje, prawda?). Ale, żeby wszczynać larum, warto oprzeć się na czymś mocniejszym niż pogłoski i wybiórcze dane.

Proceder pośrednictwa – nieważne czy dotyczy szkół, osób prywatnych, innych organizacji – trudno nazwać dobrym, wiele organizacji go napiętnuje. Problem w tym, że ich głos już dawno przestał być słyszalny, a przepisy prawa nie zabraniają takiego pośrednictwa. Tegoroczna nowelizacja Ustawy o działalności pożytku publicznego także tego nie zmieniła. Owszem, namawianie do zbierania 1% i zbieranie go na organizacje pożytku publicznego, których nie ma na wykazie OPP uprawnionych do zbierania 1%, będzie już wkrótce zabronione i karalne, ale pośrednictwa jako takiego (na rzecz innych podmiotów niż OPP) nie zabroniono.

Tak radzi „Gazeta Prawna”. Wpisuje się tym samym w to, co od lat mówią ludzie: „Brakuje ci pieniędzy? To zorganizuj sobie 1%”. Prawda, że proste? Tak, ale dla ludzi, którzy wierzą w to, że fundacje i stowarzyszenia powstają dla misji, a nie jako maszynki do mielenia pieniędzy, smutne jest to, że takie myślenie powielają poważne gazety.

Zostawiając z boku smutek (lub irytację), warto zwrócić uwagę na pewne fakty wynikające z prawa i praktyki, o których autor komentowanego artykułu zdaje się, że nie wie.

Zbierać 1% mogą tylko organizacje, które spełnią wiele wymogów. Nie zakłada się organizacji pożytku publicznego (OPP), tylko fundację lub stowarzyszenie, a za rejestrację się płaci. Taka organizacja musi działać co najmniej dwa lata, żeby móc starać się o nadanie statusu OPP. W tym czasie musi prowadzić nieprzerwaną działalność, księgowość, sprawozdawać się (np. do urzędu skarbowego). Po tych dwóch latach może wystąpić do Krajowego Rejestru Sądowego o nadanie statusu OPP. Trzeba udowodnić, że organizacja prowadziła działalność (a nie tylko „była na papierze”), że jej zarząd, komisja rewizyjna, statut spełniają różne wymogi itd.. Organizacja dostanie status OPP lub nie, to decyzja KRS-u, a nie jedynie chęci, by go posiadać.

Tymczasem w artykule w ogóle pominięto tę całą procedurę ubiegania się o status OPP – „zarejestruj fundację i zbieraj 1%”. Tak się to nie odbywa!

W jaki sposób miałoby się to odbyć?! Co ma „indywidualny numer KRS szkoły” do ustawy o działalności pożytku publicznego, która wskazuje, że 1% przekazuje się na organizacje mające status OPP, nadany przez KRS? Przekazywanie takich informacji dowodzi niewiedzy i zwyczajnie wprowadza w błąd nauczycieli, dyrektorów szkół i przedszkoli.

Organizacji, które zbierają duże pieniądze z 1%, jest niewiele. Koleżanka prowadząca szkolenia dla organizacji pozarządowych powiedziała ostatnio, że gdy mówi to organizacjom, które chcą ubiegać się o status OPP, ludzie nie wierzą, że tak jest. Wierzą, że ich organizacja od razu dostanie duży 1%. Czy to możliwe? Teoretycznie możliwe, ale w świadomości, że wcale tak być nie musi, bardzo mocno utwierdza obejrzenie listy OPP, które dostają 1%. Organizacji, które dostają drobne grosze, jest całe mnóstwo.

Od lat portal ngo.pl namawia do tego aktywnych ludzi, wspiera i w zakładaniu organizacji pozarządowych, i w ich prowadzeniu. Ale mówimy stanowcze „nie” radom, by zakładać organizacje tylko i jedynie po to, żeby zbierać 1% na szkoły, przedszkola, szpitale. To wypaczenie idei 1% i krzywda dla postrzegania obywatelskości, bo organizacje nie powstają po to, by mielić pieniądze, ale dla celów społecznych.

"Komu pomógł 1 procent?" Czytaj nasze wcześniejsze głosy o jednym procencie!

„Brakuje ci pieniędzy? Zorganizuj sobie 1%”. Smutne jest, gdy takie myślenie powielają poważne gazety.